E-book details

Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku

Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku

Marek Barwiński

Ebook

Praca jest poświęcona przemianom narodowościowym, jakie zachodziły w Polsce po 1944 r., ze szczególnym uwzględnieniem mniejszości narodowych i etnicznych wschodniej Polski, gdzie zmiany te, zwłaszcza w aspekcie terytorialnym i ilościowym, były bardzo dynamiczne i wewnętrznie silnie zróżnicowane. Po upływie kilkudziesięciu lat i licznych przekształceniach sytuacji politycznej i prawnej można pokusić się o zbadanie, w jaki sposób polityka państwa, zarówno w warunkach ustroju totalitarnego, jak i demokratycznego, wpływa na strukturę narodowościową. W jaki sposób system polityczny i jego zmiany warunkują relacje między większością a mniejszościami narodowymi? Jak w różnych okresach kształtowała się tożsamość narodowa oraz instytucjonalizacja działalności społecznej i kulturalnej mniejszości narodowych i etnicznych „skazanych” przez władze na rozproszenie i stopniową asymilację? Co było głównymi przyczynami zróżnicowanej sytuacji społeczno-politycznej omawianych mniejszości w okresie PRL? Czy zmiany ustrojowe, zapoczątkowane w 1989 r., umożliwiły w praktyce równoprawne funkcjonowanie poszczególnych mniejszości narodowych i etnicznych? W jaki sposób liderzy omawianych mniejszości postrzegają i oceniają obecną sytuację narodowości, które reprezentują? Tak sformułowane pytania są zasadniczymi problemami badawczymi podjętymi w niniejszej pracy. 

 1. Wstęp 7
1.1. Wyjaśnienia terminologiczne 9
1.2. Zakres pracy, cele i hipotezy badawcze 25
1.3. Metody badawcze 28
1.4. Literatura przedmiotu 31
2. Geneza i dzieje Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów na ziemiach polskich do 1944 roku – zarys problematyki 39
2.1. Ukraińcy 39
2.2. Łemkowie 50
2.3. Białorusini 57
2.4. Litwini 64
2.5. Liczebność i rozmieszczenie Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów na podstawie wyników międzywojennych spisów ludności 69
3. Sytuacja mniejszości ukraińskiej, łemkowskiej, białoruskiej i litewskiej w Polsce na tle przemian politycznych po 1944 roku 78
3.1. Pierwsze lata po II wojnie światowej – prześladowania, przesiedlenia, dyskryminacja 78
3.1.1. Przesiedlenia do ZSRR w latach 1944–1946 85
3.1.2. Sumaryczny spis ludności z 1946 roku 100
3.1.3. Akcja „Wisła” 101
3.1.4. Przełom lat 40. i 50. XX wieku 115
3.2. Sytuacja w latach 1952–1989 – podporządkowanie, kontrola, asymilacja 119
3.2.1. Zmiany polityczne w 1956 roku i ich wpływ na sytuację mniejszości narodowych 121
3.2.2. Dekada lat 60. XX wieku 135
3.2.3. Dekada lat 70. XX wieku 142
3.2.4. Dekada lat 80. XX wieku 146
3.3. Okres po 1989 roku – demokratyzacja, pluralizm, zmiany prawne 152
3.3.1. Nowe uwarunkowania prawne pierwszej dekady XXI wieku 154
3.3.2. Działalność polityczna i organizacyjna mniejszości 162
3.3.3. Szkolnictwo mniejszości narodowych 197
3.4. Stosunki międzypaństwowe w kontekście sytuacji mniejszości narodowych 208
4. Współczesne rozmieszczenie i liczebność Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce 237
4.1. Analiza wyników spisu powszechnego z 2002 roku 240
4.2. Analiza wyników spisu powszechnego z 2011 roku 287
4.3. Analiza porównawcza wyników spisów powszechnych z początku XXI wieku 300
5. Studium porównawcze sytuacji społeczno-politycznej Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce 309
6. Wnioski 325
Literatura 329
Od Redakcji 349
Aneks 351

  • Title: Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku
  • Author: Marek Barwiński
  • ISBN: 978-83-796-9907-0, 9788379699070
  • Date of issue: 2015-10-02
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_0e8e
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego