Details zum E-Book

Prawo jako narzędzie sprawiedliwej kooperacji w społeczeństwie demokratycznym. Filozofia polityczna Johna Rawlsa z perspektywy prawniczej

Prawo jako narzędzie sprawiedliwej kooperacji w społeczeństwie demokratycznym. Filozofia polityczna Johna Rawlsa z perspektywy prawniczej

Michał Rupniewski

E-book

 Zastosowanie kategorii filozofii politycznej do zagadnień filozofii prawa jest propozycją niezwykle koncepcyjnie śmiałą. Nie mniej śmiała jest skala tego zabiegu, zawarta w książce, gdyż obejmuje zręby całego porządku prawnego, a nie tylko jego poszczególne instytucje. Osiągnięcia te nie tylko metodologicznie imponują, ale też wskazują na ich unikatowy charakter, gdyż w literaturze przedmiotu łatwo wskazać na celowe i świadome oddzielanie filozofii politycznej i filozofii prawa, trudno natomiast znaleźć propozycję zatarcia ich granicy. Przedmiotem rozprawy jest filozofia polityczna Johna Rawlsa (1921–2002), słynnego XX-wiecznego filozofa, który do dzisiaj inspiruje badaczy na całym świecie. Autor docieka, jakiego rodzaju koncepcję prawa można zrekonstruować zarówno z wczesnej, jak i późnej doktryny Rawlsa. W centrum rozważań znajduje się problem instytucji pluralistycznego społeczeństwa demokratycznego, co czyni niniejszą pozycję ważną dla filozofów polityki czy prawa, a także dla praktyków – prawników i polityków.

Wykaz skrótów prac Johna Rawlsa stosowanych w tekście 7

Wstęp 9

Rozdział 1. Potrzeba prawa – społeczeństwo demokratyczne 19
1.1. Idea społeczeństwa jako sprawiedliwego systemu kooperacji 23
1.2. Jednostka a obywatel. Polityczna koncepcja osoby 34
A. Rozumność i racjonalność 37
B. Wolność i równość 44
C. Tożsamość instytucjonalna jako tożsamość podmiotu prawa 51
1.3. Pluralizm jako trwała cecha wolnych społeczeństw. ciężary sądu 57
1.4. Częściowy konsens rozumnych rozległych doktryn 64
1.5. Społeczeństwo dobrze urządzone. Reinterpretacja z perspektywy prawniczej 70

Rozdział 2. Fundament prawa – prawo w świetle zasad sprawiedliwości i publicznego rozumu 81
2.1. Konstrukcja sytuacji pierwotnej i jej zastosowanie do nauki prawa 82
A. Sytuacja pierwotna jako narzędzie prezentacji i uzasadnienia koncepcji sprawiedliwości 84
B. Sytuacja pierwotna jako źródło formalnych warunków dla prawa 94
2.2. Koncepcja działania prawa w praktyce społecznej w świetle zasad sprawiedliwości
i doktryny rozumu publicznego 101
A. Zasady sprawiedliwości dla struktury podstawowej. argumentacja w sytuacji pierwotnej 102
B. Koncepcja rozumu publicznego jako model funkcjonowania zasad sprawiedliwości w praktyce 119
2.3. Publiczny proces prawotwórczy w świetle filozofii politycznej Rawlsa. zasady sprawiedliwości jako zasady prawne 131
2.4. Kooperacyjna koncepcja prawa na tle współczesnych stanowisk w filozofii prawa 141
2.5. Sprawiedliwe prawo jako dobro wspólne 147
A. Pojęcie wspólnoty i pojęcie dobra na gruncie filozofii politycznej Rawlsa 148
B. Związek prawa z dobrem wspólnym u Rawlsa na tle wybranych koncepcji nieliberalnych 151

Rozdział 3. W stronę instytucji – polityczna koncepcja sprawiedliwości a porządek prawny 157
3.1. Rządy prawa – Johna Rawlsa doktryna konstytucyjna 159
A. Liberalna zasada legitymacji i jej znaczenie dla konstytucjonalizmu 164
B. Podstawowe wolności jako rdzeń konstytucji 171
C. Równa wolność polityczna: wolność wypowiedzi 182
D. Równa wolność polityczna: zasada równego uczestnictwa i pozytywny wymiar podstawowych wolności 189
E. Kooperacyjna koncepcja prawa a konstytucja w perspektywie prawnoporównawczej 194
3.2. Prawo prywatne w świetle sprawiedliwości jako bezstronności (prawo własności, swoboda umów, prawo rodzinne) 199
A. Własność 200
B. Swoboda umów jako podstawa społecznej kooperacji 208
C. Prawo prywatne jako podstawa ładu publicznego 214
3.3. czy sprawiedliwość jest nadrzędnym pojęciem prawnym? Próba odpowiedzi w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego 218
3.4. Quid lex iniusta est? Przestrzeganie prawa i jego granice 230
A. Przestrzeganie prawa jako obowiązek naturalny 231
B. Obowiązek przestrzegania prawa niesprawiedliwego. Uzasadnienie i granice 234

Konkluzje 239

Bibliografia 243

Summary 255

  • Titel: Prawo jako narzędzie sprawiedliwej kooperacji w społeczeństwie demokratycznym. Filozofia polityczna Johna Rawlsa z perspektywy prawniczej
  • Autor: Michał Rupniewski
  • ISBN: 978-8-3796-9567-6, 9788379695676
  • Veröffentlichungsdatum: 2016-02-01
  • Format: E-book
  • Artikelkennung: e_0eac
  • Verleger: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego