E-book details

David Hume. Krytyka episteologii

David Hume. Krytyka episteologii

Tomasz Sieczkowski

Ebook

Nie ulega wątpliwości. że jeszcze w XVII i XVIII wieku obecność pierwiastków teologicznych była w filozofii czymś zrozumiałym i niekontrowersyjnym. Na dobrą sprawę nie kwestionowano jej i nie problematyzowano, a jeśli już, to domagano się krwawej filozoficznej rewolucji, skutkującej, jak u Holbacha czy La Mettriego, radykalnym usunięciem całości dyskursu teologicznego poza obszar filozofii. Tym, co czyni Hume’a filozofem interesującym na tle standardowych oświeceniowych ateistów, jest zrozumienie - protonietzscheańskie w swoim charakterze - że odrzucenie Boga musi mieć konsekwencje epistemologiczne i ontologiczne. Jako filozof jest on świadomy czegoś, co nazwałem episteologią, czyli przekonaniem, że Bóg stanowi przede wszystkim najwyższą wartość epistemiczną, na której i wokół której zbudowane były fundamenty bez mała wszystkich klasycznych systemów filozoficznych nowożytnej Europy. Czym jest w tym kontekście wartość? Gwarantem sensowności podstawowych epistemologicznych i ontologicznych pojęć filozoficznych: prawdy, korespondencji, uzasadnienia, bytu, celu itd. Dzięki niej koncepcje filozoficzne stają się spójnymi, jednorodnymi systemami. Humowska krytyka siedemnastowiecznej filozofii to potwierdza. Jeśli bowiem, jak proponuje Hume, usuniemy z filozofii pojęcie Boga, to spójna dotychczas wizja świata ulegnie zburzeniu, a postrzeganie rzeczywistości straci przyrodzoną - jak sądzili Descartes i Leibniz - jasność i wyraźność.

Tomasz Sieczkowski

Wykaz skrótów 9

Wstęp 11

Episteologia 11

Niektóre źródła filozofii Hume’a 13

Przegląd zawartości 15

Kilka wyjaśnień 18

Podziękowania 20

 

Część I. EPISTEOLOGIA 23

Wprowadzenie 25

Rozdział I. Uwagi o aksjologii i języku 29

Rozdział II. Źródła poznania 37

1. Uwagi wstępne 37

2. Descartes 38

3. Leibniz, Malebranche, Spinoza 40

4. Lockowska propozycja aposterioryczna i krytyka natywizmu 42

5. Aprioryczne dowody na istnienie Boga 45

6. Podsumowanie 53

Rozdział III. Metoda 55

Rozdział IV. Poznanie i jego przedmiot 67

1. Proces poznawczy 67

2. Przedmiot poznania 73

3. Świat zewnętrzny 78

Rozdział V. Podmioty poznania 81

1. Podmiot 81

2. Inny 91

Rozdział VI. Episteologiczna idea wiedzy i jej transformacje 95

1. Krótka historia dewaluacji 95

2. Jedność, zupełność i systemowość wiedzy 101

3. Problem kryterium prawdziwości 107

4. Kwestia usprawiedliwienia 114

5. Religijno-etyczny ideał wiedzy 118

 

Część II. HUME 123

Rozdział I. Humowska krytyka prób naukowej obiektywizacji teologii 125

1. Wprowadzenie 125

2. Zamysł krytyczny Hume’a 128

3. Teologia naturalna 134

3.1. Uwagi wstępne 134

3.2. Ateistyczne implikacje Traktatu o naturze ludzkiej 138

3.3. Qui pro quo Dialogów o religii naturalnej 141

3.4. Krytyka teologii naturalnej a priori 146

3.5. Krytyka teologii naturalnej a posteriori 155

3.6. Odnalezienie przesłanek apriorycznych teologii naturalnej a posteriori 161

4. Krytyka teologii objawionej 162

4.1. Uwagi wstępne 162

4.2. O cudach 164

4.3. Pozostałe aspekty religii objawionej 170

5. O szkodliwości religii dla moralności 172

6. Kwestia (fi)deizmu 178

7. Podsumowanie 181

Rozdział II. Geografia umysłu 183

1. Traktat o naturze ludzkiej i Badania dotyczące rozumu ludzkiego 183

2. Metodologia przedsięwzięcia kartograficznego 188

3. Impresje i idee jako percepcje umysłu 192

4. Różnica między percepcjami 195

5. Copy thesis 199

6. Przesłanki wiedzy 201

7. Istnienie zewnętrzne 205

8. Analiza przyczynowości. „Krytyka indukcji” 210

9. Nawyk i przeświadczenie: naturalizacja teorii poznania 215

10. Podwładze wyobraźni: zmysłowość, pamięć, rozum. Idea woli 218

11. Umysł 226

12. Idea tożsamości osobowej 229

13. Konkluzja: od „ja” episteologicznego do „ja” społecznie afektywnego 233

 

Zakończenie. Antyteologizm, sceptycyzm i naturalizm 239

Bibliografia 247

  • Title: David Hume. Krytyka episteologii
  • Author: Tomasz Sieczkowski
  • ISBN: 978-8-3808-8393-2, 9788380883932
  • Date of issue: 2017-06-19
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_0l5b
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego