Szczegóły ebooka

Ludzkie, niezbyt ludzkie. Esej o podmiotowości prawnej i wyzwaniach XXI wieku

Ludzkie, niezbyt ludzkie. Esej o podmiotowości prawnej i wyzwaniach XXI wieku

Tomasz Pietrzykowski

Ebook

„Choć zgodnie ze znanym powiedzeniem wszelkie przewidywania są trudne, zwłaszcza gdy dotyczą przyszłości, istnieją racje, aby spodziewać się, że problemy podmiotowości prawnej staną się jednymi z najpoważniejszych, o ile nie najpoważniejszymi wyzwaniami etycznymi prawa w następnym stuleciu. Z tego względu porządek prawny pod koniec XXI wieku może znacznie bardziej różnić się od prawa obowiązującego u schyłku wieku XX, niż to ostatnie różniło się od prawa XIX-wiecznego. Odpowiednio wczesne podjęcie dyskusji nad właściwym sposobem reakcji prawa na pojawiające się i nabrzmiewające problemy przekraczające konkretne, szczegółowe łamigłówki dogmatycznoprawne stanowi zadanie w pierwszej kolejności teoretyków i filozofów prawa. Muszą oni iść niejako pół kroku przed praktycznymi problemami i potrzebami porządku prawnego, przygotowując grunt pod szczegółowe koncepcje i rozwiązania, których wypracowanie należy już do specjalistów poszczególnych dziedzin i dogmatyk prawniczych. Z takim przekonaniem poruszam w niniejszym eseju problemy rysujące się przed koncepcjami i założeniami, na jakich opiera się prawne ujęcie podmiotowości.

Przedstawione dalej rozważania i uwagi stanowią jedynie bardzo wstępny zarys poruszanej w nich problematyki. W żadnym razie nie pretendują do roli gotowej, dojrzałej koncepcji prawniczej. Chodzi raczej o zasygnalizowanie znaczenia problemów, z jakimi prawoznawstwu przyjdzie mierzyć się w nadchodzących latach i dekadach, oraz o zainicjowanie dyskusji nad możliwymi kierunkami, w jakich poszukiwać można dostatecznie satysfakcjonujących rozwiązań. Najważniejszym celem niniejszego eseju jest jednak zwrócenie uwagi prawników na nieuchronność odchodzenia od dotychczasowego, radykalnie antropocentrycznego ujęcia fundamentalnych problemów etyczno-prawnych, wśród których podmiotowość zajmuje miejsce centralne. Jeżeli czytelnik zostanie do tego rodzaju refleksji — nawet krytycznej — w jakikolwiek sposób pobudzony, będę uważał swoje zadanie za wypełnione.” (fragment Wstępu)

Spis treści

Wprowadzenie 7

1. Czym jest podmiotowość prawna? / 17

1.1. Pojmowanie podmiotowości prawnej / 17

1.2. Osoby fizyczne i prawne / 21

1.3. Czynne i bierne zdolności podmiotu prawa / 30

1.4. Konwencjonalność podmiotowości prawnej / 42

2. Humanizm prawniczy. Antropocentryzm filozoficznych założeń podmiotowości prawnej / 55

2.1. Filozofia podmiotowości prawnej / 55

2.2. Humanizm i godność osoby ludzkiej / 59

2.3. Moralne i pragmatyczne racje nadawania podmiotowości /69

2.4. Trzy poziomy pojmowania podmiotowości prawnej / 77

2.5. Stare i nowe problemy / 83

3. Zmierzch humanizmu prawniczego / 93

3.1. Upadek dualizmu kartezjańskiego / 93

3.2. Chimery i hybrydy — kto liczy się jako istota ludzka? / 115

3.3. Powrót paradoksu statku Tezeusza / 130

3.4. Zgeneralizowany test Turinga / 139

3.5. Quo vadis? / 157

4. Neminem laedere. W poszukiwaniu drogi wyjścia / 161

4.1. Po humanizmie / 161

4.2. Przeciw Gajuszowi / 190

4.3. Przeciw humanistycznemu ekscepcjonalizmowi / 197

4.4. Humanizm inkluzyjny i zminimalizowany szowinizm gatunkowy / 202

 

Literatura / 215

Summary / 227

  • Tytuł: Ludzkie, niezbyt ludzkie. Esej o podmiotowości prawnej i wyzwaniach XXI wieku
  • Autor: Tomasz Pietrzykowski
  • ISBN: 978-83-8012-955-9, 9788380129559
  • Data wydania: 2018-05-08
  • Format: Ebook
  • Identyfikator pozycji: e_0uvd
  • Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego