E-book details

Własność prefabrykancka w Łodzi w latach 1820-1866

Własność prefabrykancka w Łodzi w latach 1820-1866

Dorota Wiśniewska

Ebook

W monografii poddano analizie zjawiska prawne występujące w rozpoczynającej swą karierę miejską, ale jeszcze feudalnej Łodzi oraz umożliwiające rozwój własności i społeczeństwa kapitalistycznego. Autorka zaprezentowała zarówno instytucje prawne tworzone przez struktury władzy w Królestwie Polskim, jak i te, które były wynikiem praktyki obrotu gospodarczego, prowadzącego do powstania i intensywnego rozwoju wczesnokapitalistycznego miasta przemysłowego w latach 1820-1866. Dzięki specyficznym stosunkom własnościowym w początkowo mniejszym od sąsiedniego Zgierza mieście kształtował się przemysł, wciąż osiedlali się przede wszystkim drobni wytwórcy, uruchamiano niewielkie warsztaty, otwierając w ten sposób drogę wielkim fabrykantom, zatrudniającym w swoich ogromnych fabrykach tysiące pracowników. Swoistym instrumentem tej przebudowy była rozwijająca się głównie na obszarze łódzkiego Starego Miasta własność podzielona, cechująca się silnymi pozostałościami feudalnymi. Ponadto na terenie łódzkich osad fabrycznych był kreowany nowy typ własności - własność prefabrykancka, mająca również charakter własności podzielonej, ale już z licznymi elementami wywodzącymi się z nowych stosunków gospodarczych.

Wykaz skrótów   11

Wstęp   13

 

Rozdział I. Formy własności nieruchomości na centralnych ziemiach polskich w latach zaborów   29

1. Spuścizna po dawnej Polsce      29

1.1. Powstanie pojęcia własności          29

1.2. Własność podzielona        31

1.3. Inne wybrane prawa rzeczowe      38

2. Uregulowania Powszechnego Prawa Krajowego dla Państw Pruskich         47

3. Kodeks Napoleona wobec własności podzielonej               49

4. Formy własności podzielonej w Królestwie Polskim           52

4.1. Własność podzielona w świetle ustawodawstwa obowiązującego w Królestwie Polskim          52

4.2. Ujęcie definicji własności podzielonej w literaturze naukowej             58

4.3. Rodzaje własności podzielonej       62

4.4. Praktyka w miastach rządowych i prywatnych          68

5. Podsumowanie              77

 

Rozdział II. Własność prefabrykancka: kreowanie i dysponowanie – uregulowania prawne i praktyka łódzka        79

1. Polityka władz Królestwa Polskiego w zakresie wspierania rozwoju przemysłu włókienniczego do 1844 r.    79

1.1. Polityka finansowa i celna                80

1.2. Wspieranie osadnictwa    84

1.3. Ograniczanie imigracji      107

2. Nabywanie własności prefabrykanckiej                 110

2.1. Ustawodawstwo dotyczące nabycia dzierżawy wieczystej   110

2.2. Praktyka łódzka   123

3. Podsumowanie              152

 

Rozdział III. Status prawny właściciela zwierzchniego i właściciela podległego w Łodzi      155

1. Właściciel zwierzchni 155

1.1. Stare Miasto        155

1.2. Osady fabryczne 160

2. Uprawnienia nabywcy własności prefabrykanckiej            168

2.1. Posiadanie i używanie       168

2.2. Przyznane mocą postanowienia namiestnika z 18 IX 1820 r.               169

2.3. Nabycie obywatelstwa miejskiego                172

2.4. Rozporządzanie nieruchomością i jego ograniczenia              172

2.5. Szczególne uprawnienia nabywców posiadeł wodno-fabrycznych      212

3. Obowiązki nabywcy własności prefabrykanckiej                220

3.1. Inwestycyjno-remontowe                220

3.2. Opłaty    228

3.3. Zapewnienie bezpieczeństwa i nienaruszalności     259

3.4. Prowadzenie określonej działalności            263

3.5. Skutki naruszania obowiązków przez nabywcę własności prefabrykanckiej    268

4. Podsumowanie              270

 

Zakończenie        271

Bibliografia          283

 

Aneks I. Uwagi terminologiczne   295

1. Wprowadzenie              295

2. Akty prawne   295

3. Źródła praktyki              300

3.1. Wykazy hipoteczne            301

3.2. Protokoły sporządzone w Wydziale Hipotecznym Sądu Pokoju            303

3.3. Umowy kupna–sprzedaży (między osobami prywatnymi)     305

3.4. Umowy kupna–sprzedaży zawierane przez osobę fizyczną z urzędem miejskim działającym w imieniu rządu    308

3.5. Gruntkarty (listy nadawcze)            309

3.6. Protokół zajęcia nieruchomości     309

3.7. Ugody o dzierżawę wieczystą        309

3.8. Zaświadczenia urzędowe – świadectwa Magistratu Miasta Łodzi     309

3.9. Odezwa Magistratu Miasta Łodzi do Prezydenta Miasta Zgierza      311

3.10. Umowa zamiany zawarta przez osoby prywatne  311

3.11. Umowy szczególne          312

3.12. Dowolność terminologiczna w aktach praktyki       313

4. Literatura        315

5. Wnioski            321

 

Aneks II. Mapy   323

 

Od Redakcji         327

  • Title: Własność prefabrykancka w Łodzi w latach 1820-1866
  • Author: Dorota Wiśniewska
  • ISBN: 978-83-8142-367-0, 9788381423670
  • Date of issue: 2019-04-02
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_12ku
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego