Details zum E-Book

Status prawny twórców utworów filmowych

Status prawny twórców utworów filmowych

Ksenia Kakareko

E-book

Film pojmowany bywa przede wszystkim jako fenomen artystyczny, dzieło
sztuki, element kultury. Przez film są wyrażane emocje o bardzo różnym charakterze.
Podobnie jak różne emocje są przedmiotem przekazu literackiego, prozatorskiego
bądź poetyckiego. Oczywiście spełnia on różne cele: ma dostarczać rozrywki,
bawić i śmieszyć, przekazywać wizję świata formułowaną przez jego twórców,
przerażać, komentować, kreślić prognozy, oczekiwania, alternatywne wersje historii,
zmuszać do refleksji. Film fabularny podejmuje analizę psychologiczną fikcyjnych
bohaterów bądź stara się dociec motywów postępowania rzeczywistych
uczestników różnych zdarzeń historycznych, uczyć, wychowywać bądź jedynie
przekazywać informacje o florze, faunie, zjawiskach atmosferycznych bądź wypadkach
politycznych. Film odgrywa także ważną rolę polityczną i propagandową, na
zwracano wielokrotnie uwagę w literaturze. Może mieć w związku z tym charakter
komercyjny bądź niekomercyjny. Służy jednak, jak rzadko który rodzaj sztuki,
kształtowaniu świadomości politycznej, społecznej, narodowej i kulturowej. Jest
doskonałym narzędziem agitacji, na co zwrócono już uwagę dość wcześnie. Jest
więc film instrumentem polityki, ale przede wszystkim jest lub stara się być dziełem
sztuki. W tej płaszczyźnie film stanowi pole zainteresowania filmoznawców,
medioznawców, kulturoznawców, specjalistów z zakresu propagandy. Oczywiście
może pełnić i pełni, niekiedy zresztą wyłącznie, funkcję reklamową, stając się tej
sytuacji obiektem badań specjalistów, zajmujących się tą dziedziną.
Zwracając uwagę na film jako dzieło sztuki oraz na jego złożone cele i zadania,
zapomina się zwykle, że jest to także obiekt będący przedmiotem obrotu oraz dzieło
podporządkowane prawu autorskiemu. W przeszłości nie zauważano jednak, że
film jest bardzo specyficznym utworem, nie zawsze dostrzegano złożoność działań,
w wyniku których powstaje i związanych z tym problemów, dotyczących praw
twórców. Długi czas negowano istnienie prawa filmowego jako dyscypliny bądź
subdyscypliny naukowej. W chwili obecnej w doktrynie niemieckiej, francuskiej,
włoskiej i amerykańskiej nie ma w gruncie rzeczy wątpliwości co do tego, że

wykształciła się nowa dyscyplina lub ewentualnie subdyscyplina naukowa – wyrosła
z prawa autorskiego. W dużej mierze negowanie faktu, że prawo filmowe osiągnęło
taki status jest efektem zaprzeczania, że prawo ochrony własności intelektualnej,
a w jego ramach m.in. prawo autorskie – związane, czemu nie należy zaprzeczać,
z prawem cywilnym, ale przecież nie tylko – stało się odrębną dyscypliną naukową.
Z podobnymi kłopotami zmaga się prawo medyczne, którego istnienia jeszcze
pięćdziesiąt lat temu w ogóle nie zauważano. Stwierdzając powyższe, trzeba zaważyć,
że film jest przedmiotem regulacji nie tylko krajowych, ale i norm, które powstały
i istnieją w obszarze powszechnego (uniwersalnego) prawa międzynarodowego
publicznego oraz, co szczególnie ważne, praw regionalnych w odniesieniu do
Europy – Rady Europy, Unii Europejskiej i w mniejszym stopniu OBWE. Mimo
że istniejące w ramach tych systemów akty normatywne wydają się być względem
siebie kompatybilne i wyrażają w nieco innych sformułowaniach w gruncie rzeczy
podobne myśli, to godzi się zauważyć, że przepisy Unii Europejskiej w większym
stopniu od pozostałych systemów zwracają uwagę na gospodarcze aspekty produkcji
filmowych. System powszechnego (uniwersalnego) prawa, zwłaszcza stanowionego
pod auspicjami UNESCO, dostrzega głównie aspekty wolnościowe, podobnie
zresztą jak prawo Rady Europy.

Wstęp…………………………………………………………………………………………. 7
I. Pojęcie filmu, kinematografii i praw filmowych……………………………. 23
1. Wprowadzenie………………………………………………………………………… 23
2. Problemy terminologiczne ………………………………………………………… 29
3. Utwór audiowizualny ………………………………………………………………. 31
4. Wideogram…………………………………………………………………………….. 41
Podsumowanie……………………………………………………………………………. 45
II. Film w polskim systemie prawnym do wejścia w życie ustawy
z 1994 r………………………………………………………………………………….. 47
1. Pierwsze regulacje prawa filmowego w Polsce niepodległej………………. 47
2. Prawo filmowe pod rządami ustawy z 10 lipca 1952 r…………………….. 54
Podsumowanie……………………………………………………………………………. 64
III. Międzynarodowe standardy prawa filmowego……………………………… 65
1. Różnorodność systemów…………………………………………………………… 65
2. Film w systemie powszechnego (uniwersalnego) prawa
międzynarodowego publicznego…………………………………………………. 68
A. Konwencja berneńska…………………………………………………………… 68
B. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych
i Kulturalnych…………………………………………………………………….. 71
C. Akty normatywne UNESCO…………………………………………………. 79
D. Traktaty Światowej Organizacji Własności Intelektualnej…………… 87
3. Prawo filmowe w prawie Unii Europejskiej………………………………….. 91
A. Ramy Traktatów…………………………………………………………………… 91
B. Dyrektywa 2006/116/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie czasu ochrony prawa
autorskiego i niektórych praw pokrewnych……………………………… 94
C. Filmowe utwory osierocone…………………………………………………… 98
D. Dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów
praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym…. 103

E. Problem pomocy państwa dla produkcji filmów i innych utworów
audiowizualnych…………………………………………………………………. 107
4. Film w systemie prawa Rady Europy…………………………………………… 121
A. Zalecenie Komitetu Ministrów Rady Europy z 14 maja 1985 r.
o ochronie dziedzictwa filmowego………………………………………….. 122
B. Inne zalecenia Komitetu Ministrów Rady Europy dotyczące
produkcji filmowej, audiowizualnej i telewizyjnej……………………… 127
5. Film jako komponent kultury w systemie prawnym Organizacji
Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie……………………………………… 128
Podsumowanie……………………………………………………………………………. 130
IV. Podmiot praw filmowych………………………………………………………….. 131
1. Producent………………………………………………………………………………. 131
A. Współautorstwo utworu audiowizualnego ……………………………….. 131
B. Autorstwo dzieł filmowych w ustawie z 29 marca 1926 r.
o prawie autorskim……………………………………………………………… 138
C. Ewolucja praw producenta do utworu audiowizualnego …………….. 142
D. Problem domniemania ………………………………………………………… 150
E. Obowiązki i prawa producenta……………………………………………….. 161
F. Prawo producenta do dokonywania bez zgody twórców utworów
audiowizualnych, tłumaczeń na różne wersje językowe………………. 171
2. Autorzy utworów wkładowych…………………………………………………… 173
3. Prawa producenta a prawa twórców utworów wkładowych…………….. 182
4. Reżyser…………………………………………………………………………………… 185
5. Scenarzysta……………………………………………………………………………… 196
6. Kompozytor. Muzyka w filmie…………………………………………………… 200
7. Artyści wykonawcy …………………………………………………………………. 207
Podsumowanie……………………………………………………………………………. 219
Zakończenie…………………………………………………………………………………. 221
Źródła…………………………………………………………………………………………. 227

  • Titel: Status prawny twórców utworów filmowych
  • Autor: Ksenia Kakareko
  • ISBN: 978-83-65697-96-7, 9788365697967
  • Veröffentlichungsdatum: 2019-10-23
  • Format: E-book
  • Artikelkennung: e_1cqu
  • Verleger: Wydawnictwo Naukowe Silva RERUM