E-book details

Chłopska (nie)pamięć. Dziedzictwo chłopskości w polskiej literaturze i kulturze

Chłopska (nie)pamięć. Dziedzictwo chłopskości w polskiej literaturze i kulturze

Grzegorz Wołowiec, Dorota Krawczyńska, Grzegorz Grochowski

Ebook

W większości współczesnych nawiązań do chłopskiego dziedzictwa powraca przekonanie o szczególnej roli wiejskiego pochodzenia w kształtowaniu polskiej mentalności, a nawet o jego formacyjnym charakterze – chłopska kondycja bywa często postrzegana jako podstawa społecznych wyobrażeń, powszechnych postaw i preferowanych stylów życia, gustów, nawyków, upodobań. Z tak określonej genealogii zbiorowej mają wynikać określone konsekwencje kulturowo-obyczajowe. Jako przykład można by wskazać choćby uprzywilejowanie pewnych sposobów uczestniczenia w dyskursie – orientacja na konkretne doświadczenie i anegdotyczną jednostkowość przypadków zamiast refleksji systemowej; deklaratywny solidaryzm społeczny, retoryka „zgody” i skłonność do eufemizowania i tabuizowania rzeczywistych podziałów; specyficzna dynamika sporów politycznych, bliższa różnicom środowiskowym niż stricte ideologicznym.

Następną kwestią, wskazywaną w rozlicznych omówieniach, byłaby powszechna formuła religijności, o charakterze obrzędowo-kolektywnym, zdominowana przez relacje hierarchiczne i „pastoralny” autorytet kościelnych instytucji (miałyby o tym świadczyć popularne formy współczesnego kultu, zrodzone z ducha ludowej pobożności, reprezentowane choćby przez swoisty folklor jasnogórski, licheński bądź wadowicki). I wreszcie, przejawy postchłopskiej mentalności bywają też dostrzegane w sposobach organizowania parcelowanej i prywatyzowanej przestrzeni publicznej, z silnym akcentowaniem wyznaczników terytorialności (postrzeganych jako współczesna mutacja „sporów o miedzę”) – od sporów sąsiedzkich, poprzez anarchiczność i swoisty „woluntaryzm zabudowy”, popularność ogródków działkowych, aż po zwyczaj grodzenia trawników i osiedli.

Grzegorz Grochowski

Grzegorz Grochowski, Kwestia chłopska

I. Wizerunki chłopskości

Przemysław Czapliński, Śmierć, śmierć, inne życie. Wieś w literaturze polskiej przełomu XX i XXI wieku 

Andrzej Leder, Nienapisana epopeja. Kilka uwag o zapomnianym wyzwoleniu 

Sławomir Mazurek, Mużyk i cham. Obraz chłopa w kulturze rosyjskiej i polskiej 

 

II. Chłopskość – etniczność

Anna Engelking, „Poleszuk” nieoswojony. Wokół funkcji chłopskości w konstruowaniu polskości 

Paweł Tomczok, Literackie upodlenie chłopa 

Grzegorz Wołowiec, Filologia i nacjonalizm. Stanisław Pigoń jako ideolog kultury ludowo-narodowej 

Helena Duć-Fajfer, Czy prostak ma prawo do narodowości?

Etniczność a chłopskość w obrębie dyskursu polskich mniejszości etnicznych 

Arkadiusz Kalin, Czy na Ziemiach Odzyskanych istniała kultura chłopska? Rozpoznania okołoliterackie (przypadek lubuski)

 

III. Echa rabacji

Jan Wasiewicz, „Chytrze bydlą z pany kmiecie…” Prolegomena do badań nad obecnością oporu chłopskiego w polskiej pamięci kulturowej 

Jagoda Wierzejska, Cena chłopskiej krwi. Motyw rabacji w literaturze międzywojennej a wspólnotowość narodu polskiego II Rzeczypospolitej 

Agnieszka Dauksza, O pewnym chłopskim geście. Od rabacji do Zagłady 

 

IV. Chłopi, Żydzi, Zagłada

Alina Molisak, Żydzi-chłopi 

Katarzyna Chmielewska, Chłopi na scenie. Obrazy antysemityzmu podczas Zagłady 

Karolina Koprowska, Tożsamościowe roz-poznania. Doświadczenia Zagłady na wsi

 

V. Nurt chłopski w PRL-u

Andrzej Zieniewicz, Czułość i wrogość przemian (migracje, reforma rolna i socrealizm w perspektywie „prześnionej rewolucji”) 

Bożena Karwowska, Kultura chłopska w optyce prasy społeczno-kulturalnej lat 1944–1948. „Warszawa” i dyskusje nad modelem kultury powojennej Polski

Hanna Gosk, Proza Polski Ludowej o dylematach społecznych z PKWN-owską reformą rolną w tle 

Inga Iwasiów, Przesiedleni chłopi uruchamiają miasto 

Marta Tomczok, „To wszystko” 

Andrzej Skrendo, „Nocny złodziej jabłek” – Henryk Bereza i nurt chłopski w prozie polskiej 

 

Indeks nazwisk 

  • Title: Chłopska (nie)pamięć. Dziedzictwo chłopskości w polskiej literaturze i kulturze
  • Author: Grzegorz Wołowiec, Dorota Krawczyńska, Grzegorz Grochowski
  • ISBN: 978-83-242-2953-6, 9788324229536
  • Date of issue: 2019-12-30
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_1esy
  • Publisher: Wydawnictwo UNIVERSITAS