E-book details

Definicje deiktyczne a pojęcia. Badania z pogranicza filozofii języka i psychologii kognitywnej

Definicje deiktyczne a pojęcia. Badania z pogranicza filozofii języka i psychologii kognitywnej

Wiesław Walentukiewicz

Ebook
Publikacja dotyczy uczenia pojęć oraz języka. Nauka ta odbywa się często w kontekście ostensywnym, w którym szczególną rolę odgrywają definicje deiktyczne. Autor skupia się na czterech czynnikach, które spełniają istotną funkcję podczas nauki języka – chodzi tu o czynniki fizjologiczne, kulturowe, psychologiczne oraz filozoficzne. Uzasadniając, iż początkowo podczas nauki języka uczący się wykorzystuje podobieństwo ogólne, spróbowano rozwiązać także inne kwestie: niemożliwości ustalenia cech przed ustaleniem elementów zbioru, niemożliwości ustalenia elementów zbioru przed ustaleniem cech, nieskończonego porównania przedmiotów w celu ustalenia cech. Autor wyodrębnia i opisuje cztery rodzaje pojęć: podstawowe, prototypowe, klasyczne, egzemplarzowe, zaznaczając, że szczególną rolę odgrywają pojęcia budowane najwcześniej – pojęcia podstawowe. Aby uczący się mógł posługiwać się nazwami ogólnymi, wcześniej musi opanować zdolność budowania pojęć podstawowych, prototypowych i klasycznych. Natomiast opanowanie zdolności budowania pojęć egzemplarzowych jest mu potrzebne do posługiwania się nazwami jednostkowymi, w szczególności imionami własnymi. Autor dowodzi, iż zarówno nazwy ogólne, jak i nazwy jednostkowe są wprowadzane do języka za pomocą aktów nazywania (definicje ostensywne proste), a następnie na podstawie definicji deiktycznych złożonych budowane są dla nich umysłowe reprezentacje (pojęcia). W tym ostatnim przypadku definicje ostensywne przyjmują schemat definicji indukcyjnych.
Autor w swej pracy wykorzystał nie tylko wyniki badań filozofów, głównie te dotyczące definicji deiktycznych, ale także czerpał z wyników badań psychologów kognitywnych, zwłaszcza tych dotyczących pojęć.

Spis treści

 

Wstęp / 7

 

1. Aspekt metodologiczny badań nad definicjami deiktycznymi / 19

1.1. Wprowadzenie podstawowych terminów związanych z definicjami deiktycznymi / 21

1.2. Pojęcie próbka i typy próbek / 23

1.3. Typy nazw definiowanych deiktycznie / 26

1.4. Podstawowe schematy definicji deiktycznych / 29

1.5. Zagadnienie kryteriów definicji deiktycznych / 35

1.6. Krótkie podsumowanie / 36

 

2. Fizjologiczny i kulturowy aspekt badań nad referencją. Filozoficzne uwagi o pojęciach i przedmiotach / 37

2.1. Budowanie pojęć dla przedmiotów ze względu na wydatność fizjologiczną / 38

2.2. Budowanie pojęć dla przedmiotów ze względu na ważność kulturową / 47

2.3. Budowanie pojęć dla nazw-dźwięków / 50

2.4. Filozoficzne uwagi dotyczące pojęć i przedmiotów / 57

2.5. Krótkie podsumowanie / 68

 

3. Zagadnienie pojęć w analizie definicji deiktycznych. Nazwy podstawowe / 70

3.1. Aspekt metodologiczny badań nad pojęciami / 70

3.2. Uwagi psychologów o kategorii poziomu podstawowego / 78

3.3. Podobieństwo ogólne / 85

3.4. Próba opisu z perspektywy filozoficznej trzech poziomów kategoryzacji dla cech i relacji / 99

3.5. Nazwy podstawowe a terminy spostrzeżeniowe / 101

3.6. Podsumowanie / 103

 

4. Filozoficzny i psychologiczny aspekt badań nad referencją / 106

4.1. Wstępne określenie warunków skutecznej referencji / 106

4.2. Warunki dla ustanowienia relacji nazywania / 108

4.3. Argumenty za niewystarczalnością przyczynowej teorii odniesienia / 110

4.4. Niejednoznaczności semantyczne / 125

4.5. Krótkie podsumowanie / 127

 

5. Akty nazywania i definicje ostensywno-indukcyjne nazw ogólnych odwołujące się do relacji / 129

5.1. Definicje deiktyczne ustanawiające związki nazywania / 129

5.2. Aspekt metodologiczny badań nad oznaczaniem / 134

5.3. Schematy definicji deiktyczno-indukcyjnych oparte na podobieństwie ogólnym / 138

5.4. Krótkie podsumowanie / 154

 

6. Definicje deiktyczne nieodwołujące się do relacji / 156

6.1. Argumenty popierające wpływ języka na tworzone kategoryzacje i ‘łamanie’ kategoryzacji opartych na percepcji / 156

6.2. Od podobieństwa ogólnego do cech / 158

6.3. Definicje deiktyczne nazw ogólnych odwołujące się do cech / 162

6.4. Definicje deiktyczne imion własnych oraz deskrypcji określonych / 181

6.5. Krótkie podsumowanie / 194

 

Zakończenie / 195

 

Bibliografia / 198

Indeks osobowy / 213

Indeks rzeczowy / 219

 

Summary / 225

Zusammenfassung / 227

  • Title: Definicje deiktyczne a pojęcia. Badania z pogranicza filozofii języka i psychologii kognitywnej
  • Author: Wiesław Walentukiewicz
  • ISBN: 978-83-801-2648-0, 9788380126480
  • Date of issue: 2015-10-28
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_1p2y
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego