Spis treści

Przedmowa / 9

Wstęp / 11

Rozdział 1

Współczesne sposoby prezentowania nauki w kanałach kultury popularnej / 19

Wprowadzenie / 19

Nauka w telewizji / 21

• Ekspert na śniadanie / 22
• Naukowy zawrót głowy / 25

Nauka w reklamie / 27

Nauka w prasie i literaturze popularnonaukowej / 30

Nauka w Internecie / 35

• „Kopalnia wiedzy”, czyli krótko i na temat / 36
• Między memami a wiedzą bezużyteczną / 39
• Racjonalista.pl — strona WWW i styl życia / 41

Podsumowanie / 44

Rozdział 2

Jak działa nauka? Wybrane koncepcje metodologiczne / 47

Wprowadzenie / 47

Pozytywizm Augusta Comte’a / 50

• Naukowy ekskluzywizm / 52
• Systemowość / 52
• Finalizacja rozwoju ludzkości i jej zjednoczenie pod szyldem nauki / 53
• Świeckie odkupienie / 53

Neopozytywizm Koła Wiedeńskiego / 54

• Empiryzm / 55
• Pozytywizm / 55
• Fizykalizm / 56
• Uwolnienie nauki od terminów metafizycznych / 57
• Sądy syntetyczne w matematyce / 58
• Nauka a szczęście ludzkości / 59

Cztery filary współczesnej refleksji nad funkcjonowaniem nauki — Popper, Kuhn, Lakatos, Feyerabend / 61

• Karl Raimund Popper / 61
• Thomas Kuhn / 67
• Imre Lakatos / 73
• Paul Feyerabend / 77

Nauka oczami naukowców / 81

• Edward O. Wilson / 81
• Richard Dawkins / 86

Rozdział 3

Uprawianie i recepcja nauki w perspektywie psychologicznej / 91

Wprowadzenie / 91

Aktywna psychologia nauki / 93

• Jak możliwa jest nauka / 93
• Obróbka termiczna pokarmów / 94
• Wydłużona niedojrzałość mózgu / 97
• Kultura jako agregat nauki / 99
• Intuicyjny naukowiec / 102
• Uprawianie nauki w perspektywie dyscyplin społecznych / 104
• Dlaczego nauka jest trudna / 111

Receptywna psychologia nauki / 119

• Społeczna psychologia nauki receptywnej / 119
• Poznawcza psychologia nauki receptywnej / 125

Rozdział 4

Scjentoteizm — definicja, charakterystyka i uwarunkowania zjawiska / 135

Wprowadzenie / 135

Identyfikacja nieporozumień na temat nauki oparta na modelu Pascala Boyera / 138

• Nieporozumienie 1: Nauka udziela odpowiedzi na pytania metafizyczne / 140
• Nieporozumienie 2: Wypowiedzi naukowców mówią o obiektywnej prawdzie / 141
• Nieporozumienie 3: Nauka pozwala uwolnić się od lęku i niepokoju / 143
• Nieporozumienia 4 i 5: Nauka daje niepodważalne wyjaśnienia zjawisk występujących w przyrodzie oraz opis działania ludzkiej psychiki / 145
• Nieporozumienie 6: Nauka daje odpowiedzi na pytania o kwestie ostateczne / 147
• Nieporozumienie 7: Nauka daje nadzieję na ostateczne zjednoczenie ludzkości / 148
• Nieporozumienie 8: Twierdzenia nauki są oparte na niepodważalnych założeniach / 150
• Nieporozumienie 9: Nauka stoi na szczycie drabiny dociekań, w związku z czym badanie nauki jest nieracjonalne / 152

Scjentoteizm — konceptualizacja pojęcia / 153

• Czym jest scjentoteizm? / 153
• Scjentoteizm jako światopogląd / 155
• Przejawy scjentoteizmu / 160

Psychologiczne uwarunkowania scjentoteizmu / 164

• Typologia umysłu w modelu Junga—Nosala / 164
• Potrzeba poznawczego domknięcia w koncepcjach Arie Kruglanskiego i Małgorzaty Kossowskiej / 170
• Orientacje temporalne w koncepcji Philipa Zimbardo i Johna Boyda / 174
• Potrzeba poznania w koncepcji Johna Cacioppo i Richarda Petty’ego / 176
• Przekonania na temat źródeł natury człowieka — koncepcja Marzeny Żmudy-Trzebiatowskiej / 178

Zakończenie / 181

Bibliografia / 185

Indeks osobowy / 199

Summary / 205

Zusammenfassung / 207

• Title: Nauka jako obiekt kultu. Wprowadzenie do koncepcji scjentoteizmu
• Author: Łukasz Jach
• ISBN: 978-8-3801-2628-2, 9788380126282
• Date of issue: 2016-01-07
• Format: Ebook
• Item ID: e_1p6b
• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego