Szczegóły ebooka

Ład akademicki w uniwersytecie korporacyjnym. Teorie, instytucje, efektywność

Ład akademicki w uniwersytecie korporacyjnym. Teorie, instytucje, efektywność

Piotr Urbanek

Ebook

Reformy systemów szkolnictwa wyższego w Polsce i innych krajach zmieniają logikę funkcjonowania instytucji akademickich. Można wskazać trzy filary tych zmian, upodabniających w powszechnym odczuciu uniwersytety do korporacji. Są to: profesjonalizacja procesów zarządzania uczelniami, rosnące znaczenie trzeciej misji uniwersytetu oraz menedżerskie struktury władzy.

W monografii podjęta została próba konfrontacji struktur zarządzania i nadzoru nad korporacjami, stosowanych od wielu lat w świecie biznesu i sprawdzonych w praktyce, z nowymi rozwiązaniami wprowadzanymi do akademickiego środowiska instytucjonalnego. Wielowątkowe rozważania stały się podstawą do sformułowania konkluzji, że możliwa jest koegzystencja dwóch pozornie sprzecznych idei kryjących się pod pojęciami „uniwersytetu Humboldta” i „uniwersytetu korporacyjnego” – jeżeli zastosować złagodzoną wersję menedżeryzmu, w jej zhumanizowanej, neokolegialnej formie. Taki kierunek zmian w instytucjach szkolnictwa wyższego wymaga zredefiniowania struktur władzy i metod zarządzania uniwersytetem, przy jednoczesnym utrzymaniu tradycyjnych norm i wartości akademickich. Zreformowany uniwersytet powinien być organizacją, która będzie skuteczna i efektywna, ale jednocześnie utrzyma równowagę między odpowiedzialnością kierownictwa a współuczestnictwem akademickim. Uniwersytet, zachowując walor „racjonalności instytucjonalnej”, pozostanie dla tych na zewnątrz i dla tych wewnątrz legitymizowaną wersją instytucji akademickiej.

Wstęp  11

 

Rozdział 1. Governance w uniwersytecie    23

    1. Wprowadzenie       23
    2. Czym jest governance?          24
    3. Academic governance jako ład akademicki       30
    4. Zewnętrzny i wewnętrzny ład akademicki        33
    5. Typologie ładu akademickiego            42
      1. Typologia Baldridge’a 42
      2. Model Clarka                45
      3. Typologia Brauna-Merriena      50
      4. Typologia McNaya       53
      5. Typologia Olsena         56
      6. Typologia Dobbinsa, Knilla, Vögtle           60
      7. Typologia Capano        65
      8. Typologia Whitleya     68
    6. Ewolucja ładu akademickiego – od uniwersytetu Humboldta do uniwersytetu korporacyjnego         72
    7. Podsumowanie       78

 

Rozdział 2. Ład akademicki z perspektywy nowego zarządzania publicznego     81

    1. Wprowadzenie       81
    2. „Rządzenie bez rządu” jako paradygmat zarządzania publicznego              82
    3. Menedżeryzm jako implementacja nowego zarządzania publicznego w sektorze szkolnictwa wyższego           88
    4. Prorynkowa transformacja uniwersytetu         93
    5. Czy uniwersytet korporacyjny może być wciąż uniwersytetem? 102
    6. Alternatywne koncepcje zarządzania sektorem publicznym i sterowania sektorem szkolnictwa wyższego       117
      1. Współzarządzanie publiczne     117
      2. Neoweberyzm             119
    7. Podsumowanie       120

 

Rozdział 3. Teorie ładu akademickiego        123

    1. Wprowadzenie       123
    2. Teoria agencji         125
      1. Problem agencji w relacjach wewnątrzkorporacyjnych     125
      2. Problem agencji w sektorze szkolnictwa wyższego              126
    3. Teoria służebności 131
      1. Altruizm stewarda versus oportunizm agenta       131
      2. Uniwersytet jako „dobry steward” zasobów publicznych   132
    4. Teoria interesariuszy             134
      1. Organizacja jako koalicja grup interesów               134
      2. Trzecia misja uniwersytetu z perspektywy teorii interesariuszy       135
    5. Teoria zasobowa     139
      1. Kontrola nad zasobami jako mechanizm alokacji władzy     139
      2. Autonomia uniwersytetu a zależność od zasobów               141
    6. Teoria neoinstytucjonalna    145
      1. Wpływ środowiska instytucjonalnego na organizacje         145
      2. Uniwersytety jako „organizacja instytucjonalna”  152
    7. Teoria uwarunkowań kulturowych     156
      1. Wpływ kultury na instytucje ładu społecznego     156
      2. Kultura a tożsamość instytucjonalna uniwersytetu              159
    8. Teoria cybernetyczna           164
      1. Cybernetyczna koncepcja sterowania organizacjami          164
      2. Uniwersytet cybernetyczny      165
    9. Teoria polityczna    167
      1. Państwo jako kreator instytucji ładu publicznego                167
      2. Rola uniwersytetów w procesach kreowania publicznego ładu instytucjonalnego      168
    10. Teorie ładu akademickiego a teorie ładu korporacyjnego            169
    11. Podsumowanie       174

 

Rozdział 4. Instytucje ładu akademickiego                 175

    1. Wprowadzenie       175
    2. Organy władzy uczelni          176
      1. Organy jednoosobowe              177
      2. Organy kolegialne       179
      3. Organy nadzorczo-doradcze     184
    3. Kodeksy dobrych praktyk akademickich           190
    4. Polityka wynagradzania         199
    5. Transparentność uniwersytetów        215
    6. Rankingi akademickie            224
    7. Interesariusze         244
    8. Instytucje w narodowych systemach ładu akademickiego            251
      1. Holandia – system napoleoński                252
      2. Finlandia – system Humboldtowski         258
      3. Australia – system anglosaski    264
    9. Instytucje w systemach ładu akademickiego i ładu korporacyjnego           275
    10. Podsumowanie       278

 

Rozdział 5. Doskonałość jako akademicki wymiar dokonań uniwersytetów       281

    1. Wprowadzenie       281
    2. Doskonałość akademicka a misje uczelni publicznych   283
    3. Doskonałość akademicka – jak mierzyć dokonania uniwersytetu?             285
      1. Perspektywy pomiaru dokonań uniwersytetów   285
      2. Skuteczność  289
      3. Efektywność 290
      4. Efektywność zasobowa              294
      5. Efektywność instytucjonalna     296
    4. Metody oceny doskonałości akademickiej       298
      1. Bibliometria w ocenie dokonań naukowych         298
      2. Uniwersytet światowej klasy z perspektywy rankingów akademickich            308
      3. Doskonałość akademicka a zarządzanie strategiczne uczelniami      324
      4. Data Envelopment Analysis       331
      5. Stochastyczna analiza graniczna               337
    5. Dokonania uniwersytetu w świetle teorii ładu akademickiego    342
    6. Podsumowanie       346

 

Rozdział 6. Ład akademicki a reforma systemu szkolnictwa wyższego w Polsce                349

    1. Wprowadzenie       349
    2. Reformy ładu akademickiego              352
    3. Kierunki zmian instytucjonalnych struktur władz uniwersytetów                356
      1. „Twardy” menedżeryzm            356
      2. „Miękki” menedżeryzm             364
    4. Ewolucja logiki instytucjonalnej w Ustawie 2.0 – propozycje reform         371
      1. Reformy z perspektywy teorii ładu akademickiego             371
      2. Instytucje ładu akademickiego w reformowanym systemie szkolnictwa wyższego       381
      3. Doskonałość akademicka           392
    5. Uniwersytet w nowym środowisku instytucjonalnym – wyniki badań       395
      1. Struktury władzy w zreformowanym uniwersytecie          395
      2. Rada uczelni jako nowy organ władzy    396
      3. Wydział w strukturach władzy uczelni   398
    6. Podsumowanie      409

 

Zakończenie      413

Bibliografia         419

Spis tabel            467

Spis rysunków   469

  • Tytuł: Ład akademicki w uniwersytecie korporacyjnym. Teorie, instytucje, efektywność
  • Autor: Piotr Urbanek
  • ISBN: 978-83-822-0123-9, 9788382201239
  • Data wydania: 2021-01-25
  • Format: Ebook
  • Identyfikator pozycji: e_1x87
  • Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego