E-book details

Wydmy śródlądowe - środowisko przyrodnicze i działalność człowieka na przykładzie województwa łódzkiego

Wydmy śródlądowe - środowisko przyrodnicze i działalność człowieka na przykładzie województwa łódzkiego

Elżbieta Kobojek, Sławomir Kobojek

Ebook

W obrębie Niżu Europejskiego występuje szeroki pas piaszczysty, w skład którego wchodzą eoliczne piaski pokrywowe i wydmy śródlądowe. Wydmy są formami wypukłymi o różnych kształtach i znacznych wysokościach względnych, maksymalne do 30 m, dlatego są ważnymi elementami w krajobrazie równinnej części Europy, szczególnie Polski. Europejskie wydmy śródlądowe zostały ukształtowane przez wiatr w zimnych, peryglacjalnych warunkach klimatycznych późnego vistulianu. W holocenie, w warunkach klimatu umiarkowanego, zostały ustabilizowane przez lasy iglaste. Dopiero wycięcie lasów, głównie w czasach historycznych, spowodowało ponowne ożywienie procesów eolicznych, rozwiewanie, a nawet kształtowanie nowych form wydmowych. Jeszcze w połowie XX wieku aktywne były procesy eoliczne w środkowej Polsce. W obrębie pól wydmowych ukształtował się wyjątkowy ekosystem, o charakterze którego decydują znaczne miąższości piasków kwarcowych, ich duża przepuszczalność, nisko położony poziom wód gruntowych i ubogie gleby.

Celem publikacji jest ukazanie specyfiki ekosystemu wydm śródlądowych oraz obecnego użytkowania i zagospodarowania pól wydmowych na przykładzie badań w regionie łódzkim. Przeanalizowano charakter i funkcje lasów na wydmach, przydatność piasków eolicznych dla przemysłu i skutki eksploatacji, przyczyny i skalę rolniczego użytkowania powierzchni wydmowych, lokalizację zabudowy wsi względem wydm oraz pola wydmowe w systemie obszarów chronionych. Szczególną uwagę zwrócono na walory pól wydmowych i ich wykorzystanie w turystyce i rekreacji. Przedstawiono też przyczyny ożywienia procesów eolicznych w czasach historycznych. Podjęto próbę oceny stabilności i wrażliwości ekosystemów wydmowych, a także wskazano zagrożenia wynikające z ocieplenia oraz antropopresji.

1. Wprowadzenie                7

1.1. Cel i zakres badań                 10

1.2. Metody badań i źródła informacji      11

1.3. Rozmieszczenie wydm śródlądowych w regionie łódzkim           13

 

2. Morfogeneza wydm śródlądowych             17

2.1. Rozwój wydm w zimnych warunkach klimatycznych późnego vistulianu  17

2.2. Wpływ działalności człowieka na przekształcenie wydm w holocenie       25

2.3. Proces rozwiewania wydm w drugiej połowie XIX i w XX w.        29

 

3. Cechy ekosystemów w obszarach wydmowych       35

3.1. Cechy litologiczne piasków eolicznych             35

3.2. Współczesna rzeźba pól wydmowych              41

3.3. Stosunki wodne     48

3.4. Gleby       51

3.5. Szata roślinna         54

3.6. Klimat lasu na wydmach       62

 

4. Użytkowanie i zagospodarowanie obszarów wydmowych w regionie łódzkim  67

4.1. Lasy          67

4.1.1. Charakterystyka lasu               72

4.1.2. Funkcje lasu na wydmach      74

4.2. Tereny uprawne    79

4.3. Eksploatacja piasków wydmowych i torfu z niecek deflacyjnych                82

4.4. Zabudowa               87

4.5. Formy ochrony środowiska przyrodniczego obszarów wydmowych         91

 

5. Zabudowa turystyczna i rekreacyjna pól wydmowych            99

5.1. Walory turystyczne i rekreacyjne obszarów wydm śródlądowych            99

5.2. Lokalizacja zabudowy turystycznej    105

 

6. Wrażliwość ekosystemów piaszczystych w warunkach zmian klimatu i antropopresji     119

6.1. Przyczyny ożywienia procesów eolicznych w czasach historycznych        119

6.2. Stabilność i wrażliwość ekosystemów wydmowych       123

6.3. Zagrożenia w warunkach zmian klimatu           127

6.4. Pożądane kierunki użytkowania pól wydmowych w regionie łódzkim       130

 

7. Podsumowanie                133

 

8. Literatura          139

 

Spis ilustracji i tabel            153

  • Title: Wydmy śródlądowe - środowisko przyrodnicze i działalność człowieka na przykładzie województwa łódzkiego
  • Author: Elżbieta Kobojek, Sławomir Kobojek
  • ISBN: 978-83-8220-428-5, 9788382204285
  • Date of issue: 2021-04-14
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_20ph
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego