E-book details

Jurysprudencja 16. Promisoryjna teoria umów na tle ontoetyki Paula Ricoeura

Jurysprudencja 16. Promisoryjna teoria umów na tle ontoetyki Paula Ricoeura

Marcin Pieniążek

Ebook

Pytanie o przyczyny dotrzymywania umów nabiera szczególnego znaczenia w czasach nasilonej depersonalizacji stosunków prawnych. Stanowi też punkt wyjścia dla przedstawionej w monografii teorii umów, wyrastającej z poglądów filozoficznych Paula Ricoeura i zogniskowanej na problematyce obietnicy oraz wzajemności.

W szkicowanej teorii kluczową rolę odgrywa założenie, zgodnie z którym dotrzymywanie obietnicy jest konstytutywne dla "bycia sobą" strony umowy. W "bycie sobą" strony wpisana jest z kolei relacja interpersonalna, pozwalająca scharakteryzować fenomen wzajemnej odpowiedzialności w umowie. Przyjmuje się także, że strony umowy do swego działania włączają elementy "wielkiej narracji" prawa, rozwijanej w sprawiedliwych instytucjach państwa.

W tym kontekście głównym celem pracy jest budowa trójpłaszczyznowej promisoryjnej teorii umów, skoncentrowanej na ontoetyce osoby - sprzedającego, najemcy etc. Syntetyzująca perspektywa Ricoeura powoduje, że w proponowanym ujęciu dochodzą do głosu m.in. elementy arystotelizmu, kantyzmu oraz pokrewnego hermeneutyce paradygmatu narratologicznego. W perspektywie prawoznawstwa rozwijana teoria ma charakter niepozytywistyczny, postulując związek prawa i moralności oraz bytu i powinności.

Dopełniającym elementem wywodu jest prezentacja filozoficzno-prawnych kontekstów promisoryjnej teorii umów w perspektywie historycznej oraz w perspektywie dorobku współczesnej, anglosaskiej jurysprudencji.

Niniejsza praca skierowana jest do wszystkich zainteresowanych problematyką filozofii prawa umów.

*

Celem serii wydawniczej "Jurysprudencja" jest publikowanie monografii z zakresu teorii i filozofii prawa, a także dyscyplin prawniczych podejmujących problematykę teoretyczno- i filozoficzno-prawną w ramach własnych badań przedmiotowych. Inicjatywa powołania tego rodzaju serii wydawniczej spotkała się z dużym zainteresowaniem wszystkich ośrodków naukowych zajmujących się wskazaną problematyką, a także znanych naukowców z ośrodków zagranicznych.

Redaktorzy serii Marek Zirk-Sadowski, Tomasz Bekrycht

Wprowadzenie    15

  1. Pytanie podstawowe        15
  2. Zdolność do działania a podmiotowość prawna w poglądach Ricoeura 16
  3. Trójaspektowa podmiotowość prawna    17
  4. Osoby fizyczne i prawne 18
  5. Obietnica i wzajemność   18
  6. Umowa a obietnica          19
  7. Pacta sunt servanda        19
  8. Zakres teorii umów w poglądach Ricoeura         20
  9. Teza pracy           20
  10. Cele pracy            21
  11. Struktura i metodologia pracy      23

 

Część pierwsza. Konteksty promisoryjnej teorii umów      15

 

  1. Filozofia Paula Ricoeura 27
    1. Inspiracje i ewolucja poglądów           27
    2. Mała etyka. Trzy poziomy dążenia etycznego            31
    3. Narratologia     34
    4. Ontoetyka podmiotu a dążenie etyczne          36
    5. Relacja interpersonalna w dążeniu etycznym 40
    6. Sprawiedliwe instytucje a dążenie etyczne     45
    7. Teoria narracji, prawo, umowy i ich strony – uwaga wstępna            52

 

  1. Z historii obietnicy i wzajemności w umowach   55
    1. Obietnica i wzajemność w historii umów – uwaga wstępna   55
    2. Obietnica i wzajemność w myśli antycznej Grecji      56
    3. Obietnica i wzajemność w prawie rzymskim  61
    4. Obietnica i wzajemność w Starym Testamencie                     68
    5. Obietnica w poglądach św. Tomasza z Akwinu          77
    6. Średniowieczna recepcja prawa rzymskiego a problematyka obietnicy         80
    7. Prawo kanoniczne wobec problematyki obietnicy      81
    8. Sądowe czynności promisoryjne w common law        83
    9. Scholastycy hiszpańscy wobec obietnicy i wzajemności w umowach           84
    10. Wykształcenie koncepcji umów wzajemnych w XVII wieku            88
    11. Północna szkoła prawa naturalnego a rozwój teorii umów    90
    12. Wpływ poglądów Davida Hume’a na rozwój teorii umów    96
    13. Obietnica i wzajemność w common law w XVIII wieku       97
    14. Znaczenie pojęcia oświadczenia woli oraz założeń pozytywizmu prawniczego dla teorii umów XIX wieku           99
    15. Rozumienie umowy w filozofii prawa Immanuela Kanta oraz Georga W.F. Hegla   100
    16. Oświadczenie woli a pojęcie obietnicy w teorii umów XIX wieku    108
    17. Pojęcie obietnicy a prawo kontynentalne i anglosaskie przełomu XIX i XX wieku  115
    18. Filozofia prawa początku XX wieku wobec teorii umów      117
    19. Dogmatyczne teorie umów i oświadczeń woli w XX wieku  121

 

3. Obietnica i porozumienie w anglosaskiej teorii umów                        129

3.1. Anglosaska teoria umów – uwagi wprowadzające                              129

3.2. Problematyka obietnicy w głównych nurtach jurysprudencji             130

3.3. Teorie umów w common law z uwzględnieniem teorii obietnicy        133

 

Część druga. Promisoryjna teoria umów jako teoria sui generis  177

 

4. Ontoetyczne podstawy promisoryjnej teorii umów                            179

4.1. Uwagi wprowadzające (trzy płaszczyzny analiz)                               179

4.2. Płaszczyzna podmiotowa promisoryjnej teorii umów                        180

4.3. Płaszczyzna interpersonalna promisoryjnej teorii umów                    187

4.4. Płaszczyzna instytucjonalna promisorynej teorii umów                     198

 

5. Narratologiczne aspekty promisoryjnej teorii umów                         203

5.1.  Paradygmat narratologiczny wobec teorii umów                               203

5.2. Trzy narratologiczne aspekty teorii umów                                         205

 

  1. Umowa jako dyskurs i umowa jako tekst          225
    1. Dialektyka dyskursu i tekstu wobec teorii umów       225
    2. Perspektywa hermeneutyczna w poglądach Ricoeura 225
    3. Umowa jako dyskurs   226
    4. Umowa jako tekst        228
    5. Dyskurs interpretacyjno-argumentacyjny w teorii umów       232

 

  1. Ogólna metateoria porządkująca teorie oświadczeń woli (oraz umów)          237
    1. Szkic ogólnej metateorii porządkującej          237
    2. Przykłady szczegółowych teorii porządkujących       241

 

Podsumowanie         245

  1. Obietnica a wzajemność   245
  2. Autonarracja strony a teoria promisoryjna           247
  3. Sytuacyjność umów a mądrość praktyczna          248
  4. Zakończenie wywodu       249

 

Bibliografia  253

  1. Spis bibliograficzny – Paul Ricoeur          253
  2. Prace zbiorowe – Ricoeur i inni    254
  3. Literatura przedmiotu        254
  4. Wykaz aktów prawnych   266
  • Title: Jurysprudencja 16. Promisoryjna teoria umów na tle ontoetyki Paula Ricoeura
  • Author: Marcin Pieniążek
  • ISBN: 978-83-8220-555-8, 9788382205558
  • Date of issue: 2021-06-17
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_22l3
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego