Wprowadzenie            9

 

CZĘŚĆ I. Ród Mniszchów    25

 

Rozdział 1. Zarys dziejów Mniszchów do końca XVII wieku – budowanie podstaw znaczenia rodu          27

A. Mikołaj Mniszech (ok. 1482–1553), starosta łukowski     30

B. Jerzy Mniszech (zm. 1613), wojewoda sandomierski       31

C. Maryna Mniszchówna (1588/1589–1614), caryca Rosji   35

D. Franciszek Bernard Mniszech (zm. 1661), starosta sanocki          41

E. Jerzy Jan Mniszech (zm. 1693), wojewoda wołyński        42

Rozdział 2. W dążeniu do arystokratycznego stanu i wysokich urzędów      43

A. „Hrabiowie z Kończyc Wielkich na Ossowicy”    43

B. „Cesarz Wachlarz z Piór daje” – legendarne dzieje rodu   44

C. Mniszchowie – marszałkowskie znaczenie rodu   47

a. Marszałkowie wielcy i nadworni w Koronie i Wielkim Księstwie Litewskim        47

b. Kompetencje marszałków   52

c. Nominacje Mniszchów na urząd marszałkowski    58

d. „Laska Marszałkowska, per successionem [...] dziś w Ręku Pańskich [sic!] zakwitająca” jako insygnium władzy            58

 

CZĘŚĆ II. „Wielki prorok, nieśmiertelnego imienia i wiecznej chwały” – Józef Wandalin Mniszech (1670–1747)            75

 

Rozdział 1. Rys biograficzny  77

 

Rozdział 2. Rezydencje marszałka wielkiego koronnego       89

A. Zamek w Laszkach Murowanych – gniazdo rodowe Mniszchów 89

a. Dzieje castrum – w posiadaniu Herburtów, Tarłów i Mniszchów  92

b. Przemiany architektury: fortalicja i zamek 96

c. Geneza formy architektonicznej budowli z czasów marszałka      99

d. Rekonstrukcja układu wnętrz, ich funkcji i wyposażenia  100

e. Otoczenie zamku: fortyfikacje i ogród       120

B. Pałac w Warszawie przy ul. Senatorskiej – rezydencja marszałka w mieście sejmowym i rezydencjonalnym     126

a. Dzieje posesji w XVI–XVIII wieku            129

b. Rekonstrukcja architektury pałacu w czasach Józefa Wandalina Mniszcha          135

c. Rekonstrukcja układu wnętrz i ich funkcji 139

d. Saska geneza architektury pałacu   141

e. Dyskusja o autorstwie projektu: Burkhard Christoph von Munnich          153

f. Ukształtowanie otoczenia pałacu – ogród, dziedziniec paradny i dekoracja rzeźbiarska ogrodzenia        155

C. Pałac w Dęblinie     178

a. Historia dęblińskiego założenia rezydencjonalnego           178

b. Rekonstrukcja architektury pałacu w czasach Józefa Wandalina Mniszcha          184

c. Rekonstrukcja układu wnętrz i ich funkcji 185

D. Dwór starościński w Jaworowie     191

a. Dobra jaworowskie w XVI–XVII wieku    191

b. Rekonstrukcja dworu Jana III Sobieskiego we władaniu Józefa Wandalina Mniszcha     193

E. Brzostowica Wielka – dwór wiejski w pobliżu miasta sejmowego Grodna           198

a. Dziedzictwo litewskiego rodu Chodkiewiczów i losy dóbr            198

b. Zabudowania w Brzostowicy w dobie Mniszchów            199

Rozdział 3. Józef Wandalin Mniszech – koneser i inicjator fundacji 201

 

CZĘŚĆ III. „Senator pierwszy, od potomności godzien w cedrze wierszy” – Jerzy August Wandalin Mniszech (1715–1778)   207

 

Rozdział 1. Rys biograficzny  209

 

Rozdział 2. Rezydencje przywódcy kamaryli            221

A. Pałac w Gdańsku – symbol gospodarczej i politycznej obecności marszałka w stolicy handlu    221

a. Historia budowy rezydencji            222

b. Rekonstrukcja architektury pałacu 230

c. Rekonstrukcja układu i funkcji wnętrz       240

d. Otoczenie pałacu    247

B. Podkarpacka rezydencja w Dukli   261

a. Historia pałacu        261

b. Rekonstrukcja formy architektonicznej w czasach senatora Mniszcha      265

c. Rekonstrukcja układu wnętrz         265

d. Ogrodowo-obronne otoczenie pałacu         276

e. Dukla jako miasto rezydencjonalne            278

Rozdział 3. Jerzy August Mniszech – stosunek do sztuki      295

 

CZĘŚĆ IV. „Orderów polskich kawaler [...] przykład miłości ojczyzny” – Jan Karol Wandalin Mniszech (1716-1759)              307

 

Rozdział 1. Rys biograficzny  309

 

Rozdział 2. Rezydencje podkomorzego wielkiego litewskiego          317

A. Rezydencja miejska – pałac warszawski przy ul. Miodowej         317

a. Dzieje posesji          318

b. Rekonstrukcja formy architektonicznej w czasach Jana Karola Mniszcha            319

c. Rekonstrukcja programu funkcjonalno-artystycznego pałacowych wnętrz           323

d. Otoczenie pałacu w czasach podkomorzego          339

B. Wiśniowiec – dziedzictwo królewskiego rodu Wiśniowieckich    344

a. Historia fortalicji-pałacu Wiśniowieckich i Mniszchów     349

b. Forma architektoniczna pałacu i jej geneza            361

c. Rekonstrukcja układu wnętrz i ich funkcji 366

d. Otoczenie pałacu – oficyny i pawilony      398

 

Rozdział 3. Jan Karol Mniszech – spadkobierca rodowej tradycji fundacyjnej         407

 

Podsumowanie            411

 

Bibliografia     419

 

Źródła rękopiśmienne 419

 

Źródła drukowane       428

 

Opracowania   430

 

Aneksy źródłowe        459

Aneks 1. Fragmenty korespondencji z 1714 roku z Archiwum Mniszchów dotyczące wykonania laski marszałkowskiej dla Józefa Wandalina Mniszcha, [w:] Archiwum Mniszchów. Listy różnych osób z lat 1713–1776. Lit V–W             461

Aneks 2. Relacyja pogrzebu ś. p. J W[ielmo]żnej Imci pani Konstancyji z Tarłów Mniszchowej, marszałkowej wielkiej koronnej w Zamościu u WW. OO. Reformatów odprawionego przez trzy dni a die 3 Febr. 1740 Anno, [w:] Rękopisy Biblioteki Poturzyckiej Dzieduszyckich. Odpisy materiałów dotyczących historii Polski z lat 1679–1759    467

Aneks 3. Opisanie pałacu Laszek Murowanych [1815], [w:] Zbiór Aleksandra Czołowskiego. Inwentarze z opisami zamków na Rusi Czerwonej, XVII–XIX w.   473

Aneks 4. Regestr mobilium i innych rzeczy Ś.P. J.W. Mniszcha podkomorzego WW [sic!] Lit. w pałacu jaworowskim znajdujących się         481

Aneks 5. Wizyja pałacu na ulicy Miodowej w Warszawie, tudzież dworku na Szolcu [sic!], przy Warszawie stojących. Niegdyś ś.p. J.W. Imci p. Mniszcha Podkomorzego W.X.Litt. dziedzicznych, Roku Pańskiego 1760 expedyjowana             487

Aneks 6. Regestr mobiliów i inszych rzeczy Ś.P. J.W. Mniszcha podkomorzego W.W.X.Litt. w pałacu warszawskim znajdujących się do przewiezienia trudnych  517

Aneks 7. Regestr garderoby, różnych rzeczy i sprzętów Ś.P. J.W. Pana Mniszcha podkomorzego W.W.X.Litt. z Warszawy do Dęblina sprowadzonych          539

Aneks 8. Regestr rzeczy Ś.P. J.W. Mniszcha podkomorzego WW.X.Litt. z Gołębia do Dęblina sprowadzonych    559

 

Wykaz skrótów                       563

Spis plansz      565

Spis ilustracji   569

Indeks osób     581

Indeks miejscowości   597

Uwagi redakcyjne i techniczne           603

Summary         605

Zusammenfassung      609

• Titel: Rezydencje rodu Mniszchów w czasach saskich. Historia i treści ideowe architektury
• Autor: Alina Barczyk
• ISBN: 978-83-8220-581-7, 9788382205817
• Veröffentlichungsdatum: 2021-07-23
• Format: E-book
• Artikelkennung: e_23sp
• Verleger: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego