E-book details

Fundamentalizm muzułmański na Bliskim Wschodzie

Fundamentalizm muzułmański na Bliskim Wschodzie

Wojciech Grabowski

Ebook

Tematem monografii i są przemiany w łonie fundamentalizmu muzułmańskiego oraz jego wpływ na życie polityczne i społeczne. Główną tezą jest stwierdzenie, że fundamentalizm muzułmański jest wewnętrznie zróżnicowany/podzielony. Podziały te wynikają z postępujących w łonie fundamentalizmu procesów pragmatyzmu, modernizmu i globalizacji, a przede wszystkim potrzeby rozwoju cywilizacyjnego i poprawy dobrobytu muzułmanów, których nie zagwarantowały fundamentalistyczne próby powrotu państw muzułmańskich do korzeni wiary.

Wstęp  7

 

Rozdział I. Podstawy ideologiczne fundamentalizmu muzułmańskiego i jego znaczenie w stosunkach międzynarodowych       13

 

1.1. Wyjaśnienie kluczowych terminów 13

1.1.1. Geneza terminu „fundamentalizm”           13

1.1.2. Geneza zjawiska fundamentalizmu muzułmańskiego         14

1.1.3. Pojęcie fundamentalizmu muzułmańskiego           18

1.1.4. Analiza terminu „Bliski Wschód”  19

1.2. Wybrani prekursorzy fundamentalizmu muzułmańskiego    20

1.2.1. Taki ad-Din Ibn Tajmijja    20

1.2.2. Muhammad Ibn Abd al-Wahhab  27

1.2.3. Hasan al-Banna    32

1.2.4. Sajjid Kutb              39

1.2.5. Ruhollah Musawi Chomejni           49

1.3. Fundamentalizm muzułmański jako czynnik destabilizujący stosunki międzynarodowe         57

1.3.1. Wzrost znaczenia fundamentalizmu w świecie      57

1.3.2. Dżihad     59

1.3.3. Państwa upadłe, terroryzm, prawa człowieka        60

1.3.4. Szari’at    60

1.4. Islam w stosunkach międzynarodowych na Bliskim Wschodzie          62

1.4.1. Islam jako tarcza ochronna             63

1.4.2. Islam jako płaszczyzna współpracy i konfliktów między państwami              63

1.4.3. Islam w okresie „zimnej wojny”   64

1.4.4. Islam w paradygmacie cywilizacyjnym Huntingtona            65

1.4.5. Symbolika i znaczenie islamu         66

 

Rozdział II Fundamentalizm muzułmański na płaszczyźnie państwowej  67

 

2.1. Relacje Saudów z wahhabitami        67

2.1.1. Wahhabizm jako instrument polityki saudyjskiej  68

2.1.2. Symptomy buntu 70

2.1.3. Odpowiedź na opór społeczny      71

2.1.4. Wahhabizm jako przeszkoda na drodze ku modernizacji   72

2.2. Relacje prezydentów irańskich z Najwyższym Przywódcą     79

2.2.1. Umocnienie pozycji „wali-je fakih”              79

2.2.2. Synkretyczny ustrój Islamskiej Republiki Iranu       82

2.2.3. Prezydent i fakih – między współpracą a rywalizacją           83

2.2.4. Trwałe przymierze czy stały antagonizm? 88

 

Rozdział III. Fundamentalizm muzułmański na płaszczyźnie międzynarodowej    94

 

3.1. Saudyjsko-irańska <i>proxy war</i>              94

3.1.1. Geneza stosunków bilateralnych 94

3.1.2. Rywalizacja państw i ich ideologii na Bliskim Wschodzie    97

3.1.3. Mniejszości sunnicka i szyicka w Iranie i Arabii Saudyjskiej              103

3.2. Paradoksy relacji irańsko-amerykańskich i irańsko-izraelskich            106

3.3. Wahhabizm w relacjach saudyjsko-amerykańskich 117

3.3.1. Fitna i konflikt arabsko-izraelski   117

3.3.2. Pozycja wahhabizmu i USA w Arabii Saudyjskiej po 11 września 2001 roku               123

 

Rozdział IV. Fundamentalizm muzułmański – płaszczyzna terroryzmu i polityki   126

 

4.1. Casus Braci Muzułmanów   126

4.1.1. Ideologia Kutba po jego śmierci    127

4.1.2. Rola i miejsce Braci Muzułmanów w Egipcie na przestrzeni dekad 127

4.1.3. Ideologia polityczna Braci Muzułmanów na przykładzie Partii Wolności i Sprawiedliwości 132

4.2. Casus Al-Ka’idy        136

4.2.1. Wpływ ideologii Kutba na Al-Ka’idę            137

4.2.2. Al-Ka’ida a Bracia Muzułmanie     142

4.2.3. Al-Ka’ida po Arabskiej Wiośnie     143

4.2.4. Al-Ka’ida po śmierci Ibn Ladina     145

4.2.5. Czy Al-Ka’ida wciąż stanowi zagrożenie?  146

 

Zakończenie      148

Aneks 1. Full text: bin Laden’s „letter to America”            154

Aneks 2. Pełny tekst: bin Ladena „list do Ameryki”           162

Bibliografia         170

  • Title: Fundamentalizm muzułmański na Bliskim Wschodzie
  • Author: Wojciech Grabowski
  • ISBN: 978-83-7865-038-6, 9788378650386
  • Date of issue: 2022-05-13
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_2qv9
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego