E-book details

Aisthesis. Zmysłowość i racjonalność w estetyce tradycyjnej i współczesnej

Aisthesis. Zmysłowość i racjonalność w estetyce tradycyjnej i współczesnej

Agnieszka Bandura

Ebook

Czasy obecne (po tym, jak estetyka przeżyła nie tylko swój kryzys, ale wedle niektórych również swą śmierć) zdają się szczególnie sprzyjać zadaniu przemyślenia na nowojej przedmiotu oraz funkcji i pozycji wśród innych nauk z perspektywy α̉ίσθησις– kategorii równie wiekowej, co niejasnej i nieusystematyzowanej. Ảίσθησις można ochrzcić mianem kategorii transestetycznej, która nie tylko uzgadnia obszar problemowy oraz buduje spójny obraz estetyki współczesnej jako samodzielnej dyscypliny naukowej, lecz wskazuje także drogę wyjścia z impasu, w jakim się ona obecnie znalazła. Przedrostek „trans-”wskazuje z jednej strony na uniwersalną zdolność przenikania płaszczyny problemowej estetyki, z drugiej – uzasadnia próby wykraczania estetyki poza samą siebie i krąg tradycyjnie zarezerwowanych dla niej zagadnień w stronę epistemologii, etyki i filozofii kultury czy komunikacji. Obecna w tytule książki alternatywa zmysłowość–racjonalność nie deprecjonuje żadnego z członów – zarówno racjonalność, jak zmysłowość są tak samo istotne dla estetyki jako nauki: pierwsza znosi roszczenie estetyki do naukowości i osłabia jej pozycję w humanistyce, druga z kolei stanowi o specyfice estetyki i określa jej właściwy przedmiot, a także otwiera przed nią niespotykane dotychczas perspektywy.

WPROWADZENIE

1. Struktura i metoda

2. Aσθησις i doświadczenie – definicje i problemy

3. Aσθησις a doświadczenie sztuki

ROZDZIAŁ I

AIΣΘEΣΙΣ – ZMYSŁOWOŚĆ I RACJONALNOŚĆ

Z PERSPEKTYWY TRADYCYJNEJ

1. Poziomy i funkcje ασθησις u Arystotelesa

Aσθησις jako zwyczajna percepcja

Aσθησις jako νος

Aσθησις jako φρόνησις

Rehabilitacja i „uzmysłowienie” przyjemności

Prawda sztuki

2. Sądzenie i myślenie jako specyficzne odmiany ασθησις

Aσθησις jako κρίσις

Aσθησις jako λόγος

3. A.G. Baumgarten – spadkobierca racjonalizmu G.W. Leibniza i Ch. Wolffa czy rewolucjonista?

Filozofia A.G. Baumgartena na tle epoki

Aesthetica – etymologia, dzieje dyscypliny oraz tematyka dzieła w zarysie

Racjonalizm G.W. Leibniza i Ch. Wolffa a estetyka A.G. Baumgartena –

kontynuacje i zerwania

Wynalezienie nowej dyscypliny czy synteza dotychczasowych teorii estetycznych?

4. Rehabilitacja zmysłowości – estetyka jako sztuka i nauka poznawania

zmysłowego (ars et scientia cognitionis sensitivae)

Autonomia estetyki i sfery zmysłowości

Cognitio sensitiva

Felix aestheticus w percepcji estetycznej

Własności przedmiotu estetycznego i kategoria prawdy estetycznej

oraz prawdopodobieństwa

5. Aσθησις – proces i praktyka poznawania rzeczywistości i jej wyższość

nad poznaniem naukowym

Zmysłowość jako fundament psychologii A.G. Baumgartena

Perfectio – cel estetyki jako nauki i jako sztuki

Estetyka jako sztuka (ars)

Estetyka jako nauka (scientia)

Aσθησις a skończoność ludzkich możliwości poznawczych – perspektywy

nowożytnej estetyki

ROZDZIAŁ II

AIΣΘEΣΙΣ – ZMYSŁOWOŚĆ I RACJONALNOŚĆ

Z PERSPEKTYWY WSPÓŁCZESNEJ

1. Współczesna estetyka ασθησις w kontekście przemian w filozofii XIX i XX wieku 

2. Ciało i percepcja zmysłowa w doświadczeniu i poznaniu w pierwszej połowie XX wieku

3. Fenomenologia ασθησις

Aσθησις jako doświadczenie źródłowe a doświadczenie estetyczne

w fenomenologii percepcji M. Dufrenne’a

Wieloznaczność i jedność zmysłowości (le sensible)

„Sensowność” zmysłowości

Najczystsza postać ασθησις – doświadczenie sztuki

4. Aσθησις i zerwanie z tradycyjną estetyką u J.-F. Lyotarda

Odczucie (sentiment) i sądzenie jako zdolność określania i przechodzenia

między poszczególnymi władzami 

Źródłowość ασθησις jako możliwości odczucia obecności (presence)

Aσθησις jako odczucie tego, co niedyskursywne (le figural), oraz tego,

co się zdarza (il arrive, evenement)

Receptywność (receptivite) i wrażliwość (passibiliteασθησις

Anima minima – estetyka ciała-duszy

5. O współczesnym aliansie zmysłowości (ciała) i racjonalności (rozumu) w ασθησις

Aσθησις jako pierwotna wrażliwość i warunek wszelkiej aktywności człowieka

Ciało jako podmiot poznania i refleksji

O doskonałości i nowej racjonalności ασθησις

ROZDZIAŁ III

AISTETYCZNA GENEZA I PERSPEKTYWY ESTETYKI WSPÓŁCZESNEJ

1. Powstanie i emancypacja estetyki

Kategoria ασθησις i poznania zmysłowego w filozofii od starożytności po nowożytność

Estetyczne momenty filozofii starożytnej i średniowiecznej 

Wiedza estetyczna oraz doświadczenie zmysłowe w epoce Renesansu

Estetyka jako nauka o poznaniu zmysłowym w koncepcji lorda Shaftesbury’ego

Jedność sztuk i ich doświadczenia w teorii „sztuk pięknych” (beaux-arts) Ch. Batteux

Prymat doświadczenia estetycznego i „mądrości poetyckiej” w teorii G. Vico

A.G. Baumgarten i „wynalezienie” estetyki w kontekście przemian XVII i XVIII wieku

Władza zmysłowości i wyobraźni w estetyce smaku D. Hume’a i E. Burke’a

2. Estetyka i epistemologia

Estetyka i jej związki z poznaniem

Estetyzacja istnienia i poznania jako wspólny akt podmiotu i przedmiotu

estetycznego w fenomenologii estetycznej M. Dufrenne’a

Estetyzacja epistemologiczna rzeczywistości w koncepcji rozumu

transwersalnego W. Welscha

3. Estetyka i etyka

Estetyka i etyka jako nauki o wartościach

Sprawność somatyczna jako warunek słusznego działania i sądu moralnego

w somaestetyce R. Shustermana

Etyka indywidualistyczna w „epoce demokracji” według L. Ferry’ego

Antropologiczna koncepcja sądu wartościującego

4. Estetyka jako filozofia kultury

Problemy współczesnej filozofii kultury

Człowiek jako istota z natury kulturalna w antropologii XX wieku –

naturalny i kulturowy wymiar cielesności

Estetyczny wymiar krytycznej filozofii kultury H. Paetzolda

PODSUMOWANIE

1. Aσθησις a wspólnota

2. Aσθησις w relacji skończoność–nieskończoność

3. Alternatywy dla ασθησις

BIBLIOGRAFIA

INDEKS NAZWISK

  • Title: Aisthesis. Zmysłowość i racjonalność w estetyce tradycyjnej i współczesnej
  • Author: Agnieszka Bandura
  • ISBN: 97883-242-1897-4, 9788324218974
  • Date of issue: 2022-05-30
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_2rnn
  • Publisher: Wydawnictwo UNIVERSITAS