Wydane w roku 1764 Dzieje sztuki starożytnej Johanna Joachima Winckelmanna uważane są za książkę inicjującą dwie nowoczesne dyscypliny naukowe: archeologię i historię sztuki; należą do kanonicznych tekstów kultury europejskiej. Autor po raz pierwszy posłużył się w nich na szeroką skalę kategorią stylu jako narzędziem opisu, analizy i periodyzacji dziejów sztuki greckiej, dokonał też podziału dziejów antycznej twórczości artystycznej na cztery okresy. Książka składa się z dwóch części. W pierwszej przedstawione zostały poglądy Winckelmanna na istotę sztuki starożytnej oraz jej rozwój. Autor nakreślił dzieje twórczości artystycznej od jej początków, poprzez starożytny Wschód, Egipt, Fenicję, Persję, Etrurię do Grecji oraz Rzymu. Część druga poświęcona została wyłącznie bliższej charakterystyce sztuki greckiej. Książka ta przyniosła wykład normatywnej estetyki klasycystycznej, determinując na prawie sto lat obraz antyku i jest też jednym z najważniejszych manifestów niemieckiego klasycyzmu.