E-book details

Skryptoralność. Literatura w dobie społeczeństwa medialnego

Skryptoralność. Literatura w dobie społeczeństwa medialnego

Andrzej Hejmej

Ebook

Książka ta jest próbą diagnozowania nowej sytuacji literatury w społeczeństwie medialnym, kształtowanej za sprawą procesów słyszenia i praktyk słuchania, a jednocześnie sytuacji komparatystyki (i szerzej: literaturoznawstwa) jako dyscypliny uprawianej w charakterystycznych dla współczesnej kultury warunkach intermedialności. W centrum uwagi pozostają trzy zasadnicze kwestie: po pierwsze, fenomen słyszenia/słuchania w świecie XX i XXI wieku (ekspansywność dźwięku, kakofonia medialna, hiperestezja słuchowa, doświadczenie akuzmatyczne związane z różnymi formami słuchania pośredniego); po drugie, reperkusje doświadczenia audialnego w przypadku literatury nowoczesnej (procesy słyszenia i praktyki słuchania wpływające na twórczość literacką i sposób funkcjonowania literatury w społeczeństwie medialnym); po trzecie – w konsekwencji – możliwość wykorzystania w dzisiejszej refleksji literaturoznawczej wiedzy z zakresu nowych badań nad dźwiękiem i tym samym przekraczania ograniczeń tradycyjnego literaturoznawstwa monomedialnego. Proponowane interpretacje twórczości przedstawicieli pierwszych awangard, zapisów Witolda Hulewicza, nietypowych przekładów Stanisława Barańczaka czy poezji i realizacji głosowych Tadeusza Różewicza ujawniają rozmaite konsekwencje bycia w dźwięku. Szeroko rozpatrywane nowoczesne doświadczenie audialne prowadzi do sformułowania głównej tezy: literaturę jako taką – w realiach społeczeństwa medialnego, w kulturze akuzmatycznej – proponuję traktować w kategoriach nie tylko pisma (zgodnie z utrwaloną tradycją literaturoznawczą), lecz skryptoralności – jako fenomen pisma i zarazem fenomen głosu (dźwięku).

 

Andrzej Hejmej, prof. dr hab., zatrudniony w Katedrze Teorii Literatury Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor książek Muzyczność dzieła literackiego (2001, 2002, 2012; wyd. ang.: Musicality of a Literary Work, 2018), Muzyka w literaturze. Perspektywy komparatystyki interdyscyplinarnej (2008, 2012; wyd. ang.: Music in Literature: Perspectives of Interdisciplinary Comparative Literature, 2014), Komparatystyka. Studia literackie – studia kulturowe (2013; wyd. ang.: Comparative Literature: Literary Studies – Cultural Studies, 2018); redaktor tomu Muzyka w literaturze. Antologia polskich studiów powojennych (2002), współredaktor tomów Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie) (2004), Dysonanse. Twórczość Stefana Kisielewskiego (1911–1991) (2011), Transpozycje. Muzyka w nowoczesnej literaturze europejskiej (2016), Pasaże Witolda Hulewicza (2017), współredaktor antologii Archiwum dyscypliny. Historie i teorie nowoczesnej komparatystyki od Herdera do szkoły amerykańskiej (2022) oraz Literatura światowa i przekład. Historie i teorie nowoczesnej komparatystyki od szkoły amerykańskiej do biohumanistyki (2022). 

WPROWADZENIE

W kulturze dźwięku. Słuchanie literatury

I. Antropologia (audio)wizualności

II. Fenomen dźwięku i sound studies

III. W rozszerzonej audiosferze

IV. Literatura: głos i skryptoralność

V. W stronę antropologii audiowizualności

Część pierwsza

SPOŁECZEŃSTWO MEDIALNE – INTERMEDIALNOŚĆ – LITERATURA

Literatura w społeczeństwie medialnym

I. Społeczeństwo medialne

II. Literatura: teksty – intermedia – hiperteksty

III. Media – intermedialność – komparatystyka literacka

IV. Literaturoznawstwo (przyszłości)

Intermedialność i transpozycje intermedialne

I. Trzy wymiary intermedialności

II. Literatura intermedialna i percepcja polisensoryczna

III. Inter textus – inter artes – inter media

IV. Transpozycje intermedialne

V. Uniwersytet – działanie komparatystyczne

Komparatystyka intermedialna

I. Rewizja komparatystyki

II. Komparatystyka i badania intermedialne

III. Intermedialność – fenomen współczesnej kultury

IV. Przypadek literatury intermedialnej

V. Nowa antropologia audiowizualności

Część druga

JĘZYK I DŹWIĘKI NOWOCZESNOŚCI

Słyszeć poprzez język. Pogłosy awangardy

I. Słyszenie i język (awangardowy)

II. „Dźwięk-hałas” i „język-hałas”

III. Symultaniczność i partytury (dźwiękowe)

IV. Pogłosy awangardy: nowe dźwięki i nowoczesność

Dźwięk – doświadczenie audialne – nowoczesność. Witolda Hulewicza „słyszenie kultury”

I. W Hulewiczowskim świecie dźwięków

II. „Sztuka słuchowa”: słuchowisko radiowe

III. Radio – „uchem świata”

IV. Dźwięki języka i poezji

V. Zapowiedzi antropologii dźwięku

Część trzecia

LITERATURA I DOŚWIADCZENIE AKUZMATYCZNE

Literatura w kulturze akuzmatycznej

I. Doświadczenie akuzmatyczne

II. Słuchanie (bez)pośrednie i kultura akuzmatyczna

III. Literatura: ciało, język, głos

IV. Głos in praesentia i głos in absentia

Słuchający Stanisław Barańczak: przekład i akuzmatyka

I. Ascoltando i doświadczenie akuzmatyczne

II. Sytuowanie języka-w-dźwięku

III. Con passione

IV. Status tłumaczeń (i kontrafaktura)

V. Translatio

Część czwarta

DŹWIĘKOWE ARCHIWUM LITERATURY

Słuchanie literatury w społeczeństwie medialnym

I. Hyperaesthesia: nowoczesne słyszenie/słuchanie

II. Słuchanie i literatura nowoczesna

III. Oralność (z)mediatyzowana

IV. Słuchanie literatury

V. Nowoczesna antropologia audiowizualności

(Nie)obecny głos. W podwójnym archiwum Tadeusza Różewicza

I. Archiwum literatury i skryptoralność

II. W podwójnym archiwum Różewicza

III. Głos Różewicza: tryb wokalności 1

IV. Poezja – „etre a l'ecoute” – „forma w ruchu”

Część piąta

INTERMEDIALNOŚĆ, KOMPARATYSTYKA I DZIAŁANIE INTERDYSCYPLINARNE

Badania intermedialne i nowa humanistyka

I. „Kakofonia medialna”

II. Rekonfiguracja: od intertekstualności do intermedialności

III. Literatura/medialitura i nowa humanistyka

Interdyscyplinarność en passant i komparatystyka literacka

I. „Umysł (inter)dyscyplinarny”

II. Idea interdyscyplinarności i krytyczne przewartościowania

III. Interdyscyplinarność w komparatystyce literackiej

IV. Działanie interdyscyplinarne

Bibliografia

Nota bibliograficzna

Indeks rzeczowy

Indeks osobowy

  • Title: Skryptoralność. Literatura w dobie społeczeństwa medialnego
  • Author: Andrzej Hejmej
  • ISBN: 978-83-242-6652-4, 9788324266524
  • Date of issue: 2022-07-13
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_2u38
  • Publisher: Wydawnictwo UNIVERSITAS