E-book details

Legioniści i inni. Pamięć zbiorowa weteranów I wojny światowej w Polsce i Czechosłowacji okresu międzywojennego

Legioniści i inni. Pamięć zbiorowa weteranów I wojny światowej w Polsce i Czechosłowacji okresu międzywojennego

Marcin Jarząbek

Ebook

Nagranie z dyskusji o książce z udziałem Autora, dr Barbary Klich-Kluczewskiej, prof. Tomasza Gąsowskiego oraz Romana Graczyka (prowadzącego).

W książce Legioniści i inni Autor analizuje, w jaki sposób przeżycia wojenne żołnierzy Wielkiej Wojny były w Polsce i Czechosłowacji okresu międzywojennego przetwarzane i jak formowały pamięć zbiorową – narracje o wspólnej przeszłości obecne w życiu społecznym i politycznym. W obu państwach odgórne interpretacje wojny jako czynu legionowego i walki o niepodległość zdominowały doświadczenia większości pozostałych żołnierzy. Legioniści uważali się za zwycięzców i bohaterów, innych traktowano raczej jako ofiary wojny. Łącząc perspektywę badań nad pamięcią zbiorową z metodami badań historycznych i historią porównawczą, Autor opisuje instytucjonalne ramy funkcjonowania pamięci zbiorowych, ich kanoniczne wykładnie oraz kulturowe źródła. Stawia też pytanie o miejsce „zapomnianej” I wojny światowej w pamięciach oraz historiografiach: polskiej, czeskiej i słowackiej.

 

Dla obu pamięci centralna była idea wodza i służących mu wiernie żołnierzy. Obie budowały kult bohaterów (zarówno zmarłych, jak i żywych), podkreślały wagę poświęcenia dla sprawy i bohaterskiej śmierci. (…) Zbiorowa pamięć o wojnie w jej narodowych ramach była dla weteranów głównym źródłem przekonania o własnej wartości, uzasadnieniem roli pełnionej w społeczeństwie, czynnikiem nadającym sens wszystkim wojennym tragediom i odpowiedzią na pytania o politykę czy gospodarkę.

Fragment

 

Książka Marcina Jarząbka to niewątpliwie praca o dużych walorach poznawczych i wysokim poziomie naukowym. Nowe podejście badawcze, które prezentuje Autor, a tym samym i recenzowana pozycja, może stanowić szansę na włączenie się i w tym obszarze polskich historyków w nurt badań światowych dotyczących Wielkiej Wojny.

dr hab. Katarzyna Sierakowska

 

Wstęp 

Zapomniana wojna zapomnianych żołnierzy? 

Metoda: historia porównawcza, studium przypadku, pamięć zbiorowa 

Pytania badawcze, układ i teza pracy 

Podstawa źródłowa i literatura przedmiotu 

Terminologia 

 

R o z d z i a ł  I

Polacy, Czesi i Słowacy na frontach I wojny światowej 

Ilu było Polaków, Czechów i Słowaków na frontach Wielkiej Wojny? 

Liczenie Polaków w armiach zaborczych 

Liczenie Czechów i Słowaków 

Od gimnastyki do przyszłej armii 

Polskie formacje zbrojne 

Legiony Polskie 

Formacje przy armiach ententy 

Formacje czechosłowackie 

 

R o z d z i a ł  I I

Śpiący rycerze i boży bojownicy – formy pamięci zbiorowej a upamiętnianie w czasie wojny

 Wyobrazić sobie przyszłą wojnę (i żołnierza) 

Obudzić śpiących rycerzy 

„Sztandar się podźwignie i ruszą do szturmu”: wojna i rewolucja 

Na wzór dawnych wojowników: Sienkiewicz i Jirásek 

Rycerze i przyszli bohaterowie – upamiętnianie wojny w czasie wojny 

Tarcze i kolumny – upamiętnianie Legionów Polskich 

Narodziny mitu Zborowa 

 

R o z d z i a ł  I I I

Instytucjonalne ramy pamięci weteranów 

Ramy prawne 

Stowarzyszenia 

Przywileje weteranów, inwalidów i niepodległościowców 

Polska: weterani, inwalidzi i szczególnie zasłużeni dla niepodległości 

Czechosłowacja: poszkodowani przez wojnę i legioniści 

Organizacje weteranów 

Polskie organizacje weteranów 

Federacja Polskich Związków Obrońców Ojczyzny 

Organizacje byłych wojskowych w Czechosłowacji 

Czechosłowacka Wspólnota Legionowa (Československá obec legionařska) 

Inne organizacje legionowe 

Instytucje do spraw pamięci weteranów 

Instytucje polskie 

Instytucje czechosłowackie 

 

R o z d z i a ł  I V

Kanony polskiej i czechosłowackiej pamięci zbiorowej weteranów 

Pamięć zbiorowa weteranów jako element ideologii państwowej 

Kanony ekskluzywny i inkluzyjny 

Burzenie śladów pamięci minionej 

Politycy i insurgenci – dwie wykładnie kanonu pamięci o wojnie 

Polityczna wykładnia pamięci – żołnierze Dmowskiego i Masaryka 

Kto odbudował państwo polskie (według Romana Dmowskiego)? 

Tomáš Masaryk: wódz, który nie był żołnierzem (choć jeździł konno) 

Wojskowi kodyfikatorzy pamięci i wykładnia heroiczna 

Wacław Lipiński i kanon piłsudczykowski 

Rudolf Medek i anabaza legionowych bohaterów 

Kanon – przykład polski 

Polityka odznaczeniowa a kanon pamięci 

„Legionizacja” kanonu 

Apokryf – pamięć inwalidów wojennych 

Kanon – przykład czechosłowacki 

Pogrzeby i kult zmarłych 

Słowacka oboczność 

Na marginesie kanonu: pamięć w kulturze popularnej

 

Rozdział  V

Polsko-czeska konfrontacja a lokalne konteksty pamięci narodowych o Wielkiej Wojnie na Śląsku Cieszyńskim (studium przypadku) 

Śląsk Cieszyński jako pogranicze 

Od wspólnej radości z wybuchu wojny do konfliktu i podziału, 1914–1920 

Budowanie pamięci narodowych a weterani – Polska 

Budowanie pamięci narodowych a weterani – Czechosłowacja 

Epigoni starego ładu czy milcząca większość? – niepolityczni weterani 

 

Zakończenie 

Narodowe kanony w uniwersalnych formach pamięci 

Wspomnienia a polityka 

Pamięci zbiorowe, które wygrały? 

Polska a Czechosłowacja – podobne, choć różne 

Pamięć weteranów „wojny światowej” dziś 

 

Aneks teoretyczny

Pamięć zbiorowa, historia i weterani I wojny światowej 

Weterani jako wspólnota pamięci 

Skąd się bierze pamięć zbiorowa? 

Historia i pamięć: I wojna światowa 

Dygresja: Front wschodni – paradoks historii dającej głos nieobecnej pamięci

Weterani i pamięć – sposoby badania 

 

Aneks źródłowy

Toposy pamięci kombatantów 

Wojna bohaterów 

Wojna zwykłego żołnierza 

Co to znaczy „weteran”? 

Praca z pamięcią – zbieranie relacji niepodległościowców 

„Legionowa bieda” a upamiętnianie 

 

Bibliografia 

Źródła 

Opracowania 

Spis ilustracji 

Indeks osobowy 

Indeks rzeczowy 

  • Title: Legioniści i inni. Pamięć zbiorowa weteranów I wojny światowej w Polsce i Czechosłowacji okresu międzywojennego
  • Author: Marcin Jarząbek
  • ISBN: 9788324232802, 9788324232802
  • Date of issue: 2022-08-04
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_2uya
  • Publisher: Wydawnictwo UNIVERSITAS