Podziękowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Rozdział 1. Egzamin jako problem badawczy . . . . . . . . . . 15
1.1. W poszukiwaniu zadowalającej definicji . . . . . . . . . . 16
1.2. Egzamin i paraegzamin . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1.3. Krótka społeczna historia egzaminu . . . . . . . . . . . 21
1.3.1. Rytuały oceniające w społeczeństwach prostych i w Sparcie. . . . . . 21
1.3.2. Początki instytucji egzaminu w Grecji i Mezopotamii . . . . 26
1.3.3. Rozwój egzaminów administracyjnych w Chinach . . . . . 28
1.3.4. Systemy egzaminacyjne w Europie od średniowiecza
do XIX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
1.3.5. Ku standaryzacji – od XX wieku do dziś . . . . . . . . 35
1.3.6. Japońskie „piekło egzaminacyjne” . . . . . . . . . . 38
1.3.7. Nowe formy egzaminowania jako skutek rozwoju
mediów masowych . . . . . . . . . . . . . . . 41
1.3.8. Zróżnicowanie egzaminów na przestrzeni dziejów . . . . 43
1.4. Egzamin w innych naukach . . . . . . . . . . . . . . 45
1.4.1. W pedagogice . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
1.4.2. W psychologii . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
1.4.3. W poradoznawstwie . . . . . . . . . . . . . . . 53
1.4.4. W etyce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
1.5. Egzamin w świetle zastanych teorii socjologicznych . . . . . . 61
1.5.1. Karol Marks – egzamin jako chrzest wiedzy . . . . . . . 62
1.5.2. Max Weber – egzamin jako selekcja biurokratyczna . . . . 64
1.5.3. Egzaminy szkolne a ideał merytokracji . . . . . . . . . 65
1.5.4. Neomarksizm i teorie reprodukcji ekonomicznej . . . . . 67
1.5.5. Kredencjalizm – egzamin jako kontrola przydzielania
dyplomów . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
1.5.6. Pierre Bourdieu i Jean‑Claude
Passeron – egzamin
jako motor reprodukcji . . . . . . . . . . . . . . 71
1.5.7. Niklas Luhmann – egzamin jako łącznik międzysystemowy. . . . . . 73
1.5.8. Michel Foucault – egzamin jako opresja władzy . . . . . . 74

Rozdział 2. Socjologiczna teoria egzaminu . . . . . . . . . . . 78
2.1. Micro‑macro
link . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
2.1.1. Teoria racjonalnego wyboru Colemana . . . . . . . . 81
2.1.2. Interakcyjne podejście Collinsa . . . . . . . . . . . 86
2.1.3. Użyteczność teorii . . . . . . . . . . . . . . . . 95
2.2. Rzeczywistość społeczna na egzaminie . . . . . . . . . . 98
2.2.1. Formalna i biurokratyczna specyfika egzaminów . . . . . 98
2.2.2. Sytuacja egzaminu . . . . . . . . . . . . . . . . 104
2.3. Podstawowa (modelowa) charakterystyka interakcji na egzaminie . 115
2.3.1. Przygotowanie do egzaminu . . . . . . . . . . . . 115
2.3.2. Statyczny model egzaminu . . . . . . . . . . . . . 122
2.3.3. Dynamika relacji . . . . . . . . . . . . . . . . 126

Rozdział 3. Empiryczne badanie cech konwersacji egzaminacyjnych . . 129
3.1. Przebieg badania . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
3.1.1. Metody zbierania materiałów . . . . . . . . . . . . 129
3.1.2. Dylematy etyczne związane ze zbieraniem materiałów . . . 131
3.1.3. Prezentacja danych . . . . . . . . . . . . . . . 134
3.2. Analiza przebiegu konwersacji . . . . . . . . . . . . . 139
3.2.1. Władza‑OS. . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
3.2.2. Władza‑S. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
3.2.3. Formalność i nieformalność . . . . . . . . . . . . 146
3.2.4. Styl konwersacji . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
3.2.5. Za kulisami . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
Examination in Sociological Perspective (Summary) . . . . . . . 184
Nota o autorze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

• Title: Egzamin w perspektywie socjologicznej
• Author: Łukasz Remisiewicz
• ISBN: 978-83-8206-484-1, 9788382064841
• Date of issue: 2022-08-17
• Format: Ebook
• Item ID: e_2vjp
• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego