Wprowadzenie     11

Podziękowania    17

 

CZĘŚĆ I. TEORETYCZNO-METODOLOGICZNE RAMY PROJEKTU BADAŃ Z UDZIA- ŁEM BYŁYCH WYCHOWANEK PLACÓWEK RESOCJALIZACYJNYCH 19

 

Rozdział 1. Młodzieżowy ośrodek wychowawczy jako instytucja resocjalizacyjna              21

1. 1. Postępowanie w sprawach nieletnich w systemie prawa polskiego             22
   2. Założone funkcje młodzieżowych ośrodków wychowawczych. Struktura organizacyjna i procedury umieszczania nieletnich               26
   3. Młodzieżowe ośrodki wychowawcze jako instytucja totalizująca 31

1.4. Procedura usamodzielnienia        34

 

Rozdział 2. Znaczenie etykietowania społecznego w procesie rozwoju niedostosowania 39

1. 1. Interakcjonizm symboliczny jako źródło przesłanek teorii naznaczania społecznego 39
   2. Ogólna charakterystyka teorii naznaczania społecznego (labeling theory) 41

2.2.1. Teoria dewiacji Edwina M. Lemerta    43

2.2.2. Teoria etykietowania Howarda S. Beckera         44

2.2.3. Teoria stereotypizacji Edwina M. Schura            45

2.2.4. Teoria piętna Ervinga Goffmana         46

2.3. Koncepcja destygmatyzacji           49

2.4. Przykłady wykorzystywania przesłanek teorii naznaczania społecznego w badaniach empirycznych       50

 

Rozdział 3. Koncepcja badań własnych               61

3.1. Uwagi wprowadzające  61

3.2. Założenia metodologiczno-teoretyczne        62

3.3. Określenie przedmiotu, celu i problematyki badań       65

3.4. Metoda interpretacji i analizy materiału badawczego   68

3.5. Zasady doboru próby badawczej  70

3.6. Przebieg badań             72

3.7. Struktura prezentacji wyników      73

 

CZĘŚĆ II. RADZENIE SOBIE Z ETYKIETAMI W NARRACJACH BYŁYCH WYCHOWANEK PLACÓWEK RESOCJALIZACYJNYCH W ŚWIETLE BADAŃ WŁASNYCH     75

 

Rozdział 4. Przypadki kluczowe – rekonstrukcja jednostkowych doświadczeń 77

1. 1. Olga – sama i bezradna wobec niepowodzeń szkolnych             77

4.1.1. Najważniejsze zdarzenia życiowe      77

1. 1. 1. Warunki przebiegu wywiadu i formalna ocena uzyskanego materiału               78
      2. Moja rodzina nie była patologiczna – pełna rodzina, żadna patologia…            79
      3. Proces rozwoju niepowodzeń szkolnych – więc uznałam, że (…) człowiek jest po prostu ograniczony umysłowo…         81
      4. Instytucjonalne usankcjonowanie demoralizacji – mama była strasznie załamana (…), ale ja również bardzo to przeżyłam            85
      5. Pobyt w instytucji – nadzieja na wyjście z tego swojego bałaganu życiowego 86

4.1.6.1. „Jasna strona” instytucji         86

4.1.6.2. „Ciemna strona” instytucji     89

1. 1. 1. Nieplanowana ciąża – także na początek zaszłam w ciążę                90

4.1.8. Budowanie samodzielnego życia       92

1. 1. 1. 1. Mieszkanie – zaczęły się propozycje jakichś ruin totalnych albo wilgoć pod sufit, albo ściany z papieru z meliną za tą papierową ścianą…                92
         2. Nowy związek – fajną mam rodzinę (…), to jest ojciec, to jest syn – i koniec    93
         3. Kariera zawodowa – nędznie, bo też szwalnia nigdy nie, no mówię, to nie było moje życie      94

Podsumowanie    95

4.2. Monika – ja się sama ogarnęłam 98

4.2.1. Najważniejsze zdarzenia życiowe      98

4.2.2. Warunki przebiegu wywiadu i formalna ocena uzyskanego materiału                99

4.2.3. Rodzina – ja jestem z normalnego domu            101

1. 1. 1. 1. Brakowało mi ojca – to przez to, że nie miałam tego ojca, że mi brakowało ojca, dlatego się z takim związałam      103
         2. Mama nigdy mnie nie zostawiła – nigdy się nie poddawała, zawsze mnie szukała, za co jej jestem bardzo wdzięczna          104
      2. Pierwsza ucieczka z domu – to było dla mnie coś takiego niesamowitego, że udało mi się, że mnie nikt nie złapał (…), no i ja się strasznie w nim zakochałam            105
      3. Instytucjonalne usankcjonowanie demoralizacji – ja byłam wtedy obojętna, ja się nie przejmowałam, że to jest sędzia  107
      4. Pobyt w instytucjach – tam już robiłam to, co chciałam     108
         1. Ucieczki jako sposób bycia/niebycia w instytucji – ja uciekałam na potęgę (…), już po prostu uciekałam, przywozili mnie, uciekałam        108
         2. „Ciemna strona” instytucji – to jest ogólnie jeszcze większa patologia                109
         3. „Jasna strona” instytucji – znaczy się, ja chciałam się zmienić, bo to była kwestia mojej woli 111
         4. Relacje w placówkach – ja z nikim nie będę gadać, bo ja i tak wiem swoje, i tak wiem swoje    113
      5. Budowanie samodzielnego życia – teraz ja jestem ogarnięta i ja mówię, ja sobie nie życzę             115
         1. Mieszkanie – to się tak mówi, ale to są ciężkie pieniądze    115
         2. W relacji samej ze sobą – a teraz jestem sobą, mam swoje życie       115
         3. W relacji z innymi – no to już się nikt nie wtrąca i mi nie tłumaczy       117
         4. Kariera zawodowa – odkąd wyszłam z ośrodka, cały czas pracuję     119
         5. Związek – on by chciał jak najlepiej dla dziecka i dla mnie  120

Podsumowanie    121

4.3. Ewa – ukarana za niewydolność wychowawczą matki 125

4.3.1. Najważniejsze zdarzenia życiowe      125

1. 1. 1. Warunki przebiegu wywiadu i formalna ocena uzyskanego materiału               125
      2. Moja mama nie była przygotowana na samodzielne rodzicielstwo – mój tata w styczniu zmarł, zmarł mój tata…         127
      3. Dalsza rodzina – takie życie ze świadomością, że się dzieciom dzieje krzywda…            130
      4. Edukacja szkolna – ja nie miałam kłopotów z uczeniem się, tylko mam kłopot ze środowiskiem, w którym funkcjonuję 133
      5. Instytucjonalne usankcjonowanie demoralizacji – jedyną możliwością było zabranie mnie z domu i yyy… umieszczenie gdzieś          134
      6. Pobyt w instytucji – podświadomie te ograniczenia były dla mnie trudne          136

4.3.8. Budowanie samodzielnego życia       139

1. 1. 1. 1. Aktywność zawodowa – ja yyy… urodziłam prawie 3 lata po ślubie dziecko, no iii… już musiałam mieć trochę więcej pieniędzy               139
         2. Związki – cały czas gdzieś tam jestem taka trochę wycofana ......        140
         3. Dzieci – no bo ja nie mogłam być jak moja mama, czyli taka łagodna i pozwalająca na wszystko      141

Podsumowanie    143

 

Rozdział 5. Konteksty naznaczania społecznego w doświadczeniach życiowych byłych wychowanek placówek resocjalizacyjnych          147

5.1. Rodzina jako obiekt kontroli społecznej        147

5.1.1. Rodziny patologizowane    149

1. 1. 1. 1. Rodzina patologizowana ze względu na wielodzietność      150
         2. Rodzina patologizowana ze względu na okresowe samodzielne rodzicielstwo          151

5.1.2. Rodziny patologiczne          152

1. 1. 1. 1. Rodziny patologiczne ze względu na problem alkoholowy jednego lub obojga rodziców       153
         2. Rodziny patologiczne ze względu na niewydolność wychowawczą rodziców               157

5.2. Szkoła jako instytucja kontroli społecznej     159

1. 1. 1. Nauczanie początkowe – uczennice bez problemów w środowisku szkolnym            162
      2. Nauczanie wieloprzedmiotowe – etap różnicowania się uczennic pod względem zachowania i uzyskiwanych wyników w nauce 163
         1. Uczennice bez problemów w środowisku szkolnym              163

5.2.2.2. Uczennice trudne  164

1. 1. 1. 1. 1. Uczennice trudne ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi               165
            2. Uczennice trudne, które sprawiały problemy wychowawcze w szkole    167

5.2.2.3. Uczennice „problematyczne” 170

1. 1. 1. 1. 1. Uczennice „problematyczne”, dla których konkurencyjnym środowiskiem wobec szkoły była rodzina              170

5.2.2.3.2. Uczennice „problematyczne”, dla których środowiskiem konkurencyjnym wobec szkoły było środowisko starszych znajomych             171

1. 1. Instytucjonalna reakcja społeczna – usankcjonowanie demoralizacji          174
      1. Nieletnie nieuczestniczące w postępowaniu sądowym      175
      2. Nieletnie uczestniczące w postępowaniu sądowym           176
         1. Nieletnie zaangażowane w przebieg postępowania sądowego            176
         2. Nieletnie nieaktywne podczas postępowania sądowego     177

 

Rozdział 6. Doświadczenia pobytu w instytucjach opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych                 179

1. 1. Znaczenie wcześniejszych doświadczeń instytucjonalnych dla postawy dziewcząt wobec placówki resocjalizacyjnej             180
      1. Narratorki bez wcześniejszych doświadczeń instytucjonalnych        180
      2. Narratorki z wcześniejszymi doświadczeniami instytucjonalnymi     181
   2. Doświadczanie pobytu w placówkach resocjalizacyjnych            184

6.2.1. Rytuał przejścia  184

1. 1. 1. Strategie adaptacyjne realizowane w czasie pobytu w instytucji       186
         1. Strategie negocjowania oczekiwań formalnych    186

6.2.2.1.1. Strategia wystarczającego podporządkowania się regulaminowi         186

1. 1. 1. 1. 1. Strategia negocjowania oferty edukacyjnej           189
            2. Strategia negocjowania oferty „czasu wolnego”  192
         2. Strategie negocjowania pozycji w relacjach z osobowym składem placówki resocjalizacyjnej     195

6.2.2.2.1. Strategia negocjowania pozycji w relacjach z innymi wychowankami     196

1. 1. 1. 1. 1. Strategia negocjowania pozycji w relacjach z personelem  199
      2. Pełniejsze uświadamianie przypisanej etykiety („dojrzewanie etykiety”)            202
      3. Typologia wychowanek – znaczące relacje i reakcje narratorek na etykietę osoby zdemoralizowanej               204

6.3. Uwarunkowania samodzielnego życia          208

 

Rozdział 7. Poza murami instytucji – życie po opuszczeniu placówki resocjalizacyjnej     219

7.1. Sposoby radzenia sobie z etykietami z przeszłości      219

7.1.1. Strategie kontroli nad etykietą i sposoby zarządzania etykietami      220

1. 1. Deetykietyzujące autodefinicje – dążenie do optymalnego wypełniania oczekiwań społecznych 224
      1. Deetykietyzująca rola matki – jeżeli chodzi o mnie, to tak, odpuszczam, jeżeli chodzi o dobro dzieci, to nigdy nie odpuszczam…             225
      2. Deetykietyzująca rola pracownicy – i zmieniłam to, co robię, poszłam na yyy… bankowość (…). Od piętnastu chyba lat pracuję jako bankowiec…  228
      3. Deetykietyzująca rola żony w normalnej rodzinie – normalne wesele (…) z oczepinami, z księdzem, ze wszystkim, z suknią białą, z welonem, z orkiestrą… nie, z DJ-em…   232

 

Zakończenie        235

Bibliografia           249

Spis tabel i rysunków           257

• Title: Naznaczone. Radzenie sobie z etykietowaniem w narracjach byłych wychowanek placówek resocjalizacyjnych
• Author: Agnieszka Jaros
• ISBN: 978-83-8220-873-3, 9788382208733
• Date of issue: 2022-09-07
• Format: Ebook
• Item ID: e_2wfd
• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego