E-book details

Literatura jako ćwiczenie duchowe. Dzieło Czesława Miłosza w perspektywie postsekularnej

Literatura jako ćwiczenie duchowe. Dzieło Czesława Miłosza w perspektywie postsekularnej

Karina Jarzyńska

Ebook

Przyjęta w książce perspektywa postsekularna sprzyja identyfikacji tych momentów w dziele Czesława Miłosza, w których religia i literatura stają się sojuszniczkami nowoczesności w dążeniu do (auto)refleksji oraz odpowiedzialności jednostek za własny rozwój i kondycję wspólnot, z jakimi decydują się identyfikować. Autorka analizuje wypowiedzi Miłosza na temat związków między religią, nowoczesnością a literaturą, wchodzące w dialog z przemyśleniami współczesnych badaczy kultury, oraz interpretuje jego hybrydyczne gatunkowo praktyki twórcze jako innowacyjne „ćwiczenia duchowe”. Zatrzymuje się również nad relacją między wybranymi utworami powstałymi w odpowiedzi na konkretne warunki historyczne, społeczne i egzystencjalne, co pozwala nakreślić mapę najważniejszych strategii artystycznych Miłosza i problemów, z którymi mierzył się w wybranym przez siebie medium. Myśl postsekularna zostaje przy tym wsparta innymi tendencjami w studiach kulturowych: postkolonializm pomaga zrozumieć stawkę pisania Zniewolonego umysłu, psychoanaliza – meandryczne zmagania z religią w Ziemi Ulro, krytyka afektywna i studia nad traumą towarzyszą interpretacji Ocalenia, a studia nad pamięcią i zwrot performatywny inspirują refleksję nad relacją Miłoszowych tekstów do tradycyjnych rytuałów.

PODZIĘKOWANIA 

Wykaz skrótów 

WSTĘP 

1. Uwagi metodologiczne 

2. Między antropologią religii a postsekularyzmem 

3. Kompozycja książki 

 

Rozdział I: Literatura, religia, nowoczesność: uwarunkowania interpretacji 

1. Postsekularyzm jako perspektywa interpretacyjna w badaniach literackich 

1.1. Kryptoteologie krytyczne

1.2. Postsekularność powieści postmodernistycznej 

1.3. Literatura postsekularna avant la lettre 

1.4. W stronę poetyki postsekularnej 

1.5. O uwarunkowaniach postsekularnej lektury literatury polskiej 

2. Interpretacja religijnych znaczeń w dziele Czesława Miłosza 

2.1. Larvatus prodeo. Maskowanie religijnego 

2.2. Problemy recepcji 

3. Interpretacje Traktatu teologicznego 

 

Rozdział II: Słaby mesjanizm jako odpowiedź na doświadczenie II wojny światowej 

1. Wojna i życie czynne 

2. Ocalanie świata AD 1945 

2.1. Od katastrofizmu do mesjanizmu 

2.2. Poema wtórnie naiwne 

3. Legendy innej nowoczesności 

3.1. Twórcze uczestnictwo w zmianie 

3.2. Od mitu do legendy i z powrotem 

3.3. Między życiem a Życiem 

3.4. Dobro i zło versus zdrowie i choroba 

4. Podsumowanie 

 

Rozdział III: Herezja jako strategia przezwyciężania świeckiej opresji 

1. Zniewolony umysł i znoszenie sekularyzujących zależności 

1.1. Uwagi o recepcji i okolicznościach powstania 

1.2. Figura poganina 

1.3. Między postkolonializmem a postsekularyzmem 

1.4. Figura heretyka 

2. Między wykładem a wyznaniem. Ziemia Ulro i rehabilitacja pisarstwa teologicznego 

2.1. Meandry „trybu zastrzegającego”, czyli o sztuce wydobywania karła spod stołu 

2.2. Arsenał pisarza poważnego, czyli karzeł nabiera rumieńców 

2.3. Poeinsteinowska mitologia poetycka, czyli karzeł zrehabilitowany 

 

Rozdział IV: Scripito. Twórczość poetycka Miłosza lat 1961–1980 wobec tradycji ćwiczeń

duchowych 

1. Idea ćwiczenia duchowego a nowoczesność 

2. Czesław Miłosz wobec tradycji ćwiczeń duchowych 

3. Wiersze-ćwiczenia 

3.1. Uwaga 

3.2. Rachunek sumienia 

3.3. Lectio 

3.4. Meditatio 

3.5. Contemplatio 

3.6. Oratio 

3.7. Dialog 

4. Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada jako quasi-liturgiczne narzędzie akulturacji 

4.1. Polifoniczna medytacja 

4.2. Alchemia pamięci 

4.3. Uzgadnianie doświadczeń 

 

Rozdział V: Miejsce rytuału w twórczości Miłosza lat 1961–1980 

1. Pamięć rytuału. Między biologią a strategią tożsamościową 

2. Góry Parnasu między utopią a antyutopią 

2.1. Tekstualna gleba dla ziarna utopijnej nadziei 

2.2. Historyczność 

2.3. Lokalność 

2.4. Permanentny katechumenat 

2.5. Osłabianie Antychrysta 

3. Przekłady biblijne Miłosza. Między rytuałem osobistym

a wspólnotowym 

 

Rozdział VI: Traktaty Czesława Miłosza jako teksty wspólnototwórcze 

1. Splot literatura – wspólnota – religia w nowoczesności 

2. Recepcja traktatów jako probierz ich sprawczości 

3. Konstytuowanie wspólnoty i jej wartości 

3.1. Paratopia 

3.2. Archiwum 

3.3. Etos 

3.4. Wartości 

 

Zakończenie 

Bibliografia 

Nota bibliograficzna 

Indeks nazwisk 

SUMMARY 

  • Title: Literatura jako ćwiczenie duchowe. Dzieło Czesława Miłosza w perspektywie postsekularnej
  • Author: Karina Jarzyńska
  • ISBN: 9788324233885, 9788324233885
  • Date of issue: 2022-09-14
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_2x08
  • Publisher: Wydawnictwo UNIVERSITAS