SPIS TREŚCI
Wstęp.............................................................................................................................................11
Część 1. Cmentarze żydowskie.
Historia badań oraz przykłady działań praktycznych..............................................17
1.1. Cmentarze żydowskie. Uwagi wstępne..............................................................................17
1.2. Zarys tematyki badawczej....................................................................................................22
1.3. Opracowywanie cmentarzy żydowskich.
Zainteresowania regionalistyczne, epigraficzne i konserwatorskie,
inwentaryzacja i publikacje monografii cmentarzy – zarys stanu badań......................25
1.4. Praktyczne działania związane z ochroną cmentarzy żydowskich i nagrobków..........32
1.5. Macewy ze starego cmentarza żydowskiego w Pilicy.......................................................43
Część 2. Sztuka sepulkralna – bogactwo możliwości badawczych...................50
2.1. Sztuka sepulkralna – uwagi ogólne.....................................................................................50
2.2. Nagrobek żydowski...............................................................................................................56
2.3. Sztuka sepulkralna – kilka przykładów..............................................................................58
2.4. Sztuka sepulkralna – koronkowa robota............................................................................64
2.5. Sztuka sepulkralna – polichromie nagrobków..................................................................66
2.6. Sztuka sepulkralna – kolejne odwołania do Edenu i Świata, który nadejdzie..............71
2.7. Sztuka sepulkralna – różnice w wykorzystaniu
motywów sztuki sepulkralnej. Uwagi ogólne....................................................................73
2.8. Sztuka sepulkralna – porównanie motywów
dekoracji symbolicznej na cmentarzach w Chrzanowie i Czeladzi................................75
2.9. Sztuka sepulkralna – interpretacja motywu księgi i biblioteczki....................................77
2.10. Sztuka sepulkralna – wędrówka i znaczenie symboli sepulkralnych...........................84
2.11. Sztuka sepulkralna – „ukoronowany” Chrzanów...........................................................92
2.12. Sztuka sepulkralna – warsztaty kamieniarskie................................................................98
2.13. Sztuka i architektura sepulkralna – typologia macew..................................................118
Część 3. Archeologia na cmentarzach żydowskich.........................................130
3.1. Pytanie o tożsamość – archeologia żydowska.................................................................130
3.2. Badania archeologiczne na cmentarzach żydowskich – uwagi wstępne......................136
3.3. Uwagi o wykopaliskach na cmentarzach żydowskich w Europie.................................141
3.4. Badania archeologiczne na cmentarzach żydowskich w Polsce....................................145
3.5. Badania nieinwazyjne.........................................................................................................155
Część 4. Zagadnienia ochrony prawnej cmentarzy żydowskich....................159
4.1. Ochrona prawna – uwagi ogólne......................................................................................159
4.2. „Proch powróci do ziemi, z której powstał,
zaś duch powróci do Boga, który go dał” (Księga Koheleta 12,1–7)............................165
4.3. Nienaruszalność grobów i cmentarzy – zarys zagadnienia...........................................169
4.4. Potrzeba spokoju i pamięci................................................................................................176
4.5. Obyczaje i regulacje............................................................................................................178
4.6. Wytyczne Komisji Rabinicznej
dotyczące prac porządkowych na cmentarzach żydowskich........................................183
Część 5. Synagogi............................................................................................184
5.1. Badania synagog – synagogi późnoantyczne
i synagogi średniowieczne. Uwagi wstępne.....................................................................184
5.2. Badania synagog – synagogi nowożytne. Uwagi wstępne.............................................188
5.3. Synagogi w Polsce – uwagi wstępne.................................................................................191
5.4. Synagogi drewniane............................................................................................................195
5.5. Średniowieczne synagogi...................................................................................................197
5.6. Synagoga w Kaliszu.............................................................................................................202
5.7. Synagoga w Cieszynie.........................................................................................................206
5.8. Synagoga w Skoczowie.......................................................................................................214
5.9. Synagoga w Oświęcimiu.....................................................................................................219
5.10. Synagoga w Tarnowskich Górach...................................................................................224
5.11. Synagoga w Olkuszu – badania archeologiczne............................................................226
Część 6. Dzielnice żydowskie i osadnictwo pozamiejskie – kilka uwag........245
6.1. Badania dzielnic żydowskich i innych punktów osadniczych.......................................245
6.2. Zabytki z lokalnego browaru w Dąbrowie Górniczej.....................................................248
Część 7. Olkusz i tajemnice początków
górnictwa i hutnictwa kruszcowego...............................................................253
7.1. Olkusz. Uwagi wstępne.......................................................................................................253
7.2. Wczesnośredniowieczne zagłębie......................................................................................256
7.3. Ha-Elqoš, Lcuhs, Hilcus, Ilcus, Ilkusz,
Helcus, De Ilcus, Ylkus, Ilcusz Elkus, Elkosch................................................................259
7.4. Tradycja żydowskiej aktywności w górnictwie i hutnictwie kruszcowym..................267
7.5. Zabytki z badań sondażowych na terenie synagogi w Olkuszu....................................269
7.6. Nadzory archeologiczne na obszarze dzielnicy żydowskiej – kilka uwag...................280
7.7. Semicka etymologia słowa „kilof”....................................................................................282
Część 8. Zabytki luźne – kilka uwag...............................................................290
8.1. Uwagi o poszukiwaniach detektorystycznych.................................................................290
8.2. Przykładowe zabytki kultury żydowskiej
znalezione podczas poszukiwań archeologicznych i detektorystycznych...................291
Zakończenie.................................................................................................................297
Bibliografia...................................................................................................................300
Spis ilustracji................................................................................................................345
Indeks............................................................................................................................359

• Titel: Prawne i badawcze wyzwania archeologii żydowskiej
• Autor: Dariusz Rozmus
• ISBN: 978-83-66165-87-8, 9788366165878
• Veröffentlichungsdatum: 2022-10-14
• Format: E-book
• Artikelkennung: e_2yf5
• Verleger: Wyższa Szkoła Humanitas