Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Rozdział I
Interdyscyplinarna charakterystyka duchowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     20
1. O duchowości etymologicznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     20
2. O duchowości filozoficznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     23
2.1. Duchowość – praktyka duszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     23
2.2. Duchowość – kategoria graniczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     29
2.3. Duchowość – element integrujący . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     31
3. O duchowości kulturowo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     39
3.1. Duchowość – fakt społeczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     39
3.2. Duchowość – doświadczanie organicznych więzi wspólnotowych . . . . . . .     44
3.3. Duchowość – fenomen uniwersalny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     48
4. O duchowości psychologicznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     53
4.1. Duchowość – psychiczne życie jednostki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     53
4.2. Duchowość – w czy obok religii? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     57
4.3. Duchowość – przedmiot naukowego badania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     58
5. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     60
Rozdział II
Duchowość jako tajemnica człowieka i kultury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     62
1. Duchowość jako moralność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     65
1.1. Religia naturalna – Jean-Jacques Rousseau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     65
1.2. Miłujące serce – Johann H. Pestalozzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     69
1.3. Charakter moralny – Johann F. Herbart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     75
1.4. Szlachetny pożytek i pożyteczna
szlachetność – Bronisław F. Trentowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     78
1.5. Miłowanie dusz ludzkich – Jan W. Dawid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     82
2. Duchowość jako kultura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     86
Rozdział III
Duchowość jako praktyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     100
1. Samowychowanie i bycie we wspólnocie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     100
1.1. Sztuka duchowego poznania – Rudolf Steiner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     105
1.2. Duchowość jako życie – szkoły eksperymentalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     107
1.3. Praktyka miłości – Janusz Korczak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     113
1.4. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     117
2. Duchowość jako przygotowanie do zmiany społecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     119
2.1. Duchowość jako praktyka miłości w dialogu – Paulo Freire . . . . . . . . . . . .     121
2.2. Duchowość jako zaangażowane działanie
zintegrowanego podmiotu – Peter McLaren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     126
2.3. Duchowość jako praktyka współczucia
i rozwijanie wyobraźni – Martha Nussbaum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     131
3. Duchowość jako praktyka integrowania jednostki i wspólnoty . . . . . . . . . . . . .     140
3.1. Praktyki kontemplatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     145
3.2. Pedagogika kontemplatywna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     148
3.3. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     159
Rozdział IV
Mapa duchowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     162
1. Wspólny trzon duchowości w różnych koncepcjach pedagogicznych . . . . . . . .     162
1.1. Poznanie siebie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     165
1.2. Miłość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     168
1.3. Konwersja społeczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     168
1.4. Doświadczenie wspólnotowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     171
2. Wymiary zróżnicowania kategorii duchowości
w różnych koncepcjach pedagogicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     174
2.1. Duchowość jako tajemnica vs duchowość jako praktyka . . . . . . . . . . . . . . .     174
2.2. Duchowość ekstrawertyczna vs duchowość introwertyczna . . . . . . . . . . . .     176
2.3. Duchowość elitarna vs duchowość egalitarna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     176
2.4. Duchowość jako pochodna natury vs duchowość jako pochodna kultury . . .     177
2.5. Duchowość jako moralna doskonałość vs duchowość jako samopoznanie . .     178
2.6. Duchowość socjalizująca vs duchowość emancypująca . . . . . . . . . . . . . . . .     179
2.7. Duchowość „naznaczająca” vs „rozpuszczona” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     180
2.8. Nowoczesna duchowość vs ponowoczesna duchowość . . . . . . . . . . . . . . . .     181
2.9. Duchowość topiczna vs duchowość oderwana od miejsca . . . . . . . . . . . . . .     187
2.10. „Egiptomania” vs karnawał zwyczajności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     188
3. Duchowość (nie)usuwalna i (nie)obecna w pedagogice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
3.1. Lęk przed emancypacyjną siłą duchowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     194
3.2. Percepcja duchowości jako egocentrycznego wycofania się w siebie . . . . .     195
3.3. Odejście od rozumienia duchowości jako etycznego
przygotowania w procesie docierania do wiedzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     196
3.4. Powielanie stereotypu duchowości jako „daru łaski” . . . . . . . . . . . . . . . . . .     197
3.5. Niezadawanie sobie pytania „jak” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     198
3.6. Lęk przed profanowaniem duchowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     199
3.7. Neoliberalna logika edukacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     202
3.8. Sceptycyzm i cynizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     202
4. Po co nam duchowość w edukacji? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     203
4.1. Działanie na rzecz inkluzywności i egalitaryzmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     204
4.2. Radzenie sobie z niejednoznacznością świata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     207
4.3. Budowanie pękniętej tożsamości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     208
4.4. Towarzyszenie w duchowym rozwoju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     211
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     216

• Title: Kategoria duchowości i jej wybrane parafrazy w pedagogice
• Author: Marta Znaniecka
• ISBN: 978-83-8206-506-0, 9788382065060
• Date of issue: 2022-10-21
• Format: Ebook
• Item ID: e_2yp2
• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego