E-book details

Wojna i motłoch. Sprzeczności nowoczesne w filozofii Hegla

Wojna i motłoch. Sprzeczności nowoczesne w filozofii Hegla

Bartosz Wójcik

Ebook

Książka stanowi monografię filozofii politycznej Hegla ujmowanej w perspektywie dwóch zjawisk granicznych dla jego systemu: wojny i motłochu. Oba fenomeny społeczno-historyczne nie pozwalają gładko się wpisać w Heglowską teorię polityczną: są jej ślepą plamką, która stawia opór i otwiera na niedające się opanować sprzeczności. Myśliciel czyniący ze sprzeczności podstawową zasadę swojej filozofii zostaje tym samym zaskoczony sprzecznościami, których nie potrafi skutecznie pojednać. To napięcie pomiędzy filozoficzną teorią antagonizmu a rzeczywistym antagonizmem społecznym – zewnętrznym w wojnie pomiędzy narodami oraz wewnętrznym w eksplozji motłochu w społeczeństwie kapitalistycznym – jest centralnym zagadnieniem książki. Autor, rekonstruując myśl polityczną Hegla, prowadzi także dyskusję z najważniejszymi komentarzami i interpretacjami niemieckiego filozofa, od Karola Marksa począwszy, przez Alexandre’a Kojève’a i György’a Lukácsa, na Marku Siemku i Slavoju Žižku skończywszy.

„Może przesadzam, ale mówię to z najgłębszego przekonania, tekst pracy wygląda jak Luwr. W każdej sali – rozdziale, podrozdziale czy podpunktach – stajemy przed kolejnymi obrazami. I trudno zatrzymać wzrok przy jednym, gdyż autor – wciągając czytelnika do lektury – prowadzi do kolejnego obrazu”.
[z recenzji Profesora Wojciecha Kaute]

„Zamysł radykalnego i pogłębionego odczytania w filozofii Hegla zasady antagonizmu jako fundującej nowoczesną polityczność, a także ukazania wojny i motłochu jako ‘granic’, ‘ograniczeń’ i ‘przeszkód’ w rozwoju systemu etyczności i społeczeństwa obywatelskiego (…) zrealizowano w sposób przemyślany, udokumentowany, przekonujący i oryginalny”.
[z recenzji Profesor Ewy Nowak]

Bartosz Wójcik (ur. 1990), filozof i historyk idei. Adiunkt w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk. W 2022 roku obronił tam doktorat poświęcony wojnie i motłochowi w filozofii Hegla. W latach 2017−2022 realizował w ISP PAN projekt badawczy Filozofia negatywności Hegla i Žižka finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki. Jest redaktorem naczelnym czasopisma naukowego „Praktyka Teoretyczna”. Publikował liczne artykuły i recenzje naukowe, na łamach min. „Civitasu”, „Kronosa”, „Tekstów Drugich”, „Widoku”, „FA-artu” i „Athenaeum”.

Lista zastosowanych skrótów

Przedmowa

Podziękowania

Wstęp: Hegel, dialektyka, polityka

Początek i metoda

Przewodnik po książce

Mapa recepcji

Słownik pojęć

Dialektyka i spekulacja

Rozum i rozsądek

Negatywność, czyli podmiot i substancja

Sprzeczność

Przygodna konieczność

Dialektyka i nie-dialektyka, czyli „resztka”

Dialektyka Pana i Sługi, czyli uznanie

I. Rozum na wojnie

1. Rewolucja, wojna, naród

„Niemiecka mizeria”

Rewolucja na wojnie

Powstanie narodu

2. Antynomie wiecznego pokoju

Republika moralności

Pokój oświecenia

Wzniosłość wojny

3. Uniwersalna wojna ludu pierwotnego

Państwo rozumu

Ekonomia polityczna wojny

Nacjonalizm Urvolk?

II. Wojna Hegla

1. Niemiecki kryzys i francuska nowoczesność

„Chrześcijaństwo wyludniło Walhallę”

Od greckiego wojownika do rzymskiego żołnierza

Wojna – zdrowie państwa

Upadek Rzeszy

Niemiecki Tezeusz

2. Dialektyka wojny

„Tragedia w łonie etyczności”

Od wojny, „etycznego zdrowia narodów”…

…do wojny jako „powrotu stanu natury”

Wojownicy ogólności

„Przestępstwo w imię tego, co ogólne”

3. „Dusza świata na koniu”

Napoleon w Jenie

W blasku Cesarza

Reforma i rebelia

Upadek herosa

Restauracji nigdy nie było

Dawne prawo i nowy ustrój

„Berliński mędrzec”

Reakcyjna legenda

III. Polityka Hegla

1. Nowoczesne państwo wolności…

Polityka interpretacji polityki Hegla

Szary świt filozofii

Od prawa do moralności… i z powrotem

W poszukiwaniu nowoczesnej Sittlichkeit

2. …z jego rozumnymi instytucjami…

Progresywna teoria społeczeństwa

Nowoczesna rodzina nuklearna

Kapitalistyczne społeczeństwo obywatelskie

Praworządne państwo opiekuńcze

Stany zapośredniczenia

Konserwatywna filozofia państwa i jej wrogowie

Organizm polityczny etyczności

Monarchia spekulatywna

Przedstawicielstwo bez ludu

3. …i „ślepą plamką”

Kapitalizm, czyli ubóstwo

Dialektyka motłochu

Od nędznego przedmiotu do wulgarnego podmiotu

Odpowiedź Hegla

Zagłada świata nowoczesnego

Wojna, czyli ostateczne rozwiązanie

Zakończenie: „Dzieje jako pobojowisko”

Dzieło niepopularne

„Hegel w sądzie Aszantów”

Schlachtbank

Wolność na końcu historii

Aneks: Schemat organizacji Heglowskiego państwa

Bibliografia

Indeks nazwisk

  • Title: Wojna i motłoch. Sprzeczności nowoczesne w filozofii Hegla
  • Author: Bartosz Wójcik
  • ISBN: 978-83-242-6672-2, 9788324266722
  • Date of issue: 2022-11-15
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_2zj1
  • Publisher: Wydawnictwo UNIVERSITAS