E-book details

Wampiry i wilkołaki. Źródła, historia, legendy od antyku do współczesności

Wampiry i wilkołaki. Źródła, historia, legendy od antyku do współczesności

Erberto Petoia

Ebook

Kompendium wiedzy o wampirach i wilkołakach występujących w literaturze, sztuce i filmie, ilustrowane fragmentami tekstów literackich i przedstawieniami graficznymi. Obejmuje dzieje wampirów od antyku po XX wiek oraz uwzględnia mitologie germańskie, słowiańskie, romańskie, skandynawskie, węgierskie.

Wilkołactwo i wampiryzm, dwa aspekty mitu przemiany człowieka w niebezpieczną, „obcą” istotę, to fascynujący fenomen szeroko rozumianej historii kultury. Erberto Petoia śledzi wyobrażenia wampira i wilkołaka występujące zarówno w literaturze (od Homera, Petroniusza, Owidiusza, po Polidoriego, Hoffmana, Stokera, Pavesego...), jak i w wyobraźni ludowej. Ten przegląd jest wynikiem skrupulatnych badań naukowych (m.in.: lingwistycznych, kulturowych, psychopatologicznych), pozostając jednocześnie zapisem niezwykłej przygody w krainie ludzkiej wyobraźni – przygody odbywającej się zarówno w czasie (od dzieł klasycznych do wytworów kultury masowej), jak i przestrzeni (w krajach skandynawskich, we Francji, Włoszech, Rumunii, wśród ludów słowiańskich...). Poprzez itinerarium trwające tysiąc lat i przebiegające przez najważniejsze kultury europejskie, niniejsza książka prezentuje historię tych dwóch niepokojących zjawisk, których personifikacje poruszały duszę ludzką począwszy od zamierzchłych czasów i które były obecne w prawie wszystkich kulturach.

Uważane za postacie demoniczne jeszcze w czasach nie tak odległych, wilkołaki i wampiry dotarły do naszych czasów ze świata starożytności klasycznej poprzez średniowiecze. Sposób postrzegania wampirów i wilkołaków w kulturze zachodnioeuropejskiej silnie zależał i nadal od znaczenia nadawanego im przez teologię i demonologię katolicką. W kulturze współczesnej częściowo utraciły one swój aspekt groźnych i tajemnych postaci z piekła rodem, a oświetlone światłem „Boga rozumu”, są badane jako przedstawiciele zjawisk zarówno kulturowych, jak i patologicznych i dodatkowo umieszczane w kontekście problematyki wierzeń dotyczących transformacji człowieka w zwierzę. W ten sposób również wampir, ze względu na to, że żywi się krwią, jest często traktowany jak postać zwierzęca.
Za głośną postacią Hrabiego Drakuli i mniej znanych likantropów literackich, mamy do czynienia z długą tradycją i ogromnym dziedzictwem kulturalnym legend, postaci demonicznych i przerażających (niekiedy postaci historycznych). Są to projekcje odwiecznych lęków, które w ciągu stuleci obecne były w Europie, znajdując w końcu właściwą interpretację dzięki badaniom antropologów czy psychopatologów.

WAMPIRY I WILKOŁAKI W ŚWIECIE KLASYCZNYM
Definicja wampira
Empuzy i lamie
Lilith, bogini wampirzyca
Strzygi (striges)
Larwy i lemury (larvae i lemures)
Syreny
Lamia Apulejusza
Menippos i empuza z Koryntu
Strzygi Petroniusza i Marka Anneusza Lukana
Czarownica Erichto
Philinnion i Machates
Likaon
Pięściarz Demenetos
Zemsta Jowisza
Furia Bachantek
Mit o Teofane
Czary i likantropia
Pikus i Circe
Czarnoksiężnik Meris
Nocne czary
Fotis i Pamfila
Wilkołak Petroniusza

OD LUPERKÓW DO BERSERKERÓW
Przemiana rytualna i kult płodności
Wojownicy Odyna
Wojownicy Tacyta
Kweldulf i Skallagrim
Synowie Sivalda
Berserker: koniec mitu
Torir
Sigmund i Sinfjotli
Biskup Fridrek i berserkerowie
Grettir i dwaj bracia berserkerowie

WILK FENRIR I ZMIERZCH BOGÓW
Loki
Wilk Fenrir
Zmierzch bogów

WIERZENIA LUDÓW ANGLOSASKICH
Wampir z Alnwick
Wampiry w średniowiecznych kronikach angielskich
Demon i kobieta
Błędny duch
Boska klątwa i wilkołaki
Ród Ossory
Klątwa świętego Patryka
Artur i Gorlagon

WAMPIRY I LIKANTROPY W KRAJACH SKANDYNAWSKICH
Wampiryzm i zwyczaje żałobne
Zjawa Torolfa
Asmund i Aswid
Troll, Varga mar, Maras
Lasse
Fartuch
Werwolf

WAMPIRY I WILKOŁAKI WE FRANCJI
Sierżant Bertrand
Wicehrabia Moričve
Pieśń o Bisclavrecie
Loup-garou oraz wódz wilków
Wilkołak z Owernii
Meneur des loups
Wróg wilków 1

WAMPIRY I WILKOŁAKI W RUMUNII ORAZ NA WĘGRZECH
I W KULTURZE SŁOWIAŃSKIEJ
Transylwania, ziemia wampirów
Kroniki rumuńskie
Wampiry na Węgrzech
Arnaldo Polo
Wampir z Kisolowa
Sprawozdanie hrabiego Cabreras
Pietro Plogojovitz
Kryzys w Belgradzie
Rozporządzenie Marii Teresy
Varcolaci: zaćmienie słońca i księżyca
Varcolaci, pożeracze słońca i księżyca
Varcolaci z Valcea
Anatomia wiary
Obol dla zmarłego
Pastor z Blov
Prześladowana wdowa
Wieko trumny
Żołnierz i wampir
Relacja z podróży G. F. Abbotta
Relacja Josepha Pitton de Tournefort z wyspy Mikonos
Sprawozdanie z podróży opata Alberto Fortisa
Słowiański wilkołak
Żona młynarza
Czeladnik młynarza
Wilkołak w opisie Olausa Magnusa
Nocne najazdy
Historie z Inflant
Córka wilkołaka

WAMPIRY I WILKOŁAKI W TRADYCJI WŁOSKIEJ
Wampir włoski: czarownica
Czarownice z Lukki
Proces Crezii Mariani
Czarownice z Abruzzo
Likantropia w niektórych regionach Włoch
Dzieci płci męskiej urodzone w noc Bożego Narodzenia
Legenda o świętym Rainero
Wilkołaki
Tęsknota za księżycem
Książę–likantrop
Wymówki likantropa
Wilkołak w opowieściach ludowych
Tragiczna noc zaślubin
Święty Marcin i wilkołak
Drwal

WAMPIRY I WILKOŁAKI W DOKTRYNIE KOŚCIELNEJ
Bulla Innocentego VIII
Potępienie wierzeń w „fałszywe wilki”
Bonifacy z Moguncji
Burchard z Wormacji
„Kazanie o wilkołakach”
Teologia ortodoksyjna
Okrutne oberżystki
Młot na czarownice
Diabeł oszust
Wiedźmy i wieszczki
Spożywanie i epidemie
Dżuma
De Masticatione Mortuorum
Powiew sceptycyzmu
Owoce snów
Papież oświecony
Davanzati i światła rozumu
Naukowa interpretacja Grimaldiego i Hoffmanna
Magia diaboliczna i magia sztuczna
Opinie Hoffmanna
Konfrontacja dwóch stanowisk
Stanowisko Calmeta
Oburzenie van Swietena

PROCESY
Demonomania i „plaga” likantropii
Demonomania
Wier, obrońca czarowników
Wilkołaki z Poligny
Proces przeciwko Bourgotowi i Verdungowi
Wilkołaki Jeana de Nynauld
Jean Grenier, chłopiec–wilkołak
Wilkołak z Angers
Likaon z wioski
Biografia likantropa

DRACULA I WILKOŁAKI W LITERATURZE
Wampir Polidoriego
Vampirismus E.T.A. Hoffmanna
Carmilla J. S. Le Fanu
Wampir Varney
Północ. Burza gradowa. Przerażający gość. Wampir
Dracula Palownik
Dracula, wampir Stokera
Dziennik doktora Sewarda
Marsjasz z Flandrii
Poduszka z pierza
Wilkołak Pavesego

PRZYPISY

  • Title: Wampiry i wilkołaki. Źródła, historia, legendy od antyku do współczesności
  • Author: Erberto Petoia
  • ISBN: 97883-242-1946-9, 9788324219469
  • Date of issue: 2022-11-30
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_2zzc
  • Publisher: Wydawnictwo UNIVERSITAS