E-book details

Państwo wobec grup dominujących w gospodarce - perspektywa instytucjonalnej ekonomii politycznej

Państwo wobec grup dominujących w gospodarce - perspektywa instytucjonalnej ekonomii politycznej

Anna Ząbkowicz

Ebook

Jak w myśleniu o gospodarowaniu (nie tylko w ekonomii) uwzględnia się działalność grup dominujących i jaka rola w tym obszarze przypada państwu? Na ile teoria objaśnia m.in. sposoby koordynacji aktywności gospodarczej i fenomen korporacji, działania zbiorowe, konflikty interesów i walkę u podział dochodu? Autorka prezentowanej publikacji sięga do intelektualnych zasobów myślenia o gospodarce, które osadzają zjawiska ekonomiczne w znacznie szerszym niż gospodarka rynkowa kontekście społecznym, politycznym i historycznym. Na tym tle prezentowani są wybitni kontynuatorzy tego sposobu myślenia o gospodarowaniu, publikujący w XXI wieku.

W kapitalizmie funkcjonują instytucje, które sprzyjają osiąganiu pozycji dominującej przez wielopodmiotowe organizacje gospodarujące. Skłonność do koncentracji siły ekonomicznej jest nieustannym wyzwaniem dla władzy państwa. Szansą na wzmocnienie przez państwo własnej pozycji przetargowej jest wejście w nowy strategiczny sojusz z grupami społecznymi. Celem książki jest zwrócenie uwagi na nieortodoksyjne (przynajmniej w ekonomii) kierunki myślenia i poglądy na ten temat

*

Oryginalność i znaczenie naukowe tej publikacji polega na uzupełnieniu i wzbogaceniu wiedzy z zakresu różnych nurtów ekonomii […]. Do nich należy znaczenie wielkich korporacji i tzw. grup dominujących w funkcjonowaniu współczesnego rynku i ogólnie systemu kapitalistycznego. Autorka słusznie uznała, że dorobek instytucjonalizmu i ekonomii politycznej jest dobrą podstawą teoretyczną do analizy i opisu, jaki jest współczesny kapitalizm, czyje interesy są najsilniej i najskuteczniej reprezentowane oraz jaką rolę odgrywa państwo będące bardzo ważnym regulatorem gospodarki i życia społecznego.

Z recenzji prof. dra hab. Jerzego Wilkina

Po raz pierwszy tak szeroko – przynajmniej w literaturze polskojęzycznej – zastosowano do analizy zjawisk determinujących kształt współczesnej gospodarki podejście tradycyjnego instytucjonalizmu, odrzucając jednocześnie neoliberalną perspektywę oglądu procesów gospodarowania. [...] Przywoływane za literaturą stanowiska służą do budowania własnego, oryginalnego [...] wywodu. Zaczerpnięte z literatury koncepcje są tu twórczo rozwijane. Przykładem może być myśl H. J. Changa o zdolności kanalizowania indywidualnej energii w kolektywnej przedsiębiorczości jako źródle sukcesu gospodarczego.

Z recenzji prof. dra hab. Macieja Miszewskiego

Podziękowania 11

 

Wprowadzenie 13

 

Rozdział 1. Potencjał i ograniczenia wyjaśniania naukowego w ekonomii            23

1.1. Teoria ekonomii i wiedza o gospodarce  23

1.1.1. Modelowanie gospodarki                 24

1.1.2. Zdolność ekonomistów do objaśniania problemów w głównym nurcie ekonomii             31

        1. Przydatność modeli ekonometrycznych         32
        2. Empiryczna sprawdzalność teorii    36

1.1.3. Logika i intuicja w poznawaniu gospodarki  39

1.2. Ekonomiczne teorie rynku a ekonomia kapitalizmu              48

1.2.1. Dziedzina studiów i przedmiot badania        48

1.2.2. Gospodarka rynkowa a kapitalizm                  55

        1. Domeny koordynacji: rynek i instytucje społeczne poza rynkiem               55
        2. Kapitalizm jako dominująca forma zarobkowania        62

1.2.3. Atrybuty kapitalizmu, czyli to, co wspólne mimo różnorodności              70

1.2.4. Instytucjonalistyczne próby ujęcia fenomenu kapitalizmu        80

        1. Veblenowski system wartości kultury           82
        2. Strukturalne cechy systemów – perspektywa instytucjonalnej różnorodności kapitalizmu (Varieties of Capitalism)    85
        3. Stosunki społeczne, instytucjonalizacja procesu gospodarczego i historyczny kontekst          94
    2. Podsumowanie: instytucjonalna analiza w ekonomii politycznej       105

 

Rozdział 2. Kapitalizm i kolektywny przedsiębiorca  111

2.1. Kwestia kolektywnej przedsiębiorczości    111

2.1.1. Wprowadzenie  111

2.1.2. Grupy dominujące w gospodarce    119

        1. Rozwój kolektywnej przedsiębiorczości i wielopodmiotowych organizacji gospodarczych                 119

2.1.2.2. Dominacja „kolektywnych przedsiębiorców”   125

2.1.2.3. Zgrupowania firm i kapitalizm           133

2.1.3. Teoria i zachowania zbiorowe         138

2.1.3.1. Dwie koncepcje analityczne: indywidualizm i holizm 139

2.1.3.2. Indywidualistyczny instytucjonalizm racjonalnego wyboru i zachowania zbiorowe         147

2.1.3.3. Podsumowanie    158

    1. Organizacja gospodarcza, siła ekonomiczna i władza strukturalna     161
      1. „Człowiek ekonomiczny” i „człowiek organizacji”       163
      2. Ekonomia instytucjonalna i fenomen korporacji         167

2.2.2.1. Firma, jej otoczenie i koszty transakcyjne       167

2.2.2.2. Korporacyjna biurokracja i władza ekonomiczna           175

    1. Zamiast podsumowania: kapitalizm z perspektywy koordynacji aktywności firm             184

 

Rozdział 3. Państwo i interesy  197

3.1. Wprowadzenie              197

3.2. Państwo i dobro wspólne – spór o podstawowe wartości       207

3.2.1. Państwo jako zagrożenie aksjologicznych podstaw kapitalizmu               209

3.2.2. Państwo i ochrona społeczeństwa przed wyobcowaniem         218

    1. Zinstytucjonalizowany proces polityki publicznej – dobro wspólne i kwestia rzecznictwa interesów                 225
      1. Instytucje w strefie publicznego wyboru      226
      2. Instytucjonalizacja i internacjonalizacja rzecznictwa interesów                 232
      3. Kwestia intelektualnej legitymizacji dostępu                 244
        1. Konserwatywno­liberalne teorie grup partykularnych interesów               244
        2. Teoretyczne analizy lobbingu w strukturach demokratycznego państwa socjalnego             250
        3. Badania lobbingu w strukturach Unii Europejskiej        256
    2. Podsumowanie             261

 

Rozdział 4. Transformacja państwa i jego pozycji       267

4.1. Wprowadzenie              267

4.2. Przemiany współczesnego państwa – okoliczności i charakter zmian w zarysie       271

4.2.1. Demokracja, publiczne systemy zabezpieczeń społecznych oraz instytucjonalizacja zbiorowych negocjacji (demokratyczne państwo socjalne)              271

      1. Technokratyzacja, finansjeryzacja sfery socjalnej, schyłek dialogu społecznego (państwo długu)         277
    2. Zmiana pozycji w trójczłonowym układzie władzy                 290
    3. Kwestia legitymizacji władzy i zasobów w dyspozycji państwa            303
    4. Podsumowanie             310

 

Rozdział 5. Transgraniczny kapitał bez władzy państwowej     317

5.1. Wprowadzenie             317

5.2. Rozproszenie władzy państwowej             320

5.2.1. Równoległa władza wielopodmiotowych prywatnych organizacji           320

5.2.2. Rządy i wielostronne międzyrządowe organizacje      328

5.3. Czy państwo przestaje być kapitałowi potrzebne?  333

5.4. Osłabienie pozycji państwa względem grup dominujących może być przejściowe      339

 

Zakończenie i wnioski    345

 

Bibliografia       349

  • Title: Państwo wobec grup dominujących w gospodarce - perspektywa instytucjonalnej ekonomii politycznej
  • Author: Anna Ząbkowicz
  • ISBN: 978-83-8331-060-2, 9788383310602
  • Date of issue: 2023-04-27
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_38xn
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego