Wstęp, 5

1. Współczesny nauczyciel – wymagania edukacyjne i społeczne oraz trudności realizacyjne, 8

1.1. Kompetencje nauczyciela, 8

1.2. Obciążenia wynikające z wykonywania zawodu nauczyciela, 11

1.2.1. Główne przyczyny i obszary trudności w pracy pedagogicznej, 11

1.2.2. Syndrom wypalenia zawodowego, 14

1.3. Krytyczne spojrzenie na standardy i realia edukacji nauczycielskiej, 17

Podsumowanie, 20

2. Psychospołeczne determinanty efektywności zawodowej nauczyciela, 22

2.1. Struktura oraz przyjęty model kompetencji psychospołecznych, 22

2.2. Kompetencje emocjonalne, 24

2.2.1. Umiejętności i dyspozycje emocjonalne – inteligencja emocjonalna, 25

2.2.1.1. Świadomość własnych emocji, 27

2.2.1.2. Skłonność do empatii, 28

2.2.1.3. Rozpoznawanie emocji z ekspresji mimicznej, 31

2.2.1.4. Znaczenie inteligencji emocjonalnej w zawodzie nauczyciela, 33

2.3. Kompetencje społeczne, 37

2.3.1. Umiejętności asertywne, 37

2.3.1.1. Definiowanie asertywności i jej koncepcje teoretyczne, 37

2.3.1.2. Uwarunkowania asertywności, 39

2.3.1.3. Kształtowanie umiejętności asertywnych , 42

2.3.1.4. Asertywny nauczyciel – asertywny uczeń, 45

2.3.2. Umiejętność komunikacji interpersonalnej, 47

2.3.2.1. Proces komunikowania się i style konwersacyjne, 47

2.3.2.2. Trudności w porozumiewaniu się, 50

2.3.2.3. Komunikowanie niewerbalne, 52

2.3.2.4. Niektóre czynniki warunkujące sposób komunikowania się, 55

2.3.2.5. Komunikacja w relacji nauczyciel–uczeń, 58

2.3.3. Umiejętność rozwiązywania sytuacji konfliktowych, 60

2.3.3.1. Rozumienie pojęcia konfliktu i jego przyczyny, 61

2.3.3.2. Dynamika konfliktów interpersonalnych, 63

2.3.3.3. Style zachowania w sytuacji konfliktu, 65

2.3.3.4. Konflikty w środowisku szkolnym oraz ich rozwiązywanie przez nauczycieli, 70

2.4. Kompetencje w zakresie kształtowania pozytywnego obrazu siebie, 74

2.4.1. Umiejętność prawidłowej samooceny, 74

2.4.1.1. Pojęcie samooceny i jej struktura, 74

2.4.1.2. Czynniki determinujące samoocenę, 76

2.4.1.3. Poziom samooceny a funkcjonowanie człowieka w sytuacjach społecznych i zadaniowych, 79

2.4.1.4. Poczucie własnej wartości nauczyciela i jego rola w budowaniu prawidłowej samooceny uczniów, 82

2.5. Kompetencje w radzeniu sobie w sytuacjach trudnych, 84

2.5.1. Umiejętność radzenia sobie ze stresem, 84

2.5.1.1. Koncepcje teoretyczne wyjaśniające zjawisko stresu, 84

2.5.1.2. Uwarunkowania skuteczności radzenia sobie w sytuacjach stresu, 88

2.5.1.3. Następstwa stresu, 91

2.5.1.4. Stres w zawodzie nauczyciela, jego źródła i strategie zaradcze, 92

Podsumowanie, 96

3. Metodologia badań własnych, 98

3.1. Uzasadnienie problematyki badawczej, 98

3.2. Cel badań i pytania badawcze, 99

3.3. Zmienne i ich operacjonalizacja, 100

3.4. Opis zastosowanych narzędzi badawczych i metod statystycznych, 101

3.4.1. Narzędzia badawcze, 101

3.4.2. Metody statystyczne, 109

3.5. Organizacja i przebieg badań, 109

3.6. Charakterystyka badanej próby, 110

4. Analiza wyników badań, 115

4.1. Kompetencje psychospołeczne jako zasoby osobiste przyszłych nauczycieli wychowania fizycznego, 115

4.1.1. Inteligencja emocjonalna i skłonność do empatii, 115

4.1.2. Efektywność zachowań w sytuacjach wymagających asertywności, 121

4.1.3. Efektywność zachowań w sytuacjach ekspozycji społecznej oraz bliskiego kontaktu interpersonalnego, 123

4.1.4. Preferowane sposoby rozwiązywania konfliktów, 126

4.1.5. Radzenie sobie w sytuacjach stresu, 129

4.1.6. Samoocena globalna oraz samoocena posiadanych predyspozycji do zawodu nauczyciela wychowania fizycznego, 133

Podsumowanie, 134

4.2. Zależności między elementami strukturalnymi kompetencji psychospołecznych, 135

4.2.1. Inteligencja emocjonalna a empatia, 135

4.2.2. Kompetencje emocjonalne a kompetencje społeczne, 137

4.2.3. Kompetencje emocjonalne i społeczne a radzenie sobie ze stresem, 139

4.2.4. Samoocena a kompetencje emocjonalne, społeczne i radzenie sobie ze stresem, 140

Podsumowanie, 142

5. Dyskusja i podsumowanie, 144

5.1. Kompetencje psychospołeczne studentów a nastawienie do zawodu nauczyciela wychowania fizycznego, 144

5.2. Kompetencje psychospołeczne – różnice międzypłciowe, 148

5.3. Związki wewnątrz struktury kompetencji psychospołecznych, 150

5.4. Wnioski oraz implikacje płynące z badań, 154

5.5. Propozycja kształcenia kandydatów na nauczycieli w obszarze kompetencji psychospołecznych, 157

Aneks, 160

Bibliografia, 163

Wykaz rycin i tabel, 185

Summary, 188

• Titel: Kompetencje psychospołeczne studentów - kandydatów na nauczycieli wychowania fizycznego
• Autor: Anna Romanowska-Tołłoczko
• ISBN: 978-83-64354-27-4, 9788364354274
• Veröffentlichungsdatum: 2023-05-13
• Format: E-book
• Artikelkennung: e_39gp
• Verleger: Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu