Details zum E-Book

Łódź poprzez wieki. Historia miasta. Tom 1: do 1820 roku

Łódź poprzez wieki. Historia miasta. Tom 1: do 1820 roku

Tadeusz Grabarczyk

E-book

Historia miast przeżywa obecnie wyraźny rozkwit, o czym świadczą liczne, często obszerne tomy przedstawiające dzieje światowych aglomeracji i mniejszych ośrodków miejskich. Rozmaite aspekty życia miejskiego przybliżane są w naukowych monografiach, esejach, a także w historiach literackich, kryminalnych czy kulinarnych. Poszukiwanie lokalnych tożsamości stanowi przeciwwagę dla procesów kulturowej unifikacji i globalizacji - jest odkrywaniem swoistego miejskiego genius loci. Popularność badań nad przeszłością i współczesnością miast wynika także z refleksji świadomej znaczenia miejskości jako ważnego czynnika postępu cywilizacyjnego i nowoczesności. Powyższe konstatacje odnoszą się także do Łodzi, mającej od sześciu wieków prawa miejskie, a od dwóch stuleci status jednego z najważniejszych ośrodków miejskich w Polsce. Pomimo istnienia ogromnej liczby różnego typu publikacji o mieście nad Łódką, odczuwalny jest brak nowego syntetycznego opracowania jego pełnej historii. Oddawana w ręce Czytelników wielotomowa publikacja, będąca efektem prac licznego zespołu autorskiego, ma na celu zaradzić temu niedostatkowi.

Pierwszy tom publikacji poświęcony jest dziejom Łodzi do 1820 r., a więc czasom, gdy była ona niewielkim miasteczkiem rolniczym. Opisana w nim została również przeszłość osad, które kiedyś stanowiły odrębne wioski, a obecnie znajdują się w granicach miasta. Dziś przypominają o nich jedynie nazwy poszczególnych części miasta, osiedli czy ulic. Autorzy, którzy wykorzystali wiele nieprzebadanych dotąd źródeł, nie tylko porządkują dotychczasowe ustalenia badaczy, ale również odkrywają przed Czytelnikiem wiele nowych faktów. Ta publikacja pozwala poznać przeszłość administracyjną i gospodarczą miasta, ukazuje życie codzienne jego mieszkańców w okresie staropolskim i przednowoczesnym. Tekst główny uzupełniają kapsuły zawierające fragmenty wartościowych źródeł, biogramy i ciekawostki oraz ilustracje. To książka o Łodzi, nim stała się ona "ziemią obiecaną".

Przedmowa (Prezydent miasta Łodzi)    7

Przedmowa (Rektor Uniwersytetu Łódzkiego)    9

Wstęp (Tadeusz Grabarczyk)     11

 

Przeszłość terenów współczesnej Łodzi w badaniach archeologicznych               19

Epoka kamienia (Radosław Janiak, Paweł Zawilski)          22

Epoka brązu i wczesna epoka żelaza (Radosław Janiak, Paweł Zawilski)   26

Okres przedrzymski i rzymski (Marek Olędzki)    35

Od wczesnego średniowiecza po współczesność (Artur Ginter, Janusz Pietrzak)            50

 

Na marginesie wielkiej polityki. Dzieje polityczne i przynależność administracyjna obszaru współczesnej Łodzi do 1793 roku (Jan Szymczak)         69

 

Najstarsze dzieje Łodzi (Tadeusz Nowak, Alicja Szymczakowa) 85

Od lokacji miasta do końca XVI wieku    88

 

Osadnictwo do XVI wieku (Łukasz Ćwikła, Tadeusz Nowak)       139

Metryka historyczna osad          139

Dzieje osad podłódzkich             141

Obowiązki i przywileje mieszkańców      169

 

W latach klęsk i nieszczęść. Łódź i jej mieszkańcy w XVII i XVIII wieku (Michał Kobierecki)       173

Władze, miasto i mieszkańcy     173

Gospodarka      186

Kościół, duchowni, parafianie    197

Życie codzienne              209

 

Sieć osadnicza na obszarze współczesnej Łodzi od XVI do schyłku XVIII wieku (Hanka Żerek-Kleszcz)     219

Sieć osadnicza  219 Drogi           246

Zabudowa         249

Majątki               262

Mieszkańcy       287

Dziedzictwo       304

 

Pod berłem Hohenzollernów (1793–1806) (Zdzisław Włodarczyk)         311

Przejście pod panowanie pruskie            311

Zmiany administracyjne              316

Łódź – mieszkańcy i ich zajęcia  322

Ustrój i finanse miejskie              338

Szkoła elementarna       344

Za rogatkami. Obszar Łodzi współczesnej w czasach pruskich     347

 

Schyłek „Łodzi rolniczej” (1807–1820) (Jarosław Kita)   367

Powolny rozwój w czasach Księstwa Warszawskiego      367

Pod rządami króla-cara 388

 

Kościół w Łodzi do połowy XVI wieku (Anna Kowalska-Pietrzak)            411

Parafie 413

Duchowieństwo             425

Szkoły   430

 

Zabytki architektury dawnej w granicach Łodzi (Piotr Gryglewski)         435

Chojny  453

Mileszki              458

Łagiewniki          460

 

Przeszłość językowa Łodzi do początku XIX wieku          479

Język łodzian do początków XIX wieku (Marek Cybulski)               479

Nazwy miejscowości i obiektów terenowych sąsiadujących z Łodzią (Elżbieta Umińska-Tytoń)           488

 

Pieczęcie i herb Łodzi. Część 1: Do początku XIX wieku (Marek Adamczewski)  513

 

Środowisko fizjogeograficzne Łodzi (Adam Bartnik, Krzysztof Fortuniak, Marcin Jaskulski, Piotr Kittel, Aleksander Szmidt, Wojciech Tołoczko)          527

Położenie fizycznogeograficzne 527

Budowa geologiczna      531

Ukształtowanie terenu  534

Nowożytne przekształcenia budowy geologicznej i rzeźby terenu            536

Pokrywa glebowa           542

Wody podziemne          545

Wody powierzchniowe 547

Warunki klimatyczne     549

Podsumowanie               554

 

Aneks. Spis burmistrzów Łodzi do 1820 roku     557

 

Wykaz skrótów 561

Bibliografia        563

Jednostki monetarne i miary     587

Wykaz rycin       589

Wykaz kapsuł    597

Indeks osobowy              601

Indeks nazw miejscowych           629

  • Titel: Łódź poprzez wieki. Historia miasta. Tom 1: do 1820 roku
  • Autor: Tadeusz Grabarczyk
  • ISBN: 978-83-8331-203-3, 9788383312033
  • Veröffentlichungsdatum: 2023-07-17
  • Format: E-book
  • Artikelkennung: e_3gcr
  • Verleger: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego