E-book details

Zakres ingerencji prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych

Zakres ingerencji prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych

Wojciech Lewandowski

Ebook

Niniejsza publikacja została przygotowana na podstawie rozprawy doktorskiej i analizuje różne aspekty związane z ingerencją prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych. Federacje sportowe, będąc podmiotami prawa prywatnego, regulują różnorodne kwestie związane z rywalizacją sportową w Europie i tworzą oddzielne systemy regulacyjne, które różnią się od krajowych i ponadnarodowych systemów prawnych. Ten rodzaj działalności regulacyjnej rodzi szereg praktycznych i teoretycznych zagadnień dotyczących wpływu na sytuację prawno-ustrojową jednostek, funkcjonowanie podmiotów prawnych w transakcjach gospodarczych oraz miejsce regulacji sportowych w ramach prawnego porządku Unii Europejskiej. Sport odgrywa istotną rolę w społeczeństwach europejskich, wykraczając poza prozaiczne aktywności rekreacyjne i generuje powstawanie różnych zagadnień społeczno-ekonomicznych, w tym prawnych.

Złożoność systemu prawnego Unii Europejskiej wymaga poszanowania różnorodności systemów prawnych w Europie oraz poszukiwania metod zachowania ich autonomii. W tym zakresie publikacja czerpie z tradycji pluralistycznych koncepcji porządku prawnego UE i przedstawia relacje między regulacjami tworzonymi przez federacje sportowe i przepisy prawa unijnego w oryginalny sposób. Przybliża ewolucję kształtowania się wzajemnych relacji między autonomicznym systemem regulacyjnym tworzonym przez federacje sportowe i prawem Unii Europejskiej od lat 70. do współczesności. Analiza oparta jest w szczególności na przepisach unijnego prawa konkurencji, ale uwzględniono także ogólny zarys prawa antydyskryminacyjnego UE, swobód rynku wewnętrznego i praw podstawowych. W celu przedstawienia granic ingerencji w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych z perspektywy prawa unijnego wskazano na przesłanki stosowania prawa konkurencji UE, uzasadnienie aksjologiczne dla interwencji prawa UE, jak również znaczenie zasady proporcjonalności i obiektywnego uzasadnienia.

Publikacja zawiera analizę aktów prawnych Unii Europejskiej, regulacji przyjmowanych przez federacje sportowe, orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, decyzji Komisji Europejskiej i literatury przedmiotu zgodną ze stanem prawnym na październik 2023 r.

Rozdział pierwszy wprowadza czytelnika w model organizacji rywalizacji sportowej w Europie, nazywany "europejskim modelem sportu". Omawia się w nim wielowymiarowy charakter sportu jako zjawiska społecznego, gospodarczego i kulturowego. Podkreśla się również cechy charakterystyczne tego modelu, co pozwala na zrozumienie kontekstu dalszych rozważań.

Drugi rozdział skupia się na znaczeniu autonomii federacji sportowych w kontekście europejskiego modelu sportu. Zawiera analizę różnych aspektów tej autonomii, takich jak polityczny, organizacyjny czy prawny. Pozwala to lepiej zrozumieć, jakie są jej źródła i wymiary. Podkreśla się również autonomię samoregulacyjną federacji sportowych i jej wpływ na procesy normotwórcze w środowisku sportowym.

Trzeci rozdział analizuje relacje między systemem regulacyjnym federacji sportowych, lex sportiva, a systemem prawnym Unii Europejskiej. Podkreślono znaczenie gwarancji dla autonomii federacji sportowych zawartych w prawie UE oraz omówiono, w jaki sposób instytucje UE kształtują te relacje poprzez działania miękkie i twarde.

W czwartym rozdziale przedstawiono kształtowanie się warunków stosowania przepisów prawa UE do działalności sportowej na podstawie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości. Następnie analizuje się podmiotowy i przedmiotowy zakres przepisów prawa UE jako granicy autonomii federacji sportowych w świetle dotychczasowej działalności TSUE i Komisji.

Piąty rozdział skupia się na objęciu działalności sportowej zakresem stosowania przepisów prawa konkurencji UE. Analizuje się celowość stosowania tych przepisów oraz ich prawne możliwości zastosowania, w tym szczegółową analizę przesłanek "przedsiębiorstwa", "wpływu na handel między Państwami Członkowskimi" i formy naruszeń.

W szóstym rozdziale zawarto rozważania, w jaki sposób stosowanie przepisów prawa konkurencji UE do sportu wyznacza granice autonomii federacji sportowych i warunki korzystania z niej. Przeanalizowane są zagadnienia proceduralne i materialne związane z ingerencją prawa konkurencji UE.

W siódmym rozdziale udzielone zostają odpowiedzi na pytania badawcze dotyczące możliwych środków zaradczych oraz sformułowane zostały wnioski i propozycje rozwiązań na moment ukończenia rozprawy. Pozostają one aktualne w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z grudnia 2023 r., które wyznacza dalszy horyzont badań i rozważań zawartych w publikacji.

 

WYKAZ SKRÓTÓW.................................................................................................. 9

 

WSTĘP.................................................................................................................. 13

Istniejący stan badań i uzasadnienie dla podjęcia badań zawartych w rozprawie..............14

Hipoteza badawcza, pytania i metody badawcze............................................ 18

Treść i struktura pracy..................................................................................... 26

 

1. WIELOWYMIAROWA SPECYFIKA EUROPEJSKIEGO MODELU SPORTU............ 29

1.1. Wielowymiarowość rywalizacji sportowej w Europie.............................. 30

1.1.1. Wymiar społeczny i kulturowy sportu w Europie.............................. 32

1.1.2. Wymiar gospodarczy i komercyjny sportu w Europie....................... 35

1.1.3. Wymiar prawny sportu w Europie..................................................... 38

1.1.4. Wymiar organizacyjny sportu w Europie........................................... 42

1.2. Ewolucja i charakterystyka europejskiego modelu sportu....................... 44

1.2.1. Ewolucja europejskiego modelu sportu............................................. 45

1.2.1.1. Europejski model sportu w ujęciu historycznym..................... 45

1.2.1.2. Europejski model sportu wobec innych modeli organizacji sportu..............47

1.2.1.3. Wpływ działalności organów Unii Europejskiej na kształtowanie europejskiego modelu sportu 48

1.2.2. Charakterystyka europejskiego modelu sportu................................. 51

1.2.2.1. Piramidalna struktura europejskiego modelu sportu............. 52

1.2.2.2. Monopol organizacyjny federacji sportowych........................ 55

1.2.2.3. Sportowe sądownictwo arbitrażowe...................................... 56

1.2.2.4. Działalność federacji sportowych w obrocie gospodarczym... 57

1.2.2.5. Autonomia federacji sportowych............................................ 58

 

 

2. KORZYSTANIE PRZEZ FEDERACJE SPORTOWE Z AUTONOMII SAMOREGULACYJNEJ..............61

2.1. Pojęcie, definicja i wymiary autonomii federacji sportowych.................. 62

2.1.1. Autonomia polityczna i osobowa....................................................... 64

2.1.2. Autonomia organizacyjna i finansowa............................................... 66

2.1.3. Autonomia prawna............................................................................ 70

2.1.4. Autonomia samoregulacyjna............................................................. 72

 2.2. Prawotwórczy charakter korzystania z autonomii samoregulacyjnej przez federacje sportowe..............74

2.2.1. Zakres pojęcia lex sportiva................................................................. 76

2.2.2. Tworzenie lex sportiva w ujęciu podmiotowym................................ 79

2.2.3. Źródła lex sportiva w ujęciu przedmiotowym.................................... 84

2.2.4. Aksjologia i teleologia lex sportiva..................................................... 89

2.2.5. Charakter prawny lex sportiva........................................................... 94

2.2.6. Źródła legitymizacji federacji sportowych do stanowienia lex sportiva..............100

3. PODSTAWY AUTONOMII SAMOREGULACYJNEJ FEDERACJI SPORTOWYCH W PRAWIE I POLITYCE SPORTOWEJ UNII EUROPEJSKIEJ    ..............107

3.1. Autonomia samoregulacyjna federacji sportowych w świetle prawa Unii Europejskiej ..............108

3.1.1. Swoboda zrzeszania się jako podstawa autonomii samoregulacyjnej federacji sportowych..............110

3.1.2. Federacje sportowe jako szczególny rodzaj stowarzyszeń.............. 111

3.1.3. Gwarancje autonomii samoregulacyjnej federacji sportowych w prawie Unii Europejskiej ..............115

3.2. Lex sportiva w pluralistycznym systemie prawnym Unii Europejskiej... 118

3.2.1. Pluralizm systemu prawnego Unii Europejskiej............................... 120

3.2.2. Autonomia lex sportiva względem innych systemów prawnych w UE 124

3.2.3. Relacje między lex sportiva i prawem Unii Europejskiej.................. 127

3.3. Polityka Unii Europejskiej wobec sportu................................................ 132

3.3.1. Inicjatywy podejmowane przez instytucje UE w obszarze sportu przed 2009 r. ..............134

3.3.2. Podstawy kompetencyjne UE wobec sportu zawarte w Traktacie – art. 6 i art. 165 TFUE ..............141

3.3.3. Polityka UE w obszarze sportu po 2009 r......................................... 148

4. WARUNKI KORZYSTANIA PRZEZ FEDERACJE SPORTOWE Z AUTONOMII SAMOREGULACYJNEJ W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ 151

4.1. Warunki stosowania przepisów prawa UE do działalności sportowej... 152

4.1.1. Uznanie działalności sportowej za „działalność gospodarczą” jako przesłanka stosowania przepisów prawa UE do sportu ..............153

4.1.1.1. „Działalność gospodarcza” jako zastępcza przesłanka stosowania prawa UE do sportu przed wejściem w życie art. 165 TFUE ..............154

4.1.1.2. Przesłanka „działalności gospodarczej” po wejściu w życie art. 165 TFUE..............56

4.1.1.3. Uzasadnienie dla porzucenia przesłanki „działalności gospodarczej” jako warunku stosowania przepisów prawa UE do sportu..................................................................................................... 157

4.1.2. Ewolucja koncepcji wyjątku sportowego......................................... 160

4.1.2.1. Początki koncepcji wyjątku sportowego............................... 161

4.1.2.2. Modyfikacja koncepcji wyjątku sportowego......................... 163

4.1.2.3. Porzucenie koncepcji wyjątku sportowego........................... 168

4.1.2.4. Uwzględnianie „szczególnego charakteru sportu” w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ..............171

4.2. Prawo UE jako granica autonomii samoregulacyjnej federacji sportowych..............176

4.2.1. Ujęcie podmiotowe – sport jako „wehikuł” rozszerzania bezpośredniego skutku horyzontalnego przepisów prawa UE ..............177

4.2.2. Ujęcie przedmiotowe – określanie warunków korzystania przez federacje sportowe z autonomii samoregulacyjnej przez uprawnienia jednostek zawarte w przepisach prawa UE........................................ 188

4.2.2.1. Wyznaczanie warunków korzystania przez federacje sportowe z autonomii samoregulacyjnej przez prawo antydyskryminacyjne UE................................................................................................ 189

4.2.2.2. Wyznaczanie warunków korzystania przez federacje sportowe z autonomii samoregulacyjnej przez prawa obywateli UE do przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich ..............196

4.2.2.3. Wyznaczanie warunków korzystania przez federacje sportowe z autonomii samoregulacyjnej przez prawa podstawowe UE ..............201

 

4.2.2.4. Wyznaczanie warunków korzystania przez federacje sportowe z autonomii samoregulacyjnej przez swobody rynku wewnętrznego............................................................................ 206

4.2.2.5. Wyznaczanie warunków korzystania przez federacje sportowe z autonomii samoregulacyjnej przez prawo konkurencji UE (zarys).......................................................................................... 211

 

5. UZASADNIENIE WYZNACZANIA WARUNKÓW KORZYSTANIA PRZEZ FEDERACJE SPORTOWE Z AUTONOMII SAMOREGULACYJNEJ PRZEZ UNIJNE PRAWO KONKURENCJI....................................................................................... 219

5.1. Celowość stosowania przepisów prawa konkurencji do działalności samoregulacyjnej federacji sportowych ..............222

5.1.1. Monopolistyczna pozycja i ponadnarodowa działalność samoregulacyjna federacji sportowych..............225

5.1.2. Pozycja federacji sportowych wobec jednostek.............................. 231

5.1.3. Konflikt interesów federacji sportowych......................................... 234

5.1.4. Komercjalizacja rywalizacji sportowej............................................. 237

5.1.5. Możliwość uwzględnienia specyfiki sportu podczas stosowania przepisów prawa konkurencji UE do sportu ..............  240

5.2. Możliwość stosowania przepisów prawa konkurencji UE do działalności federacji sportowych ..............  243

5.2.1. Zastosowanie przesłanek z art. 101 i 102 TFUE do działalności federacji sportowych ..............  244

5.2.1.1. Federacje sportowe jako przedsiębiorcy i związki przedsiębiorstw  ..............244

5.2.1.2. Rynki właściwe dla działalności federacji sportowych.......... 250

5.2.1.3. Wpływ praktyk federacji sportowych na handel między państwami członkowskimi .............. 254

5.2.2. Kwalifikacja prawna korzystania z autonomii samoregulacyjnej przez federacje sportowe w świetle przepisów prawa konkurencji UE............................................................................................................ 256

5.2.2.1. Działania federacji sportowych jako praktyki objęte zakazem art. 101 TFUE .............. 259

5.2.2.2. Działania federacji sportowych jako praktyki objęte zakazem art. 102 TFUE..............260

6. GRANICE KORZYSTANIA PRZEZ FEDERACJE SPORTOWE Z AUTONOMII SAMOREGULACYJNEJ WYZNACZANE PRZEZ PRZEPISY UNIJNEGO PRAWA KONKURENCJI.................................................................................................... 267

6.1. Zagadnienia proceduralne...................................................................... 267

6.1.1. Ramy prawne postępowań prowadzonych wobec federacji sportowych .............. 268

6.1.2. Podział kompetencji między Komisję Europejską i organy krajowe.. 270

6.2. Zagadnienia materialne.............................................................................. 273

6.2.1. Działania federacji sportowych mogące stanowić naruszenie unijnego prawa konkurencji..............274

6.2.1.1. Działalność zaopatrzeniowa i komercjalizacyjna................... 276

6.2.1.2. Działalność organizacyjna...................................................... 280

6.2.1.3. Działalność samoregulacyjna................................................. 285

6.2.1.4. Działalność regulacyjna......................................................... 290

6.2.1.5. Arbitraż sportowy.................................................................. 292

6.2.2. Wyznaczanie zakresu ingerencji prawa konkurencji UE w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych.............. 297

6.2.2.1. Kryteria testu Wouters.......................................................... 298

6.2.2.2. Zastosowanie art. 101 ust. 3 TFUE i doktryny obiektywnego uzasadnienia do rywalizacji sportowej............................ 310

 

7. OCENA DOTYCHCZASOWYCH DZIAŁAŃ I PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ............ 315

7.1. Ocena dotychczasowych działań Komisji i TSUE..................................... 318

7.1.1. Rola Komisji w relacjach Unii Europejskiej z federacjami sportowymi ..............318

7.1.2. Skuteczność podejmowanych działań.............................................. 322

7.1.2.1. Realizacja celów polityki sportowej UE określonych w art. 165 poprzez stosowanie przepisów prawa konkurencji do działalności sportowej.................................................................................... 323

7.1.2.2. Realizacja celów prawa konkurencji UE w odniesieniu do gospodarczego wymiaru działalności sportowej ..............326

7.1.3. Rola prawa konkurencji w zapewnieniu skutecznej ochrony sądowej w sporcie..............329

7.2. Propozycje rozwiązań............................................................................. 332

7.2.1. Uwzględnianie celów zawartych w art. 165 TFUE przy stosowaniu art. 101 i art. 102 TFUE. ...333

7.2.2. Rozwiązanie strukturalnego konfliktu interesów federacji sportowych ..............334

7.2.2.1. Inspiracje z innych dziedzin prawa UE................................... 335

7.2.2.2. Środki behawioralne.............................................................. 336

7.2.2.3. Środki strukturalne................................................................ 338

ZAKOŃCZENIE.................................................................................................... 343

BIBLIOGRAFIA.................................................................................................... 349

Wykaz powoływanych aktów prawnych........................................................ 349

Wykaz powoływanych aktów niewiążących.................................................. 351

Wykaz powoływanych orzeczeń sądowych i rozstrzygnięć arbitrażowych... 352

Literatura........................................................................................................ 356

Netografia.......................................................................................................400

STRESZCZENIE .........................................................................................................403

SUMMARY ..........................................................................................................405

 

 

  • Title: Zakres ingerencji prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych
  • Author: Wojciech Lewandowski
  • ISBN: 978-83-66300-91-0, 9788366300910
  • Date of issue: 2024-05-28
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_3xrc
  • Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN