Details zum E-Book

Chłopi południowej Małopolski wobec kryzysów żywnościowych od XVII do poł. XIX wieku

Chłopi południowej Małopolski wobec kryzysów żywnościowych od XVII do poł. XIX wieku

Piotr Miodunka

E-book

Nieurodzaje, braki żywności, wreszcie klęski głodu były zjawiskiem powszechnym w przednowoczesnej Europie, ale słabo zbadanym w przypadku ziem polskich. Dzięki wykorzystaniu wielu różnorodnych materiałów archiwalnych, w tym ksiąg metrykalnych, udało się ustalić, że dla południowej Małopolski nie tylko katastrofa roku 1847, będąca efektem zarazy ziemniaczanej, ale też klęski głodu z XVIII wieku skutkowały ogromną umieralnością i spadkiem urodzeń. Ich skutki demograficzne i gospodarcze były porównywalne co najmniej z epidemiami i bardziej dotkliwe niż zniszczenia wojenne. Paradoksem było, że to chłopi, czyli producenci żywności, byli jednocześnie głównymi poszkodowanymi, mimo podejmowanych prób zwiększenia bezpieczeństwa żywnościowego.

Recenzowana publikacja (...) jest (...) pierwszym, niezwykle cennym opracowaniem poświęconym kryzysom żywnościowym i klęskom głodu w południowej Małopolsce. Jej wartość podnosi bogata baza źródłowa i nowa interpretacja znanych już historykom źródeł jak metryka józefińska, opisania urbarialne, księgi metrykalne.
Dr hab. Tomasz Kargol, prof. UJ

Nie tylko podjęta tematyka, ale też rozmach badawczy, mnogość postawionej problematyki, zaprezentowanie potencjału badawczego źródeł niekiedy jeszcze zapomnianych albo pomijanych z racji ich żmudnej obróbki (księgi metrykalne, supliki poddanych, inwentarze dóbr) składają się na konstatację, że dzieło Miodunki będzie wytyczać nowe tory badawcze w polskiej historiografii (...) Przydatność docenią przede wszystkim badacze dawnej gospodarki, demografowie historyczni, historycy społeczni, antropolodzy i socjologowie historyczni, ruch regionalistyczny i genealogiczny.
Dr hab. Mateusz Wyżga, prof. UKEN

Piotr Miodunka - historyk, prawnik, adiunkt w Katedrze Historii Gospodarczej i Społecznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, współautor monografii Pilzna, Wojnicza i Ekobiografii Krakowa, a także autor monografii Społeczność małych miast południowej Małopolski od końca XVI do końca XVIII wieku. Jego zainteresowania badawcze obejmują: historię społeczno-gospodarczą Polski do XIX wieku, demografię historyczną, geografię historyczną i historię środowiskową.

Wykaz skrótów
WSTĘP
1. Przedmiot i cel pracy
1.1. Podstawowe pojęcia
1.2. Terytorium
1.3. Zakres chronologiczny
2. Literatura
2.1. Chłopi i ich gospodarstwo
2.2. Demografia
2.3. Kryzysy żywnościowe / klęski głodu
3. Źródła
4. Konstrukcja książki. Metoda badawcza
CZĘŚĆ I. CHŁOPI
1. Struktura chłopstwa w XVII–XVIII wieku
1.1. Podział ziemi między folwarki a gospodarstwa chłopskie
1.2. Kmiecie
1.3. Pozostałe grupy chłopów
a. Zagrodnicy
b. Chałupnicy
c. Komornicy
1.4. Ruchliwość społeczna
2. Struktura chłopstwa w pierwszej połowie XIX wieku
3. Obszar i rolnicze przychody gospodarstwa chłopskiego
3.1. Rozmiar gospodarstw
3.2. Przychód z gruntów
3.3. Hodowla
3.4. Sadownictwo
4. Różnice między dobrami
4.1. Gospodarstwo chłopskie a typ własności dóbr
4.2. Geograficzne zróżnicowanie sytuacji chłopów
5. Chłopska rodzina i gospodarstwo domowe
5.1. Rozmiar rodziny i gospodarstwa domowego
5.2. Dziedziczenie i podział gospodarstwa
6. Pozarolnicze źródła przychodu
6.1. Chłopi a pieniądze
6.2. Chłopi a rzemiosło
6.3. Tkactwo wiejskie
6.4. Inne sposoby zarobkowania
7. Chłopska konsumpcja
7.1. W XVII–XVIII wieku
7.2. W pierwszej połowie XIX wieku
CZĘŚĆ II. ZBIORY
1. Produkcja zbożowa w XVII–XVIII wieku
1.1. Wielkość produkcji
1.2. Plony
2. Produkcja roślinna w pierwszej połowie XIX wieku
3. Różnice regionalne
4. Produkcja folwarku a produkcja chłopska
5. Metody chłopskiej uprawy
6. Struktura upraw chłopskich
7. Wprowadzenie ziemniaków i wielkość produkcji w pierwszej połowie XIX wieku
CZĘŚĆ III. KRYZYSY ŻYWNOŚCIOWE
1. Zaludnienie południowej Małopolski
2. Kryzysy umieralności, demograficzne skutki wojen i zaraz
3. Klimat i ekstrema pogodowe, klęski żywiołowe
4. Fluktuacje zbiorów i plonów
4.1. Okres zbożowy
4.2. Okres zbożowo-ziemniaczany
5. Ruch cen
5.1. Ceny krakowskie
5.2. Ceny lokalne i lokalne rynki zbożowe, kierunki handlu zbożem
6. Chronologia i skala kryzysów żywnościowych w XVII–XVIII wieku
6.1. Wykrywanie kryzysów w księgach metrykalnych
6.2. Kryzysy do końca XVII wieku
6.3. Klęski głodowe pierwszej połowy XVIII wieku
a. Studium mechanizmu powstawania klęski głodu: przypadek parafii Jazowsko
b. Skala klęski roku 1737
6.4. Kryzysy po roku 1737
a. Kryzysy żywnościowe w Małopolsce przedrozbiorowej – synteza
7. Kryzysy żywnościowe w pierwszej połowie XIX wieku
7.1. Do roku 1846
7.2. Kryzys lat 1846–1855
8. Klęski głodu w oczach chłopów
9. Przebieg klęsk głodu
10. Geografia kryzysów żywnościowych
CZĘŚĆ IV. CHŁOPI WOBEC KRYZYSÓW
1. Podatność i odporność na kryzysy żywnościowe
2. Demograficzne skutki głodu – umieralność
2.1. Kto umierał
2.2. Skutki długofalowe
3. Demograficzne skutki głodu – śluby i urodzenia
3.1. Wpływ na śluby
3.2. Wpływ na urodzenia
3.3. Urodzenia nieślubne
4. Migracje
5. Skutki społeczne i gospodarcze
5.1. Studium przypadku: ekonomia niepołomicka w pierwszej połowie XVIII wieku
5.2. Pustki
5.3. Zmiany wewnętrznej struktury chłopstwa
5.4. Pozostałe konsekwencje
6. Pomoc instytucji lokalnych
7. Reakcja instytucji ponadlokalnych
8. Inne skutki klęsk głodowych
8.1. Zwiększenie kontroli nad poddanymi
8.2. Wpływ na koniunkturę zbożową
8.3. Wpływ na modernizację rolnictwa
8.4. Głód a bunty chłopskie
8.5. Głód a sytuacja polityczna
ZAKOŃCZENIE
Aneksy
Summary
Bibliografia
Spis tabel
Spis wykresów
Spis ilustracji
Indeks geograficzny
Indeks nazwisk

  • Titel: Chłopi południowej Małopolski wobec kryzysów żywnościowych od XVII do poł. XIX wieku
  • Autor: Piotr Miodunka
  • ISBN: 978-83-242-6786-6, 9788324267866
  • Veröffentlichungsdatum: 2024-10-09
  • Format: E-book
  • Artikelkennung: e_43hj
  • Verleger: Wydawnictwo UNIVERSITAS