E-book details

Poetycka tanatosonika. Dźwięki przemocy zbrojnej w wierszach z lat 1939–1945

Poetycka tanatosonika. Dźwięki przemocy zbrojnej w wierszach z lat 1939–1945

Dobrawa Lisak-Gębala

Ebook

"Tanatosoniką" nazwał J. Martin Daughtry "ekstremalną fuzję przemocy i dźwięków". Ten neologizm, utworzony od greckiego thanatos ("śmierć") i łacińskiego sonus ("dźwięk"), służy jako określenie dla wyjątkowo głośnych hałasów militarnych i zwraca uwagę na ich brutalne oddziaływanie na słuchaczy. W okresie II wojny światowej tego rodzaju skrajne doświadczenia wielokrotnie stawały się udziałem obywateli polskich - cywilów w bombardowanych miastach, żołnierzy krajowych i zagranicznych frontów, członków ruchu oporu czy więźniów, którzy nasłuchiwali bliskich egzekucji. Część "świadków nausznych" starała się przenieść swoje przeżycia i wygasłe już złowrogie wibracje na wiersze-dokumenty. Utwory te składają się na bogate i niejednorodne archiwum, obszernie analizowane przez autorkę monografii. Każe ono myśleć o współsłuchaniu tanatosoniki przez osoby funkcjonujące w latach wojny na odmienne sposoby, w tym ofiary i świadków Zagłady.

Monografia Dobrawy Lisak-Gębali jest na polskim rynku wydawnictw akademickich książką wyjątkową - pierwszą tak obszerną rozprawą poświęconą akustycznemu doświadczeniu wojny ujętemu w ramy ekspresji poetyckiej i to taką, która z analiz tego, co audialne, nie czyni dodatku do badania poetyki wierszy, lecz konsekwentnie sytuuje je w centrum badawczego zainteresowania. Jest to książka par excellence interdyscyplinarna, zajmująca z powodzeniem miejsce wśród studiów literaturoznawczych oraz pośród kulturoznawczych opracowań z zakresu sound studies.

prof. dr hab. Dariusz Brzostek


Dobrawa Lisak-Gębala - pracuje w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, na którym ukończyła studia kulturoznawcze i polonistyczne. Autorka książek Ultraliteratura (2014) i Wizualne odskocznie (2016). Publikowała między innymi w "Holocaust and Genocide Studies", "Orbis Litterarum", "Tekstach Drugich", "Pamiętniku Literackim" i "Przestrzeniach Teorii". Zajmuje się badaniem literatury polskiej XX i XXI wieku oraz intermedialności.

Wykaz skrótów

Część I. Wprowadzenie

Rozdział 1. Poetycka tanatosonika. O metodzie badawczej

Rozdział 2. Wiersze-dokumenty z lat 1939–1945

Rozdział 3. Układ książki

Część II. Na linii strzału

Dział I. Wrześniowe ogłuszenie

Rozdział 1. Wybuch wojny jako zranienie percepcji audialnej

Rozdział 2. Polskie miasta w ogniu

Rozdział 3. Świadectwa kombatantów kampanii wrześniowej

Rozdział 4. Pojemniki na huk

Dział II. Zagraniczne fronty

Rozdział 1. Praktyki audytywne „żołnierzy tułaczy”

Rozdział 2. Francja 1940

Rozdział 3. Bitwa o Anglię 1940

Rozdział 4. Tobruk 1941

Rozdział 5. Bitwy na terytorium ZSRR

Rozdział 6. W Armii Andersa 1942–1944

Dział III. Zbrojny opór w okupowanym kraju

Rozdział 1. Dziurawienie narzuconej ciszy

Rozdział 2. W ojczystym pejzażu, we wnętrzu machiny wojennej

Rozdział 3. Żydowskie „Westerplatte”

Rozdział 4. Powstanie warszawskie

Podsumowanie części II: f f f

Część III. Zza murów, zza drutów, zza krat

Rozdział 1. Czekając na salwę

Rozdział 2. Cywilne nasłuchiwanie bliskiej tanatosoniki

Rozdział 3. Świadectwa więzienne i obozowe

Część IV. Zakończenie

Rozdział 1. Konkluzje… i rekonfiguracje

Rozdział 2. Syreny – alternatywna opowieść o słuchaniu wojny

Rozdział 3. Tanatosoniczne echa. Epilog

Poetical Th anatosonics: Sounds of Armed Violence in Poems from 1939 to 1945 (summary)

Bibliografia

Indeks nazwisk i pseudonimów

Indeks nazwisk autorów poezji wojennej oraz incipitów i tytułów wierszy

  • Title: Poetycka tanatosonika. Dźwięki przemocy zbrojnej w wierszach z lat 1939–1945
  • Author: Dobrawa Lisak-Gębala
  • ISBN: 978-83-242-6865-8, 9788324268658
  • Date of issue: 2025-05-23
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_4h1f
  • Publisher: Wydawnictwo UNIVERSITAS