Granice rozumienia i interpretacji. O hermeneutyce Hansa-Georga Gadamera

Paweł Dybel

Próba systematycznego przedstawienia podstawowych założeń hermeneutyki Hansa-Georga Gadamera, jednego z najwybitniejszych filozofów niemieckich XX wieku. Autor koncentruje się w niej na kluczowych zagadnieniach metody hermeneutycznej, takich jak: dziejowość rozumienia i tradycji, koncepcja doświadczenia estetycznego, pojęcie przesądu. Obszerny rozdział pracy został też poświęcony Gadamerowskiej koncepcji języka. Autor podejmuje dyskusję z krytykami Gadamera (m.in. J. Habermasem i M. Frankiem), a także z samym Gadamerem, wskazując na pewne luki w jego koncepcji (np. brak wyraźnego odniesienia do tego, kto rozumie tekst) oraz twierdząc, że jego hermeneutyka jest w zasadzie bezradna wobec przekazów, które pełnią centralne miejsce w tradycji psychoanalitycznej (jak symptomy chorobowe czy marzenia senne).  

Hans Jonas o etycznej odpowiedzialności nauki i techniki

Piotr Rosół

Celem autora jest – jak sam to ujmuje – po pierwsze, umieszczenie Jonasa w ramach szeroko dyskutowanej problematyki krytyki postępu technicznego, a po drugie – zaprezentowanie zasady odpowiedzialności jako idei związanej z całą twórczością Jonasa (a nie tylko książką pod tym tytułem). (...) Ksiażka w sposób udany opisuje – postępując w ślad za różnymi pismami Jonasa – jak rozumie on „proces pozbawiania świata jego wymiaru etycznego”, a następnie, jaka jest jego reakcja. Mianowicie twierdzi, że powstrzymanie narastającego zagrożenia dla środowiska i istnienia ludzkości, wywołanego przez nieokiełznany rozwój nauki i techniki, wymaga przywrócenia owego wymiaru etycznego. Utworzenie nowożytnej nauki jest wedle Jonasa centralnym momentem w procesie neutralizacji bytu, najpierw przyrody, a potem w pewnym stopniu człowieka. z recenzji profesora Stanisława Krajewskiego   Autor książki umiejętnie wydobywa walory przedstawianych koncepcji i propozycji, ale także odsłania ich słabsze strony. Na szczególnie aprobatywną uwagę zasługują te analizy, w których prezentuje on sposób pojmowania przez Jonasa odpowiedzialności, gdy ukazuje cechy ludzkich powinności i zobowiązań związanych z odpowiedzialnością, gdy zastanawia się nad totalnym i czasowym wymiarem odpowiedzialności. Z uznaniem również należy odnotować analizy porównawcze to, jak autor zestawia zasadę odpowiedzialności z innymi koncepcjami etycznymi, min. z kategorycznym imperatywem Kanta. z recenzji profesora Włodzimierza Tyburskiego  

Hans Kelsen a problem interpretacji prawa

Tomasz Kubalica

Przedmiotem pracy jest koncepcja interpretacji prawa wypracowana przez austriackiego filozofa prawa i neokantystę Hansa Kelsena (1881-1973). Monografia koncentruje się na analizie i komentarzu podstawowych założeń jego koncepcji interpretacji prawa przedstawionych w kontekście historyczno-filozoficznym. W pracy prezentuję życie i dzieło Kelsena, staram się odtworzyć jego pojęcie interpretacji prawa, a także rekonstruuję jego zapatrywania na temat przedmiotu wykładni. Omawiam również kwestię zakresu czynności interpretacyjnych i próbuję odpowiedzieć na zasadnicze pytanie, czy są teksty prawne, w których ma zastosowanie zasada clara non sunt interpretanda. Na koniec podejmuję krytykę pojęcia „luki w prawie”. Do książki załączam w formie dodatku tłumaczenie artykułu Kelsena Zur Theorie der Interpretation z 1934 roku.

Hefajstion: "O metrach"

tłum. Anna Szczepaniak

Przełożyła, wstępem i komentarzem opatrzyła Anna Szczepaniak O metrach (Enchejridion) autorstwa aleksandryjskiego gramatyka Hefajstiona (II w. n.e.) jest jedynym napisanym w antyku greckim traktatem poświęconym metryce, który zachował się do czasów współczesnych. Od chwili powstania po dzień dzisiejszy uznawany jest za jedno z najważniejszych źródeł poznania antycznej (nadal wszak stosowanej) terminologii i analiz metrycznych, a jego autor przez wieki cieszył się niezaprzeczalnym autorytetem. Autorka przedstawia pierwsze na gruncie polskim i trzecie na świecie (po dwóch angielskich) tłumaczenie całego traktatu, opatrzone szczegółowym komentarzem poruszanych przez Hefajstiona zagadnień oraz paralelnymi wypowiedziami innych badaczy antycznych i scholiastów. Książka adresowana jest zarówno do specjalistów z zakresu antycznych metrów greckich, jak i studentów filologii klasycznej oraz czytelników niebędących filologami klasycznymi, którzy mogą być zainteresowani źródłami współczesnej terminologii i aparatu metrycznego.

Heretyk. Podróż pewnego naukowca od darwinizmu do teorii inteligentnego projektu

Matti Leisola, Jonathan Witt

Kiedy jeden ze studentów pożyczył fińskiemu badaczowi książkę kwestionującą teorię ewolucji, ten zareagował gniewem. Zdecydowany bronić powszechnie przyjętego paradygmatu odkrył jednak, że jego wysiłki rodziły więcej pytań niż odpowiedzi. Niebawem zamienił się w sceptyka wątpiącego w darwinizm, przez co świadomie zaryzykował karierę biotechnologa. Podczas tej niezwykłej intelektualnej podróży zdobył zarówno nowych przyjaciół, jak i wrogów, a jej echa przetoczyły się po głównych laboratoriach i uniwersytetach Europy. Śledząc drogę badawczą Leisoli, autorzy szeroko nawiązują do jego specjalistycznej wiedzy w dziedzinie biologii molekularnej i pokazują, że opierając się jedynie na najnowszych danych naukowych, teoria inteligentnego projektu pozostawiła w tyle szeroko przyjęty neodarwinizm. Nawet cała armia biotechnologów nie jest w stanie otrzeć się o kunszt biotechnologa, którego ślady działalności widzimy w przyrodzie. Ta książka to ekscytująca opowieść o tym, jak nieustanne poszukiwanie prawdy przez naukowca czyni go heretykiem w oczach społeczności kulturowej bardziej zainteresowanej prestiżem niż uczciwą nauką. Tapio Puolimatka, Uniwersytet Jyvaskyla, Finlandia Matti Leisola Urodził się w Lahti w Finlandii w 1947 roku. Studiował biotechnologię, w 1979 roku uzyskał stopień doktora nauk technicznych na Politechnice Helsińskiej. Spędził siedem lat w Szwajcarii, gdzie w 1988 roku uzyskał habilitację na Politechnice Federalnej w Zurychu w dziedzinie biotechnologii i zdobył prestiżową nagrodę Latsis Prize ETH-ZUrich. Obecnie jest emerytowanym profesorem inżynierii bioprocesowej na Uniwersytecie Aalto w Espoo. Jonathan Witt Wieloletni członek Discovery Institute, w którym pełni między innymi funkcję redaktora wykonawczego wydawnictwa. Współautor książek Intelligent Design Uncensored (IVP, 2010, wraz z Williamem Dembskim), A Meaningful World: How the Arts and Sciences Reveal the Genius of Nature (IVP, 2006, wraz z Benjaminem Wikerem) oraz The Hobbit Party: The Vision of Freedom That Tolkien Got, and the West Forgot (Ignatius, 2014, wraz z Jayem Richardsem). Jest także autorem kilkudziesięciu tekstów opublikowanych na stronach Discovery Institute i "Evolution News and Science Today". Posiada doktorat z wyróżnieniem w zakresie teorii języka angielskiego i literatury na Uniwersytecie Kansas. SERIA PERSPEKTYWY NAUKI Jeszcze sto lat temu uczeni uważali, że nauka to przedsięwzięcie obiektywne, oparte na gromadzeniu danych empirycznych i wyciąganiu na tej podstawie wniosków, które przeradzają się w teorie. Dziś jednak wiemy, że to nie fakty, ale przede wszystkim ich interpretacje prowadzą do rozwoju nauki. Największe rewolucje w historii nauki zaszły dzięki wybitnym jednostkom, które wykazały się postawą krytyczną wobec powszechnie obowiązujących poglądów. Kopernik nie przyjął geocentryzmu Ptolemeusza, Einstein odrzucił to, co dzisiaj określamy mianem fizyki klasycznej, a Darwin nie zgodził się z tym, co w jego czasach nazywano biblijnym poglądem o niezmienności gatunków. Seria Perspektywy Nauki pokazuje, że nauka nie jest przedsięwzięciem jednolitym, że to raczej kolaż rozmaitych poglądów, hipotez i idei. Będziemy w niej przedstawiać oryginalne poglądy uczonych, którzy wykraczają poza utarte szlaki i przedstawiają czytelnikowi zupełnie nowe perspektywy w nauce. Odkrycie w nauce polega na tym, że widząc to, co wszyscy inni, dostrzega się to, czego nikt nie zauważył. Albert Szent-GyOrgyi, laureat Nagrody Nobla

Hermeneutyka a kierunki myśli współczesnej. Rozumienie kultury w filozoficznej hermeneutyce, filozofii przyrody i (post)strukturalizmie

Marcin Urbaniak

"Książka jest świadectwem intelektualnego opanowania trudnej problematyki związanej z określeniem - brakującego dotąd w filozoficznym dyskursie - hermeneutycznego pojęcia kultury" - z recenzji prof. dr hab. Franciszka Chmielowskiego. "Autor nie tylko rekonstruuje i analizuje poglądy twórców doktryny hermeneutycznej, ale również bada ich wpływ oraz recepcję we współczesnej myśli ponowoczesnej - głównie poststrukturalizmu i postnaturalizmu" - z recenzji prof. dr hab. Ignacego S. Fiuta. "Analiza refleksji Heideggera, Gadamera i Ricoeura, odniesiona do filozofii naturalistycznej i poststrukturalistycznej, stanowi cenne źródło informacji związanych z bieżącym statusem kultury zachodniej" - z recenzji dr hab. Andrzeja J. Nowaka. Marcin Urbaniak – doktor nauk humanistycznych, związany naukowo z Uniwersytetem Jagiellońskim w Krakowie oraz Wyższą Szkołą Zarządzania w Warszawie. Jego zainteresowania teoretyczne obejmują współczesną filozofię człowieka i filozofię kultury ze szczególnym uwzględnieniem problemu tożsamości, czasu, rozumienia oraz interpretacji. Praktyczny wymiar zainteresowań związany jest ze zjawiskami globalizacji i transkulturowości, a także z prawami zwierząt, problemami ekoetyki oraz neuroetyki. Współpracował m. in. z Hacettepe University i Sakarya University.

Hermeneutyka. Od sztuki interpretacji do teorii i filozofii rozumienia

Andrzej Przyłębski

Andrzej Przyłębski, filozof, tłumacz i dyplomata, w swojej najnowszej książce jest nie tylko przewodnikiem po historii myśli hermeneutycznej oraz podstawowych pojęciach Filozofii Hermeneutycznej, ale także daje wgląd w całość całość, którą jest nie tylko Filozofia Hermeneutyczna, ale również hermeneutyka jako sztuka interpretacji oraz filozofia hermeneutyczna jako refleksja nad fenomenem rozumienia i jego miejscem w naszej egzystencji. Hermeneutyka. Od sztuki interpretacji do teorii i filozofii rozumienia, pisana z perspektywy zaangażowanego filozofa, a nie historyka filozofii, jest pewnego rodzaju podsumowaniem filozoficznej drogi autora. Lektura obowiązkowa dla wszystkich zainteresowanych zgłębieniem tej dziedziny filozofii.

Hermeneutyka życia świadomości według Edmunda Husserla

Marek Maciejczak

Problem świadomości obejmuje zagadnienia powstania, tworzenia się struktury i funkcjonowania świadomości. Ścisła zależność tych trzech aspektów czyni trudnymi badania nad świadomością, a uwzględnienie jej możliwości twórczych, samozwrotności (refleksyjności), powiązania z ciałem, pojęciami, językiem, komunikacją z innymi – kulturą, wyjątkowo trudnym. Świadomość jest podstawą świata ludzkiego życia, struktur konstytuujących jego sens we wszystkich aspektach, założeniem wszelkiego możliwego doświadczenia. To przekonanie podziela wielu współczesnych badaczy ludzkiego umysłu. Monografia zbiera w całość wyniki wieloletnich, obszernych i subtelnych badań twórcy fenomenologii dotyczących świadomości, wykorzystując aparaturę pojęciową teorii systemów. Daje systematyczne wyjaśnienie jej sprawczości poznawczej, której efektem jest świat przeżywany. Autor interpretuje Husserlowskie ujęcie świadomości jako swoistą hermeneutykę. Struktura świadomości, względnie jej kompetencje powstają, zgodnie z tym modelem, dzięki temu, że świadomość sama się programuje.

Hierarchie systemów logiki parakonsystentnej

Janusz Ciuciura

Praca [...] na gruncie polskim nie ma odpowiednika. Nowe jest zarówno ujęcie przeglądu wątków związanych z intuicjami dotyczącymi parakonsystencji i historii rachunków z tej rodziny, jak też stanowiące samodzielne osiągnięcie naukowe uporządkowanie pewnych grup takich rachunków w postaci hierarchii wyznaczonych kilkoma kryteriami. Z recenzji prof. dr. hab. Wojciecha Suchonia Większość systemów logiki parakonsystentnej toleruje sprzeczność nie dlatego, że możliwe jest w nich współistnienie dwóch zdań, z których jedno jest zaprzeczeniem drugiego, lecz dlatego, iż z pary zdań, nie wyprowadzi my dowolnego zdania. [...] Systemy logiki parakonsystentnej to zatem formalizmy, w których odrzuca się możliwość ich trywializacji za sprawą pary formuł sprzecznych. Ze Wstępu

Hippiasz Mniejszy

Platon

Ten dialog Platona ma za temat odczyt popisowy Hippiasza, który stanowiła pochwała bohaterów homeryckich; temat przystępny dla publiczności, bo na Iliadzie i Odysei uczył się ówczesny Grek w szkole czytać i oceniać ludzi i stosunki. Temat modny i narodowy. Każdego z trzech wybitnych bohaterów epopei ojczystych pochwalił prelegent innym przydomkiem a przeciwstawił prostoduszny i szczery typ Achillesa fałszywemu i chytremu typowi Odyseusza. Pierwszeństwo przyznał Achillesowi. Dla Sokratesa sprawa się nie kończy na pochwale lub naganie jednostkowej. Spróbuje sięgnąć w głąb, dojść na jakiej zasadzie oparta była pochwała i przyjrzeć się, co z tej zasady wyniknie. Na dnie ocen Hippiasza leżał kult mocy, sprawności życiowej, kult nieobcy Sokratesowi i Platonowi. Konsekwencją jednak tego kultu są oceny sprzeczne z jakimś zakorzenionym poczuciem, którego się ani Sokrates wyzbywać nie myślał, ani Hippiasz nie miał odwagi zapierać się go otwarcie. Chcąc pozostać przy starych ocenach w poszczególnych wypadkach, Platon rozszerzył pojęcie sprawności życiowej, wliczając do życia i życie zagrobowe, biorąc w rachubę, oprócz praw, kar i nagród ludzkich, prawa, kary i nagrody pozaziemskie. Rozwija ten tok myśli w dialogu pod tytułem Gorgjasz; w Hippjaszu Mniejszym ogranicza się do tego, żeby w kłopot wprowadzić przeciwnika, który oceny swoje opiera na czysto ziemskim, doczesnym, ludzkim pojmowaniu sprawności życiowej. Zobacz, powiada Platon niejako, do czego dochodzimy i co nas czeka, jeżeli lepszym nazwiemy mądrzejszego w znaczeniu doczesnym, sprytniejszego, lepiej przystosowanego życiowo do danych warunków. Chwalić będziemy musieli wówczas wszelkie sprytne łotrostwo wbrew poczuciom, które jeden z nas ma, a drugi je udaje dla przyzwoitości. Tłumaczył Władysław Witwicki.

Hippiasz Mniejszy

Platon

Hippiasz Mniejszy to utwór Platona, filozofa greckiego, ateńczyka, twórcy tradycji intelektualnej znanej jako platonizm.   W tym dialogu, Sokrates rozmawia z tytułowym bohaterem, sofistą, na temat możliwości zdecydowanego rozróżnienia oraz przeciwstawienia prawdomówności i kłamliwości.  

Historia filozofii muzułmańskiej

Henry Corbin

Henry Corbin (zm. 1978), wybitny arabista i iranista, doskonały znawca islamu, jako pierwszy badacz uwzględnił w swojej pracy nie tylko znaną już sunnicką falsafę, czyli filozofię muzułmańską powstałą pod wpływem myśli greckiej, lecz także filozofię szyicką i prądów wywodzących się z szyizmu. Czytelnik znajdzie tu przegląd najważniejszych nurtów filozofii muzułmańskiej: falsafy, filozofii szyickiej i isma’ilickiej, filozofii przyrody, filozofii mistycznej z okresu przed Ibn Ruszdem (Awerroesem) oraz po jego śmierci (1198) aż do XX wieku -tu Autor koncentruje się przede wszystkim na szyizmie. Corbin omawia kolejno sylwetki czołowych twórców i ich najważniejsze dzieła. Wspomina źródła inspiracji myślicieli muzułmańskich oraz wpływ, jaki wywarli oni na filozofię łacińskiej Europy. Historia filozofii muzułmańskiej pozostaje jednym z najlepszych opracowań w tej dziedzinie. Warszawa 2009, wydanie II poprawione

Humanistyka z perspektywy ontologii kulturowej

Marcin Maria Bogusławski

Google zapytany o „kryzys” wyświetla 6 280 000 wyników w 0,45 sekundy. Czołowe miejsca zajmują odniesienia do kryzysu gospodarczego, finansowego, psychologicznego czy kryzysu w związku. Martha C. Nussbaum w książce Nie dla zysku. Dlaczego demokracja potrzebuje humanistów w alarmującym tonie pisze jednak, że najważniejszy rodzaj kryzysu dotyczy edukacji, z której rugowana jest humanistyka, formująca świadomych, samodzielnych i krytycznych obywateli. Ich miejsce zastępują „pokolenia użytecznych maszyn”, a „na naszych oczach rozstrzyga się przyszłość światowych demokracji”. Humanistyka może spełnić funkcję edukacyjną tylko wtedy, gdy zasilają ją rzetelne badania akademickie. Jako jedność badania i nauczania, teoretyzowania i praktyki powinna być „polityką wrażliwości”, w ramach której humanista w sposób moralnie odpowiedzialny porusza się w sferze znaczeń i wartości. W tym sensie, zakorzenionym w filozofii Derridiańskiej, humanistyka oznacza „praktykowanie krytycznego oporu wobec wszystkich pojęć, wartości, idei czy kulturowych tendencji po to, by nie przekształciły się one w zawłaszczające dogmaty i ideologie”. Widać to szczególnie dobrze z perspektywy ontologii kulturowej, którą przyjęto w prezentowanej publikacji.

Imponderabilia Opus Magnum

Rafał Aleksander Witkowski

Komunizm pozostawił po sobie spustoszenie. Wiek degradacji duchowej i ekonomicznej połowy świata, ale i wpływ marksizmu na, zdawałoby się, antykomunistyczny Zachód odbijają swoje piętno na życiu jednostek i społeczeństw. Jedynym ratunkiem człowieka Zachodu to zanurzenie się w świecie wartości, na wędrówkę wśród których zapraszam. Jednakże nie jest to poradnik dla tych, którzy są w skrajnej sytuacji duchowej; książka ta nie może i nie ma w zamiarze autora zastąpić diagnoz jednostek, choć owszem, wraz z pracą pt. Anatomia totalitaryzmu, stanowi m.in. diagnozę zbiorowych problemów współczesności (jakim jest chociażby depersonalizujący i odindywidualizujący kolektywizm). Książka ta pisana w formie eseju pochyla się nad imponderabiliami i tematami uniwersalnymi oraz ponadczasowymi w kontekstach historycznych, ale i w odniesieniu do współczesności.

Inne życia. Polityka i etyka żałoby w pismach Jacques'a Derridy

Aleksander Kopka

Niniejsza monografia skupia się na problemie żałoby w pismach Jacques'a Derridy i opiera się na założeniu, że żałoba daje wyjątkowy i kluczowy dostęp do polityczno-etycznego wymiaru jego myśli. Co więcej, tak rozumiana żałoba jest warunkiem jakiejkolwiek etyki i polityki. Aby ukazać zasadność tej tezy, w monografii przeprowadzona zostaje rekonstrukcja drogi myślowej wywodzącej się już z wczesnych tekstów Derridy oraz ekspozycja źródłowej kontaminacji życia przez śmierć, a w konsekwencji dekonstrukcja metafizycznych założeń dotyczących pojęcia jednostkowego i wspólnotowego życia w dyskursie etyczno-politycznym. Kwestia żałoby prowokuje zatem do bardziej wnikliwego myślenia o polityce i etyce, które opiera się na wezwaniu do radykalnej i nieograniczonej odpowiedzialności przed śmiertelnym i jednostkowym innym, a jednocześnie inspiruje do zmiany nie tylko zdeterminowanego przez ontoteologię języka polityki, ale także samej politycznej praxis. Dlatego też w rozprawie ukazany zostaje konieczny związek między myślą żałoby a kluczowymi pojęciami politycznymi (jak sprawiedliwość, gościnność, demokracja, auto-odporność), których hiperbolicznego charakteru Derrida do-wodzi w swych pismach.

Intelektualny świat C.S. Lewisa

Alister E. McGrath

Tematem tej niezwykłej książki są fundamentalne prawdy wiary chrześcijańskiej ukazane w kontekście duchowej biografii jednego z najpopularniejszych pisarzy i intelektualistów XX w.: C.S. Lewisa. Proces przemiany autora „Opowieści z Narnii” z pozycji ateisty w głęboko wierzącego chrześcijanina Alister E. McGrath opisał bardzo szczegółowo, dokumentując go źródłowo poprzez powołanie się na liczne listy i publikacje Lewisa. Autor wyszedł od analizy jego myśli i jej źródeł, aby w ośmiu esejach składających się na książkę poruszyć m.in. problem sensu świata i ludzkiego bytu, zbadać znaczenie „mitu” we współczesnej kulturze i religii, a także rozważyć,  czy Lewis zasługuje na miano profesjonalnego teologa, oraz wyjaśnić jego słynny „argument z pragnień” przemawiający za faktem istnienia Boga i Jego relacji z człowiekiem. Ta praca dowodzi, że przystępne w formie i głębokie pod względem treści myśli Lewisa nic nie straciły ze swej intelektualnej świeżości, pomimo upływu kilkudziesięciu lat od ich powstania, i do dzisiaj stanowią natchnienie dla wielu do refleksji nad wielkimi pytaniami o sens życia, wiarę i Boga.   Alister E. McGrath w książce „Intelektualny świat C.S. Lewisa” przychylnym okiem spogląda na osiem różnych obszarów zainteresowań Lewisa, od analiz jego autobiografii do odpowiedzi na pytanie, czy Lewis był teologiem. Zaprezentowane eseje zostały napisane w przystępny sposób, co niewątpliwie nawiązuje do apologetycznej twórczości Lewisa, która była znana i ceniona nie tylko przez osoby z kręgów akademickich.    dr hab. Sławomir Leciejewski, profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu    Te eseje, wnikliwe i skłaniające do namysłu, pozwalają uchwycić intelektualny świat C.S. Lewisa na tle szerszego kontekstu.  McGrath jest szczegółowo zaznajomiony z twórczością Lewisa i przychylnym, ale również krytycznym okiem spogląda na zagadnienia związane z jego pracami, które do tej pory skupiły na sobie zaskakująco mało uwagi. Pokazuje związki Lewisa z różnymi nurtami i szkołami, dzięki czemu jesteśmy w stanie lepiej go zrozumieć. Postać, jaka się tu wyłania, jest bardziej interesująca i ważna pod względem teologicznym od tej, jaką możemy spotkać we wszystkich wcześniejszych opracowaniach tego typu.   Michael Ward, Uniwersytet Oksfordzki     Na tle mnóstwa opublikowanych ostatnio prac na temat C.S. Lewisa niniejszy tom wyróżnia się jako kluczowy. Powinien się z nim zaznajomić każdy: czy to zawodowy badacz, czy osoba zaliczająca się do szerokiego grona odbiorców. Autor dzieli z Lewisem to samo uczucie wobec »wielkiej tradycji« literatury i teologii zachodniej i objawia podobny do Lewisa talent w korzystaniu z niej, przez co po raz pierwszy Lewis został poprawnie uchwycony we właściwym dla niego kontekście. […] Mamy tu do czynienia ze zbiorem błyskotliwych esejów, rozświetlających sprawę źródeł myśli Lewisa, ułatwiających nam uchwycenie »pełnego obrazu« w którym łączą się mit, metafora, pamięć, realizm, religijne pragnienie, umysłowość anglikańska oraz dynamika świata akademickiego. Podejmując te tematy, to wyjątkowe studium łączy ze sobą rozum i wyobraźnię w sposób, w jaki robił to sam Lewis. Tak samo jak prace Lewisa, także to opracowanie cechują zarówno wysoki poziom erudycji, jak i przystępność dla szerokiego grona odbiorców.   Paul Fiddes, Profesor Teologii Systematycznej na Uniwersytecie Oksfordzkim    To ważne, nowe studium nad Lewisem prezentuje go na tle intelektualnego świata czasów jemu współczesnych, a przez to pomaga w pełnym uchwyceniu szczególnej wartości jego dorobku jako uczonego, człowieka sztuki i apologety. W serii esejów, opartych na wnikliwych badaniach oraz napisanych w typowy dla Alistera E. McGratha przystępny sposób, pokazuje on, na ile Lewis był wytworem swoich czasów oraz dlaczego wciąż jest dla nas tak samo ważny. W niniejszej książce mamy do czynienia z wnikliwym studium na temat jednego z najważniejszych głosów chrześcijaństwa XX wieku.   Trevor Hart, Uniwersytet St Andrews    Alister E. McGrath  Urodzony w Belfaście brytyjski profesor nauk ścisłych i teologii, wykładowca na wielu prestiżowych uczelniach, jak King’s College, oraz autor kilkudziesięciu publikacji i artykułów  naukowych. Z czasem przeniósł swoje zainteresowania badawcze z nauk ścisłych w kierunku teologii chrześcijańskiej, na temat której napisał wiele popularnych podręczników akademickich. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje autorytatywna biografia autora „Opowieści z Narnii – C.S. Lewis: A Life”. Alister E. McGrath, podobnie jak bohater jego książki, ma za sobą doświadczenie ateizmu. Prawdopodobnie z tego powodu jest szczególnie zainteresowany badaniami zależności między wiarą a nauką oraz dyskursem z głównymi argumentami ateistycznymi. Obecnie jest zatrudniony na stanowisku profesora badań nad nauką i religią na Uniwersytecie Oksfordzkim.   C. S. Lewis. Rozum i Wiara  „Wierzę w chrześcijaństwo tak samo jak we wschodzące słońce - nie tylko dlatego, że je widzę, ale także dlatego, iż dzięki niemu widzę wszystko inne.” (C.S. Lewis)  Seria wydawnicza „C. S. Lewis. Rozum i Wiara” to zbiór publikacji dotyczących twórczości i życia Clive’a Staplesa Lewisa, uznawanego za największego współczesnego chrześcijańskiego apologetę. Prezentuje intelektualne walory teizmu oraz argumentację na rzecz tezy o racjonalności przekonań teistycznych, a w szczególności chrześcijaństwa. Choć Lewis zmarł w roku 1963, jego twórczość jest wciąż aktualna. Do jego argumentów i analiz dotyczących moralności oraz społeczeństwa wciąż odwołują się zawodowi filozofowie i teologowie, a także liczni przedstawiciele obu stron filozoficzno-teologicznego sporu ateizmu z teizmem.   Na język polski zostało już przełożone wiele prac C.S. Lewisa, które cieszą się niesłabnącą popularnością. Wciąż jednak brakuje opracowań biograficznych i krytycznych oraz pogłębionych analiz jego poglądów. Seria „C. S. Lewis. Rozum i Wiara” ma wypełnić tę lukę. Publikowane w niej teksty odznaczają się naukową wnikliwością, a jednocześnie są przystępne dla szerokiego grona czytelników, tak jak twórczość samego C.S. Lewisa, który przekonywał, że dzięki chrześcijaństwu wszystko inne nabiera sensu. 

Intencjonalność i semantyka

Andrzej Dąbrowski

Intencjonalność jest własnością tego, co psychiczne. Jest wpisana w naszą świadomość, w spostrzeganie, myślenie, pamięć, wolę, wyobrażanie itd. Wszystkie te akty odnoszą się bowiem do czegoś, na coś wskazują lub coś przedstawiają. Intencjonalność jest odpowiedzią na pytanie o to, jak to się dzieje, że nasze umysły docierają do tego, co poza nimi, do przedmiotów transcendentnych, ale także do obiektów wewnętrznych, przeszłych, wydobytych z pamięci lub przyszłych, wyobrażonych, abstrakcyjnych lub nigdy nieistniejących. Intencjonalność jest wpisana również w język: nazwy i zdania mają charakter intencjonalny, tj. pierwsze coś oznaczają, a drugie są prawdziwe lub fałszywe. W książce analizowana jest intencjonalność w tych dwóch perspektywach, umysłowej i językowej. Praca Andrzeja Dąbrowskiego omawia wszystkie podstawowe problemy dotyczące problematyki intencjonalności. Są one rozważane zarówno w aspekcie historycznym jak i systematycznym.(…) W literaturze filozoficznej, zarówno krajowej jak i zagranicznej, jest wiele prac na temat relacji pomiędzy intencjonalnością a semantyką. Są to artykuły poświęcone rozmaitym szczegółowym problemom. Brakuje systematycznej monografii zbierającej dotychczasowe wyniki i rysującej dalsze perspektywy. Książka A. Dąbrowskiego eliminuje ten brak.      prof. Jan Woleński  

Istoty wirtualne. Jak fenomenologia zmieniała sztuczną inteligencję

Aleksandra K. Przegalińska

Książka ma charakter wprowadzenia do tematyki sztucznej inteligencji, a także mostów, jakie wiążą ja z nowoczesnymi i współczesnymi koncepcjami filozoficznymi. Zarówno robotyka, jak i tworzenie światów wirtualnych czy tez botów – programów imitujących ludzka komunikacje jest głęboko osadzone w rozmaitych koncepcjach filozoficznych, zwłaszcza zaś w XX-wiecznej fenomenologii. Wobec rozkwitu uczenia maszynowego, a także innych nowych dyscyplin w obszarze sztucznej inteligencji, książka ma duży walor aktualności. Tworząc technologie warto bowiem sięgnąć do intelektualnych źródeł, które pozwoliły nam w ogóle o niej pomyśleć.   

Jak być ateistą. Dlaczego sceptycy bywają często nie dość sceptyczni

Mitch Stokes

W swojej książce Mitch Stokes stawia czoło poglądom ateistycznym wymierzonym przeciwko chrześcijaństwu. Szczególną uwagę zwraca jednak na zaletę ateizmu, mianowicie na jego zdeklarowany sceptycyzm. Jak pisze, sceptyczne stanowisko ateistów do niego przemawia, ale - i temu właśnie problemowi Stokes poświęca najwięcej miejsca - wielu niewierzących nie traktuje sceptycyzmu dość poważnie, nie stosują oni bowiem swych sceptycznych zasad do własnego sceptycyzmu i związanego z nim materialistycznego światopoglądu. Czy cokolwiek ocaleje z ich przekonań, jeśli będą konsekwentni? Mitch Stokes jest wykładowcą filozofii w New Saint Andrews College w Moscow, Idaho. Studiował religioznawstwo pod kierunkiem Nicka Wolterstorffa na Uniwersytecie Yale, następnie filozofię pod kierunkiem Alvina Plantingi i Petera van Inwagena w Notre Dame. Wcześniej ukończył także inżynierię mechaniczną na University of Central Florida. Prowadzi zajęcia z filozofii na studiach magisterskich i z matematyki i logiki na studiach licencjackich. Interesuje się sztukami walki i boksem. Z żoną Christine mają czworo dzieci. "Jak być ateistą" to najlepsze przejrzyste omówienie konfliktu (rzekomego) między nauką a religią, jakie miałem okazję przeczytać. Książka jest dobrze napisana, należycie uporządkowana i wyrafinowana filozoficznie. Co więcej, do realizacji swojego zamysłu autor w podziwu godny sposób zaprzągł znajomość nauki, historii nauki oraz historii "konfliktu między nauką a religią". Przede wszystkim jednak książka ta jest przystępna. Czytelnik zainteresowany zagadnieniami zależności między nauką a religią nie będzie miał żadnych kłopotów ze zrozumieniem argumentów autora. Peter van Inwagen, profesor filozofii, Uniwersytet Notre Dame Od lat powiadam, że zawodowi sceptycy nie są dostatecznie sceptyczni, że są w swym sceptycyzmie selektywni i że gdyby zastosowali kiedyś swój aparat sceptyczny do własnego sceptycyzmu i światopoglądu materialistycznego, który prawie nieodłącznie się z nim wiąże, dostrzegliby, jak wzniesiony przez nich domek z kart wali się pod ciężarem własnych ułomności. Mitch Stokes w tej celnej książce wspaniale ze szczegółami omawia ten zarzut wobec sceptycyzmu. William A. Dembski, Center for Science and Culture, Discovery Institute, autor książki "Being as Communion". Summa Nazwa serii nawiązuje do tytułu dwóch wielkich dzieł świętego Tomasza z Akwinu, który koncentrował się na tym, że chrześcijaństwo nie podważa wartości poznania intelektualnego. Proponujemy czytelnikowi publikacje, których autorzy nie boją się rzeczowej dyskusji prowadzącej do wykazania prawdziwości chrześcijaństwa. Mamy nadzieję, że będzie to doskonała lektura i nieocenione źródło wiedzy dla tych, którzy szukają argumentów na rzecz chrześcijaństwa oraz wszystkich wątpiących, a nawet niewierzących. Ci ostatni znajdą okazję, by wypróbować swoją niewiarę.

Jak scena stała się dramatem. Filozofia w kontekście teorii względności

Wojciech P. Grygiel

Wewnętrzna doskonałość oraz piękno teorii względności po dziś dzień zachwycają nie tylko fizyków, ale także i filozofów. Wojciech Grygiel ukazuje drogę, jak w matematycznych zawiłościach tej teorii doszukać się głębokich problemów filozoficznych, i przekonać się, że teoria względności to nie tylko hermetyczna gra matematycznych symboli, ale oryginalny produkt ludzkiego geniuszu, będący szeroką syntezą dziedzictwa europejskiej myśli. Teoria ta wciąż inspiruje do dalszego namysłu nie tylko nad kolejnym unifikacyjnym krokiem fizyki, ale też nad pytaniami o sens Wszechświata jako ontycznej całości.   Jak scena stała się dramatem to kompendium wiedzy fizycznej oraz niezwykle wartościowe studium filozoficzne i historyczne. Jest dla czytelnika szansą całościowego spojrzenia na najważniejsze komponenty teorii względności. Może być także punktem wyjścia do badań, w których można podążać tropem Autora lub, korzystając z dostarczonej w książce wiedzy, pójść własną drogą ku zrozumieniu tego, co odkryte lub ku odkryciu czegoś nowego. prof. Jerzy Dajka, Uniwersytet Śląski Wojciech Grygiel podjął ciekawą próbę odpowiedzi na pytanie, dlaczego einsteinowska teoria względności jest nie tylko skuteczna, ale również piękna. Podążając za przekonaniem Greków, że to symetria decyduje o pięknie i pozwala precyzyjnie opisać świat pokazuje, jak przekonanie to manifestuje się w jednej z najwspanialszych naukowych teorii. Kompetentnie i w sposób interesujący dowodzi, jak filozofia i fizyka były i nadal są głęboko ze sobą powiązane. prof. Bogdan Dembiński, Uniwersytet Śląski

Jak żyć? Wielka księga inspiracji na 365 dni

L. M. (red.)

Codzienna porcja skondensowanej, życiowej mądrości na każdy dzień roku! "Jak żyć?‟ to zbiór wyjątkowych, inspirujących myśli i sentencji. Ich autorami są wynalazcy, filozofowie, przedsiębiorcy, duchowi przywódcy oraz wybitni politycy, którzy wywarli wpływ na losy świata. Niektóre cytaty pochodzą z czasów współczesnych, inne - sprzed kilku wieków, jeszcze inne - ze starożytności. Wszystkie jednak zaskakują swą aktualnością i trafnością spostrzeżeń. Często są one wyrazem doświadczeń i zmagań ich autorów, którzy sami - z różnym skutkiem - uczyli się trudnej sztuki życia. Ich przemyślenia, doświadczenia oraz inspirujące pytania mogą być nieocenioną pomocą także dla nas - ludzi XXI wieku.

Jednostka, zło, historia w myśli Rousseau. Perspektywa nowoczesności: między eksperymentem a marzeniem

Paweł Pieniążek

Książka poświęcona jest myśli Rousseau – myśliciela znanego, a jednak niedocenianego. Przedstawia kluczowe wątki jego myśli ześrodkowane wokół kwestii zła, historii i miejsca w niej jednostki, zarówno w odniesieniu do apokaliptycznej diagnozy kryzysu świata oświeceniowo-nowoczesnego, jak i rozwiązań emancypacyjnych. Wątki te zostały zaprezentowane w dwóch przenikających się planach. W planie ewolucji myśli Rousseau publikacja analizuje jej sprzeczności i trudności, by ukazać przejście od pism teoretycznych do pism autobiograficznych. W tym względzie stawia kilka tez. Po pierwsze przejście to ukazuje jako wyraz załamania się teoretycznej myśli Rousseau. Po drugie naznaczone obłędem Rousseau pisma autobiograficzne stanowią integralną część jego myśli filozoficznej w tej mierze, w jakiej wyciąga on w nich dramatyczne konsekwencje ze swej myśli teoretycznej i rozpoznaje jej porażkę: widzi w nich dzieło zależności i zniewolenia, które w projektach emancypacyjnych usiłował znieść na rzecz nowoczesnej zasady autonomii. Po trzecie pisma teoretyczne jawią się jako eksperymenty, świadome swych kruchych, hipotetycznych założeń. Po czwarte pisma autobiograficzne określają nową postawę wobec świata: samotniczy zwrot ku naturze. Rousseau przechodzi w nich od porządku eksperymentu do porządku marzenia. W drugim planie Rousseau zostaje ukazany jako myśliciel wykraczający poza ograniczenia epoki oświecenia i otwierający ją na świat nowoczesny. Rozpoznaje on dialektykę oświecenia, opisując zasadnicze problemy i bolączki nowoczesności, na które udziela nowoczesnej już odpowiedzi.

Językowy model poznania. Kognitywne komponenty w kontynentalnej filozofii języka

Aleksander Gemel

Idee powstałe na gruncie filozofii kontynentalnej oraz poglądy współczesnej kognitywistyki są tak odmienne, że niemożliwe wydaje się znalezienie dla nich jakiejkolwiek płaszczyzny komparatystycznej. Na płaszczyźnie filozofii języka te na pozór odległe tradycje intelektualne w wielu kwestiach przemawiają jednak zadziwiająco podobnym głosem. Jednogłośność ta staje się jeszcze bardziej fascynująca, kiedy uświadomimy sobie, że ukształtowała się na gruncie tradycji podążających różnymi drogami intelektualnymi i zaabsorbowanych odmienną problematyką filozoficzną. W obu nurtach jednak u kresu tej intelektualnej wędrówki pojawiło się ostatecznie przekonanie, że struktury poznawcze i forma języka są nieuchronnie sprzęgnięte ze sobą, a sam proces poznania przebiega na drodze wielopoziomowych interakcji między systemem językowym i kognitywnym. Pogląd ten zwięźle można określić mianem językowego modelu poznania. W książce przedstawiono analizę językowego modelu poznania zarówno na gruncie tradycji kontynentalnej, jak i językoznawstwa kognitywnego.  

John Rawls. Uzasadnienie, sprawiedliwość i rozum publiczny

Krzysztof Kędziora

Teoria sprawiedliwości Johna Rawlsa, podobnie jak i jego filozofia polityki, nie są łatwe do intelektualnego przyswojenia. Mimo że był filozofem amerykańskim i ewidentnie bliska była mu anglosaska tradycja analityczna w filozofii, która odznacza się dążeniem do jasności stylu i ogólnej klarowności intelektualnej, to jednak czytelnik jego Teorii sprawiedliwości i w nieco mniejszej mierze innych prac z pewnością nie ma łatwego zadania. Śledzenie meandrów myśli Rawlsa jest bowiem trudne i wymaga wielkiej koncentracji. W tym sensie wprowadzenie do jego teorii sprawiedliwości i filozofii polityki to rzecz z pewnością bardzo potrzebna, więc projekt Krzysztofa Kędziory należy przywitać z radością. Jego wykonanie także budzi szacunek i uznanie. Z recenzji prof. Andrzeja Szahaja