Rozmowy, które miał król Salomon mądry z Marchołtem grubym a sprośnym, a wszakoż, jako o nim powiedają, barzo zwymownym, z figurami i gadkami śmiesznymi

Autor anonimowy

Marchołt, postać pochodząca prawdopodobnie z żydowskich legend, stał się bohaterem XII-wiecznego niemieckiego utworu, przełożonego na polski w wieku XVI. Po objęciu tronu po ojcu Dawidzie król Salomon poznaje szczególnego podwładnego z wyglądu odrażającego, jednak skorego do uczonych dyskusji. Szybko wychodzi na jaw, że Marchołt jest rubasznym prześmiewcą, któremu z uwagi na spryt i błyskotliwość wiele uchodzi na sucho.

Róża

Stefan Żeromski

“Róża” to dramat autorstwa Stefana Żeromskiego, polskiego prozaika, publicysty i dramaturga. Żeromski był czterokrotnie nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury i jest powszechnie uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy.   Żeromski w tym utworze starał się zająć stanowisko wobec sprzecznych poglądów na sens i celowość rewolucji 1905 roku oraz kreśli własną wizję rozwiązania problemów społecznych i politycznych w Polsce na początku XX wieku.  

Rzeczywistość (nie)opisana. Życie teatru na łamach prasy branżowej w latach 1983-1989

Joanna Królikowska

Jest to wartościowa poznawczo i oparta na rzetelnych rozpoznaniach źródłowych rozprawa, która w zdyscyplinowany (pod względem formalnym i metodologicznym) sposób przedstawia wizje życia teatralnego kreowane przez trzy czasopisma branżowe ukazujące się w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. Nadal brakuje opracowań dotyczących dziejów krytyki teatralnej w ostatnich latach trwania PRL. Książka Pani Joanny Królikowskiej świetnie pokazuje społeczno-polityczne uwikłania redaktorów naczelnych, ich zmagania z cenzurą, a także sieć napięć polityczno-towarzyskich, które odciskały piętno na indywidualnych strategiach pisarskich i krytycznych. Publikacja jest ciekawą i inspirującą propozycją uzupełniającą dotychczasowy stan wiedzy na temat życia społeczno-kulturalnego w Polsce w latach osiemdziesiątych XX stulecia. Postawa badawcza, wolna od przekonania o możliwości stworzenia „obiektywnego”, opartego na „prawdzie” i ponadjednostkowego obrazu przeszłej rzeczywistości, wymaga precyzyjnego warsztatu badawczego związanego m.in. z krytyką źródeł. W tym przypadku Autorka wykazała się sporymi umiejętnościami. Z recenzji prof. dr. hab. Krzysztofa Kurka

Sabinki. Tragedia w pięciu aktach

Paul Heyse

Dramat na podstawie jednej z najstarszych legend rzymskich. Podczas igrzysk na rozkaz rzymskiego władcy Romulusa mężczyźni porywają tytułowe Sabinki, czyli dziewczyny z plemienia Sabinów. Te, wbrew własnej woli, zostają wydane za swoich porywaczy. Nie godzą się jednak na to, solidaryzują się i postanawiają wszcząć bunt. To pokazuje mężczyznom, że nie wzięli sobie za mąż posłusznych dziewczynek, tylko silne i niezależne kobiety.

Samuel Zborowski

Juliusz Słowacki

„Samuel Zborowski” to dramat autorstwa Juliusza Słowackiego, obok Adama Mickiewicza uznawanego powszechnie za największego przedstawiciela polskiego romantyzmu. Akcja utworu rozgrywa się w niebie (wieczności), piekle i na ziemi (czas historyczny). Postacią łączącą wszystkie wątki akcji dramatu jest Lucyfer stanowiący ducha buntu. Obok fabuły ukazana jest sytuacja, w jakiej według autora znajdowała się Polska, a także jej duchowa przyszłość.

Sceniczne metamorfozy mitu. Teatr polski XXI wieku w perspektywie kulturowej

Małgorzata Budzowska

W publikacji zaprezentowano analizy kulturoznawcze wybranych spektakli adaptujących mity antyczne z kręgu kultury śródziemnomorskiej w obrębie estetyki postmodernizmu. Autorka podjęła pierwszą na rodzimym gruncie transdyscyplinarną analizę recepcji mitów we współczesnym teatrze polskim. Wybrała przykłady z twórczości czwórki polskich reżyserów teatralnych (Maja Kleczewska, Michał Zadara, Jan Klata, Antonina Grzegorzewska), w spektaklach których szczególnie wyraźnie i często można dostrzec inscenizację mitu. Porządkując obszar ich dokonań, autorka posłużyła się własną typologią i wyróżniła strategie ujmowania mitu przez poszczególnych twórców. „Autorka pisze o trudnych kwestiach i złożonych problemach w sposób zwięzły i prosty (co nie znaczy upraszczający) [...] Jej praca nie tylko rzuca nowe światło na twórczość czwórki wybitnych reżyserów, dowodząc ich silnego zakorzenienia w najdawniejszej tradycji teatru i dramatu światowego, lecz także stanowi ważny przyczynek do badań nad relacjami sztuki/sztuki teatru i mitu. Analizy spektakli są szczegółowe, precyzyjne i nierzadko odkrywcze. Prowadzą do bardzo ciekawych wniosków i pobudzają do myślenia. Starannie dobrany materiał ilustracyjny dodatkowo je wzbogaca, dając odbiorcom pogląd na estetykę omawianych spektakli oraz na indywidualny styl twórców inscenizujących opowieści mityczne. Oryginalna typologia poszerza konteksty ich dokonań, powiązując je z szerszym zapleczem kulturowym”. Z recenzji prof. dr hab. Anny Burzyńskiej (UJ)

Sen nocy letniej

William Shakespeare

”Sen nocy letniej” to komedia Williama Shakespeare’a, która powstała pod koniec XVI wieku. Zalicza się do najpopularniejszych dzieł tego autora. Komedia ta przedstawia świat wyobraźni i mitologii (postać Oberona, a także Tytanii, pojawia się już wcześniej). Niektóre wątki mogą jednak być zaczerpnięte z Metamorfoz Owidiusza, którymi Shakespeare zajmował się jeszcze w czasach swojej edukacji.

Sen srebrny Salomei

Juliusz Słowacki

„Sen srebrny Salomei” to dramat autorstwa Juliusza Słowackiego, obok Adama Mickiewicza uznawanego powszechnie za największego przedstawiciela polskiego romantyzmu. Główny wątek stanowi historia miłości Leona i Salomei, zagrożonej planami Regimentarza, aby ożenić syna z księżniczką Wiśniowiecką. Obok tego rozgrywają się inne wątki: Gruszczyńskiego, walk z kozakami i związku Wiśniowieckiej z Sawą. Kluczowe momenty losów każdej z postaci pierwszoplanowych stanowią kolejno: objawienie przyszłych wydarzeń, ustosunkowanie się do nich i zakończenie okupione cierpieniami, jeśli bohater zlekceważył przepowiednie.  

Sędziowie

Stanisław Wyspiański

„Sędziowie” to utwór dramatyczny Stanisława Wyspiańskiego, wydany w 1907 roku. Akcja dramatu oparta została na autentycznych wydarzeniach we wsi Jabłonicy, które miało miejsce w lipcu 1899. Doszło tam do zabójstwa Jewdochy Abramczuk, służącej u karczmarza Heinzla. Kobieta zginęła w wyniki postrzału. Zamordowana była w siódmym miesiącu ciąży.

Sganarel

Molier

“Sganarel” to sztuka autorstwa Moliera, wybitnego francuskiego komediopisarza, uznawanego za jednego z najważniejszych daramtopisarzy w dziejach.   Jest to jednoaktowa komedia poetycka Moliera. Po raz pierwszy wystawiono go 28 maja 1660 w Théâtre du Petit-Bourbon w Paryżu, odnosząc wielki sukces. Sam Molier grał rolę Sganarela na premierze i kontynuował ją przez całą swoją karierę. Fabuła opowiada o konsekwencjach zazdrosnych i pochopnych założeń w farsowej serii kłótni i nieporozumień między Sganarelem, jego żoną i młodymi kochankami, Célie i Lélie.  

Shakespeare: His Infinite Variety. Celebrating the 400th Anniversary of His Death

Krystyna Kujawińska Courtney, Grzegorz Zinkiewicz

The great asset of Shakespeare: His Infinite Variety is its wide historical and geographical range - that is, from the time of the Bard himself to the latest metamorphoses of meanings new electronic media made available. Every reader, depending on his/her age and prior experience with Shakespeare, is at a different moment of this great historical-theoretical continuum of world culture. Everyone can also begin one’s own intellectual journey through cultural history - any time, any place. [...] Despite the once popular but now outdated post-truths, history has not ended. This volume testifies to the benefits of combining historical perspective in its fairly elementary version, which is a linear sequence of events, with an in-depth analysis of the transformations in understanding, exhibiting, and using (appropriating) Shakespeare’s works in our rapidly changing reality. Prof. Marta Wiszniowska-Majchrzyk

Shakespeare: His Infinite Variety. Celebrating the 400th Anniversary of His Death. Second Edition

Krystyna Kujawińska Courtney, Grzegorz Zinkiewicz

The great asset of Shakespeare: His Infinite Variety is its wide historical and geographical range - that is, from the time of the Bard himself to the latest metamorphoses of meanings new electronic media made available. Every reader, depending on his/her age and prior experience with Shakespeare, is at a different moment of this great historical-theoretical continuum of world culture. Everyone can also begin one’s own intellectual journey through cultural history - any time, any place. [...] Despite the once popular but now outdated post-truths, history has not ended. This volume testifies to the benefits of combining historical perspective in its fairly elementary version, which is a linear sequence of events, with an in-depth analysis of the transformations in understanding, exhibiting, and using (appropriating) Shakespeare’s works in our rapidly changing reality. Prof. Marta Wiszniowska-Majchrzyk

Siedmiu przeciw Tebom

Ajschylos

Siedmiu przeciw Tebom to utwór Ajschylosa, jednego z najwybitniejszych, obok Sofoklesa i Eurypidesa, tragików ateńskich. Powszechnie uważany za rzeczywistego twórcę tragedii greckiej.   Dramat opisuje wyprawę siedmiu wodzów w obronie praw do tronu Polinika, który walczył ze swoim bratem Eteoklesem. Każdy z wodzów oblegał jedną z siedmiu bram Teb.  

Skałka

Stanisław Wyspiański

"Skałka" to dramat autorstwa Stanisława Wyspiańskiego. Wyspiański postrzegał ten utwór jako dzieło uzupełniające dramat "Bolesław Śmiały". Marzył o wystawieniu tych dwóch utworów razem aby stworzyły jedną całość, w której akty "Skałki" stanowiłyby intermedia w dramacie o tragicznym królu.

Skąpiec

Molier

“Skąpiec” to sztuka autorstwa Moliera, wybitnego francuskiego komediopisarza, uznawanego za jednego z najważniejszych daramtopisarzy w dziejach.   “Skąpiec” to zabawna sztuka opisująca zachłanność, ale również problemy i nieporozumienia, jakie z niej wynikają.  

Słomiana wdowa

Józef Ignacy Kraszewski

“Słomiana wdowa” to książka Józefa Ignacego Kraszewskiego, polskiego pisarza i publicysty oraz autora największej liczby wydanych książek w historii literatury polskiej i siódmego autora na świecie pod tym względem.  “Słomiana wdowa” to fraszka dramatyczna, napisana przez jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy XIX wieku. “KAPITAN ZEGRZDA — SĘDZIA wchodzą ostrożnie i powoli, od strony przeciwnéj dworowi. KAPITAN (z tęsknotą i zapałem). A! drogi przyjacielu, jakże się tu nic a nic nie zmieniło... Drzewa tylko podrosły, klomby wypiękniały... a my... dziesięć lat! mój Boże!.. co się stało z nami? Gdzie te czasy szczęśliwe, gdzie godziny, któreśmy tu prześnili, przemarzyli! (rękami czoło ściska). Stary jestem, a tak się czuję wzruszonym... aż mi wstyd...  SĘDZIA (z uśmiechem). Tego się nie masz co wstydzić. Młoda miłość, studencka, to najczystsze i najtrwalsze z uczuć, to pierwociny życia... to wiosna! Że Adelę kochałeś i kochasz, temu się ani dziwuję, ani cię o to mogę obwiniać... znajduję tylko, że ta twoja miłość tak wyegzaltowana, pozwól sobie powiedzieć, niezrozumiałą jest, dziwaczną, do kata, nielogiczną...  KAPITAN. Jakto niezrozumiałą? dla czego nielogiczną... (z zapałem.) Ja z nią przeżyłem i przecierpiałem lat tyle... przyniósłem ją tak gorącą, tak wielką, jakem ztąd uniósł z sobą...  SĘDZIA. Pozwól mi się wytłumaczyć. Kochałeś ją — losy was rozdzieliły nie z waszéj winy. Poszła za mąż za innego, zostawszy samą na świecie. Powracasz po latach dziesięciu i niefortunna twa dola się zmienia.” Fragment.

Sonata Belzebuba

Stanisław Ignacy Witkiewicz

„Sonata Belzebuba” to dramat Stanisława Ignacego Witkiewicza, powszechnie znanego jako Witkacy, który był wszechstronnie uzdolnionym pisarzem, malarzem, dramaturgiem oraz filozofem. „Sonata Belzebuba” to utwór poruszający problematykę tworzenia dzieła sztuki z perspektywy psychologicznej oraz ideowej. Opowiada historię młodego kompozytora, Istvana, który próbuje osiągnąć sztukę doskonałą w swoim dziele muzycznym.

Spektakl jako wydarzenie i doświadczenie. Aktor

Irena Jajte-Lewkowicz, Monika Wąsik

Proponujemy Czytelnikom lekturę tekstów skupionych wokół pięciu zagadnień. Rozpoczynamy od przyjrzenia się statusowi i dziejom amatorskiej sztuki aktorskiej, rewidując utrwalone przekonania o znaczeniu i formach antycznego aktorstwa europejskiego (rozdział Aktor! Aktor!). Po ustaleniu źródeł przechodzimy do próby przyjrzenia się wybranym dzisiejszym przykładom sztuki, która niewątpliwie należy do amatorskiej (teatry środowisk lokalnych Górnego Śląska, Opolszczyzny, teatry religijne), koncentrując uwagę także na współczesnym rozumieniu fenomenu aktora-amatora (rozdział Przywrócić wspólnotę). W kolejnych dwóch częściach publikacji powracamy do kwestii wyznaczającej naszą refleksję naukową w ostatnich dziesięcioleciach, czyli do problematyki aktora – osoby z niepełnosprawności ą, oddając głos zarówno teoretykom i krytykom (Aktor „niepełnosprawny"? - dyskurs), jak i współtwórcom tego typu teatru (Aktor „niepełnosprawny"? - głos). Następny rozdział (Być sobą/Innym) poświęcamy amatorskiej sztuce aktorskiej podejmowanej w innych środowiskach kulturowo marginalizowanych czy objętych paternalistycznym dyskursem (imigranci, dzieci, osoby starsze), które dzisiejsza „tyrania normalności” (Julia Kristeva) dotyka w największym stopniu. Domknięcie książki stanowią teksty rozważające formułę pracy aktorów-amatorów i proponujące namysł nad tym, czy wykreowana przez teatry awangardowe i offowe tzw. „praca w procesie” spełnia się w tym obszarze teatralności. A ponieważ aktorstwo to niewątpliwie profesja sukcesu - kodę tomu stanowi refleksja na temat karier aktorów-amatorów… na scenach zawodowych. Ze Wstępu

Sprzysiężenie Fieska w Genui. Tragedia

Fryderyk Schiller

Ballada Sprzysiężenie Fieska w Genui powstała w 1784 roku. Piękna dziewica zostaje skrzywdzona przez księcia Genui, Gianettino Doria, który ma objąć tron po swoim ojcu, księciu Andrzeju. Jego rządy zapowiada się na okrutną tyranię. Rodzi się więc spisek przeciwko Dorii uknuty przez Fieska, który chce obalić władcę i samemu zasiąść na tronie. Rozpoczyna serię intryg na dworze, jednak współspiskowcy zaczynają podejrzewać, że Fiesko nie jest wcale lepszy niż Doria.

Stare dzieje

Józef Ignacy Kraszewski

“Stare dzieje” to książka Józefa Ignacego Kraszewskiego, polskiego pisarza i publicysty oraz autora największej liczby wydanych książek w historii literatury polskiej i siódmego autora na świecie pod tym względem.  “Stare dzieje” to komedia w czterech aktach, napisana przez jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy XIX wieku. “Myśl do téj komedji podały mi istotnie podania stare, gdyż w każdéj prawie naszego kraju prowincji rozpowiadają po szlacheckich dworach o faktach podobnych temu który służył za osnowę naszéj sztuce.  Tak bywało, tak było, nie wiem czy i dziś jeszcze byćby tak mogło; to pewna, że stara szlachta, wierna tradycjom rodowym i pojmująca swe obowiązki, dziś jeszcze czuje się z ludem w tym związku jaki dawniéj łączył węzłem nierozerwanym wszystkie klassy narodu. Majątek ziemski jest dla niéj spadkowym obowiązkiem, często ciężarem, a nigdy pozbycie się ziemi ojców i ludu, z którym wieki na jednym przeżyło się zagonie, nie przychodzi bez boleści. U nowych panków ziemia już stała się kapitałem, towarem, materjałem do robienia grosza i nic więcéj. Nie tak dawniéj bywało.” Fragment

Stracone zachody miłości

William Shakespeare

”Stracone zachody miłości” to komedia autorstwa Williama Shakespeare'a, napisana prawdopodobnie około 1595 r. Akcja rozgrywa się w krainie Nawarry, której król postanawia narzucić sobie i swoim poddanym rygorystyczne zakazy, przede wszystkim zakaz towarzystwa kobiet. Całe przedsięwzięcie legnie w gruzach, gdy w mieście zjawi się francuska księżniczka wraz ze swym dworem.

Sułkowski

Stefan Żeromski

“Sułkowski” to dramat autorstwa Stefana Żeromskiego, polskiego prozaika, publicysty i dramaturga. Żeromski był czterokrotnie nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury i jest powszechnie uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy.   “Sułkowski” to dramat autorstwa Stefana Żeromskiego opisujący fascynujące losy polskiego oficera, a później brygadiera armii napoleońskiej Józefa Sułkowskiego.  

Szkice estetyczne

Stanisław Ignacy Witkiewicz

„Szkice estetyczne” to utwór Stanisława Ignacego Witkiewicza, powszechnie znanego jako Witkacy, który był wszechstronnie uzdolnionym pisarzem, malarzem, dramaturgiem oraz filozofem. „Szkice estetyczne” to utwór poruszający problematykę teorii sztuki i estetyki. Autor dokładnie rozważa zagadnienia piękna i deformacji świata przedstawionego przywołując w tym swoją teorię czystej formy.

Śluby panieńskie

Aleksander Fredro

„Śluby panieńskie” to komediowy utwór dramatyczny Aleksandra Fredry z 1832 roku, napisany wierszem.  Fabuła komedii opowiada historię dwóch panienek Anieli i Klary, które postanawiają nigdy nie wychodzić za mąż i dręczyć mężczyzn swą obojętnością. Zakochany Albin od razu zostaje odrzucony przez Klarę, Aniela również jest obojętna na zaloty Gustawa, który z początku nie mógł uwierzyć w owe przysięgi dziewcząt. W końcu wymyśla on intrygę w celu zdobycia ukochanej i pomocy płaczącemu z rozpaczy Albinowi.