Królewicz Kazimierz Jagiellończyk. Próba portretu

Kamila Grzymalska

O świętym królewiczu polskim Kazimierzu Jagiellończyku wybitny włoski pisarz i humanista Filip Kallimach napisał swego czasu: "powinien albo się nie urodzić, albo pozostać wiecznym". Słowa te mogłyby też posłużyć za motyw przewodni wielu dotychczas już napisanym monografiom tego bodajże najsłynniejszego przedstawiciela dynastii Jagiellonów, jedynego z tego rodu wyniesionego później na ołtarze. Niniejsza monografia ukazuje jednak św. Kazimierza w dużo szerszym aspekcie, jako nie tyle obiekt kultu, co osobę "z krwi i kości". Przy tym wszechstronnie wykształconego i wybitnie uzdolnionego królewicza, dumnego z przynależności do wielkiego rodu i zaangażowanego w politykę i administrację powierzonych sobie krajów, a tym samym wystawionego na pokusy związane z dostępem do władzy. Czy jego pobożność i zawierzenie swoich losów Matce Bożej wynikało z rozczarowania światem doczesnym lub było rezultatem trawiącej go śmiertelnej choroby? Czy może wynikało z wyznawanej przez tego Jagiellona odmiennej filozofii władzy, stawiania sobie za cel sprostanie dwom pozornie przeciwstawnym tendencjom: obowiązkom wynikającym ze statusu potencjalnego dziedzica korony ziemskiej oraz własnego dążenia do osiągnięcia tej niebiańskiej? Co też sprawiło, że to właśnie on został już przez swoich współczesnych wskazany jako przyszły patron Polski i Litwy? W czym możemy się dzisiaj na nim wzorować i jakie są współczesne aspekty jego legendy, także te odnoszące się do kultury masowej? Na te i inne pytania Autorka udziela wyczerpujących odpowiedzi, skrupulatnie analizując różne warstwy późnośredniowiecznej rzeczywistości, od kultury i myśli filozoficznej poczynając, na religijności i życiu codziennym kończąc.

Królowa Jadwiga. Między epoką piastowską i jagiellońską

Jerzy Wyrozumski

Zrozumiały wzrost zainteresowania królową Jadwigą wobec bardzo prawdopodobnej bliskiej już jej kanonizacji i w obliczu wielkich okrągłych rocznic z nią związanych: 600-lecia utworzenia wydziału teologicznego w Akademii krakowskiej, 600-lecia zainicjowanej i sfinansowanej przez nią fundacji bursy dla studentów litewskich w Pradze i zbliżającego się 600-lecia wielkiej reorganizacji krakowskiej Almae Matris, na co przeznaczyła przed śmiercią swoje klejnoty, skłonił mnie do zebrania w całość czterech powstałych już przed kilku laty moich szkiców poświęconych Jadwidze lub wchodzących w styczność ze sprawą jej panowania w Polsce. (Jerzy Wyrozumski, z Przedmowy)

Krupówki

Piotr Mazik, Kuba Szpilka

Partner wydania: Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem Chociaż nie wydarzyło się to bardzo dawno temu, jej początki trudno dokładnie opisać. Niegdyś była ścieżką wśród łąk i lasów, ale potem, gdy mała wieś stawała się kolejno letniskiem, stacją klimatyczną, ośrodkiem walki z gruźlicą, centrum turystycznym i wreszcie modnym kurortem, zmieniła się i ona. Krupówki symbol miasta i serce zakopiańskiej historii charakteryzuje nieustanny ruch, narastanie pomysłów, idei i interesów. Dla jednych to chaos, dla innych wyraz wolności. I chociaż, jak twierdzą autorzy, megalomanią byłoby twierdzić, że pewne zjawiska występują tylko w Zakopanem, to krótka historia i niewielka powierzchnia czynią z tego miasta idealną doświadczalną pracownię. Kuba Szpilka i Piotr Mazik opowiadają o Krupówkach, najsłynniejszej ulicy w Polsce, opisując skomplikowane procesy, zdarzenia i postaci, które zdecydowały o jej istnieniu i obecnym kształcie.

Krwawe łzy unitów polskich

Teodor Jeske-Choiński

Krwawe łzy unitów polskich to opowiadanie o prześladowaniach jakich doświadczyli ze strony rosyjskiego prawosławia. katolicy rusińscy żyli już w zgodzie z katolikami polskimi i uważali się wszyscy za jedną rodzinę. Gdy na przykład zabrakło w jakiej wsi księdza polskiego, wyręczał go ksiądz unicki, słuchał spowiedzi, chrzcił dzieci, dawał śluby małżeńskie i grzebał umarłych. To samo działo się w cerkwiach unickich. Księdza unickiego zastępował tam nieraz ksiądz polski. Nie było więc różnicy między łacinnikami a unitami. Unita chodził za procesjami łacińskimi, nosił chorągwie, odmawiał po polsku modlitwy i słuchał polskich kazań. Nikt też w Polsce nie prześladował unitów, bo też i nie miał za co. Aliści Polska utraciła wolność i znaczna jéj część wraz z całą Litwą i Rusią zabrali pod swe panowanie Rosjanie. Wnet też zaczęli oni prześladować unitów, a najpierw na Litwie i Rusi. Długo Rosjanie pastwili się tam nad unitami, aż wkońcu doprowadzili do zniesienia uńji i wszystkich unitów na Litwie i Rusi przyłączyli przemocą lub podstępem do cerkwi prawosławnej. Nie ruszali jednak jeszcze wtedy tych unitów, którzy mieszkali na Podlasiu i w Ziemi Chełmskiej. Tam unici żyli sobie spokojnie i szczęśliwie aż do roku 1865. Aż nagle i na nich spadł niespodziewany, okrutny grom, usiłujący ich rozbić na strzępy. Za co, na co? Niczym nie zgrzeszyli, byli bogobojnymi katolikami i uczciwymi, pracowitymi ludźmi. Komuż to przyszło do głowy kopać, bić, obdzierać z mienia, wysyłać na Sybir, zabijać w końcu niewinnych, szlachetnych ludzi? Przecież nie Polakom; Rosjanie-to zaczęli znęcać się nad nimi, bo chcieli ich zmusić do zrzucenia z siebie, ze swojego sumienia, wiary przodków i do przejścia na prawosławie.

Krzyż i karabela. Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej Obojga Narodów w ocenie dyplomacji papieskiej w latach 1623-1635

Paweł Duda

Celem niniejszej pracy jest udzielenie możliwie wyczerpującej odpowiedzi na pytanie: Jak papiestwo w pierwszej fazie pontyfikatu Urbana VIII, a więc w latach 1623–1635, oceniało politykę zagraniczną Rzeczypospolitej Obojga Narodów i w jakim stopniu starało się na nią wpływać? W pracy przeanalizowano główne kierunki polskiej polityki w omawianym czasie i stosunek papiestwa do nich. Analizie poddane zostało stanowisko Kurii rzymskiej względem relacji Rzeczypospolitej z sąsiadami, w tym z Turcją, Moskwą i ze Szwecją. Zbadano stanowisko papiestwa wobec kwestii związanych z ewentualnym udziałem Polski w wojnie trzydziestoletniej oraz wobec militarnych planów wazowsko‑‑habsburskich. Przedstawiono również stosunek Rzymu względem zagadnień wpisujących się w nurt polityki wewnętrznej, aczkolwiek określających miejsce państwa polsko‑‑litewskiego w ówczesnej Europie – kwestii elekcji z 1632 roku oraz planów małżeńskich Władysława IV. Wymienione kwestie były przedmiotem wzajemnych kontaktów dyplomatycznych, przybierających zazwyczaj formę wymiany korespondencji między nuncjuszami rezydującymi w Polsce i na innych dworach europejskich a Sekretariatem Stanu Stolicy Apostolskiej. Stanowisko Kurii rzymskiej względem wymienionych zagadnień zostało odtworzone poprzez ukazanie zadań powierzonych nuncjuszom papieskim. [fragment wstępu]

Książę Antoni Paweł Sułkowski (1785-1836) - działalność wojskowa i polityczna

Dawid Madziar

W książce przedstawiono oraz oceniono działalność wojskową i polityczną księcia Antoniego Pawła Sułkowskiego w latach 1806–1836. W czasach napoleońskich zrobił zaskakująco szybko karierę. W zaledwie kilka lat, rozpocząwszy służbę w 1806 r. w stopniu pułkownika, awansował do rangi generała dywizji w 1813 r. Mający wówczas 28 lat Sułkowski stał się najmłodszym posiadaczem tego stopnia w historii Wojska Polskiego. Swoich cnót żołnierskich dowiódł podczas kampanii napoleońskich na Pomorzu Zachodnim, w Hiszpanii, Rosji i Niemczech. W pracy podjęto próbę rekonstrukcji systemu wartości, którym się kierował, oraz celów i motywacji, które z niego wynikały.

Książęta i księżne raciborscy (1290/1291 - 1521)

Jerzy Sperka

Rozpad państwa polskiego w II połowie XII w. objawiający się upadkiem władzy centralnej, skutkował wyodrębnieniem się samodzielnych księstw, w których władzę przejmowali przedstawiciele rozradzającej się dynastii Piastów. W tych okolicznościach pojawiło się też księstwo raciborskie, jako jedno z tych, których geneza tkwiła w konfliktach dynastycznych powodowanych ambicją poszczególnych książąt. Prezentowana publikacja zawiera sylwetki 25 najważniejszych książąt i księżnych raciborskich, od końca XIII w., do początku XVI w., zaprezentowanych na tle ważnych wydarzeń politycznych, gospodarczych, kulturowych i społecznych. Biogramy książąt powstały przede wszystkim w oparciu o źródła (archiwalne i drukowane) oraz o najnowsze ustalenia historiografii, w tym własne badania Autora, profesora Jerzego Sperki.

Książka polska w ogłoszeniach prasowych XVIII wieku. Źródła. Tom 7. Prasa prowincjonalna, Część 1. Wielkie Księstwo Litewskie

Danuta Hombek

Publikacja stanowiąca pierwszą część siódmego tomu edycji tekstów źródłowych ukazuje się w ramach wydawnictwa pt. Książka polska w ogłoszeniach prasowych XVIII wieku. Źródła. Obejmuje ona ogłoszenia prasowe, które reklamują ówczesne piśmiennictwo (druki zwarte, ulotki i periodyki), a także zawierają różnorodne informacje bezpośrednio związane z rynkiem polskiej książki i prasy. Wspomniane teksty pochodzą z czterech litewskich gazet: „Kuriera Litewskiego” Franciszka Paprockiego i jego trzech dodatków wychodzących w latach 1760–1763, „Gazet Wileńskich” (1764–1792), „Gazety Grodzieńskiej (1778–1780) i „Kuriera Litewskiego” Tadeusza Włodka (1796–1800). W tomie znalazły się doniesienia informujące zarówno o produkcji, jak obiegu ówczesnego piśmiennictwa w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Danuta Hombek – profesor nauk humanistycznych, jest zatrudniona w Katedrze Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Jej zainteresowania badawcze skupiają się głównie wokół problemów historii, reklamy polskich mediów oraz edytorstwa źródeł bibliologicznych i prasowych.