Imię róży inaczej... W tajemniczym świecie pisarzy i rękopisów klasztoru cystersów w Mogile do początków XVI w

Zbigniew Domżał, Andrzej Wałkówski

W prezentowanej publikacji przedstawiono dzieje skryptorium cystersów w Mogile do początku XVI w. Autorzy jako źródło do tych dziejów analizują powstałą w środowisku klasztornym w początkach XVI w. kronikę Mikołaja z Krakowa, która zawiera m.in. bogaty przekaz o skrybach oraz o efektach twórczości pisarskiej. W części II czytelnicy znajdą imienną listę osób pracujących w skryptorium XIII do XVI w. i odtworzony katalog ich dzieł. Autorzy zrekonstruowali ich życiorysy, zwłaszcza dane dotyczące wykształcenia, pochodzenia, aktywności naukowej, dydaktycznej, poglądów. Na podstawie przebadanych źródeł omawiają nie tylko dzieje opactwa, ale i charakter, organizację oraz rolę skryptorium klasztornego, przedstawiając przy tym nowe ustalenia badawcze, np. o funkcjonowaniu już w XIII w. dwóch specjalistycznych kręgów pisarzy dokumentowych i kodeksowych. Obecne opracowanie (wydanie pierwsze i drugie) należy traktować jako zapowiedź szerszej i pełnej pozycji. Następne ukażą się po udostępnieniu i zbadaniu całego klasztornego archiwum. Zgodnie z dalszymi planami, celem autorów pozostaje opracowanie i wydanie drukiem pełnej monografii skryptorium do początków wieku XVI. Wraz ze wzrostem zainteresowania badaniami skryptoriów niniejsza książka z pewnością zachęci, szczególnie młodych badaczy, do zgłębiania losów bibliotek i skryptoriów średniowiecznych klasztorów. 

Jan Muszkowski - ludzie, epoka, książki. Tradycje i kontynuacje

Jacek Ladorucki, Grzegorz Czapnik, Zbigniew Gruszka

W książce zanalizowano kolejno: sylwetkę i działalność organizacyjną Jana Muszkowskiego, paradygmaty oraz koncepcje leżące u podstaw jego teorii książki, dzieła naukowe i popularyzatorskie profesora oraz współczesne kontynuacje jego myśli. Ten wybitny teoretyk, nauczyciel i popularyzator wiedzy o książce, był twórcą pierwszego uniwersyteckiego ośrodka badań księgoznawczych, organizatorem akademickiego kształcenia bibliotekarzy. Zawarto edytorskie i bibliograficzne dokonania uczonego. O okolicznościach powstania Życia książki można było się dowiedzieć na podstawie unikalnych dokumentów. Ostatnią publikacją profesora był Pierwszy etap wyższych studiów bibliotekarskich UŁ (1945/46 – 1951/52). Życie i dorobek Muszkowskiego stanowią punkt wyjścia do rozważań nad jego spuścizną i wytworzonym warsztatem badawczym. Niniejsza publikacja ukazuje szeroki zakres badań i działalności związanej z książką, specjalistycznym kształceniem i międzynarodowymi zasługami Jana Muszkowskiego. Zgromadzone artykuły dowodzą żywotności poglądów uczonego, stanowią też hołd środowiska naukowego i zawodowego dla wybitnego profesora w 60. rocznicę jego śmierci.  

Jedwabne. Anatomia kłamstwa

Ewa Kurek

Mijają lata. Politycy i przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości RP nadal traktują polskich historyków jak groźne psy, które mają być prowadzone w kagańcu ministrów, sędziów i prokuratorów. W toczących się obecnie dyskusjach na ustawą, która przewiduje kary za używanie określenia "polskie obozy śmierci", nie ma miejsca na głos historyków. Jest za to miejsce dla kajającego się za Jedwabne ministra spraw zagranicznych Jacka Czaputowicza i dla Żyda Jonnego Danielsa, który publicznie oświadczył, że choćby 40 milionów Polaków zażądało ekshumacji w Jedwabnem, to ekshumacji nie będzie. Rodzi się podstawowe pytanie: Jonny Daniels to wizjoner, czy może jakiś niekoronowany król Polski? Nie miejmy pretensji do Żydów za to, że od co najmniej 17 już lat Polacy są grillowani za Jedwabne, że opinia światowa ma już wątpliwości , czy przypadkiem obozy śmierci rzeczywiście nie były polski. Za ten stan rzeczy odpowiadają polskie władze i my, Polacy, którzy tym władzom dajemy mandat do jej sprawowania. O prawo historyków do dokończenia podstawowych badań w Jedwabnem w postaci ekshumacji, o prawo do prawdy o wydarzeniach z lipca 1941 roku nie walczymy z Żydami, lecz z prokuratorem generalnym ministrem sprawiedliwości Rzeczpospolitej Polski. (...) Oddawana do rąk czytelników książka Jedwabne - anatomia kłamstwa jest smutną książką. Jest wyrazem bezsilności mnie historyka i wyrazem bezsilności nas, ponad pięćdziesięciu tysięcy obywateli Polski, Polaków i Żydów, wobec popełnianych przez władze RP aktów kłamstwa, cenzury i bezprawia wobec badań historycznych. Przygotowałam ją z myślą o nas, żyjących dziś w Polsce, abyśmy wiedzieli, o co chodzi, ale także z myślą o naszych potomnych. Aby, jeśli już nie nam, to przynajmniej naszym dzieciom i wnukom wywalczyć prawo do wolnych i prowadzonych bez strachu przed polską władzą badań historycznych. Książka ta powinna być również przestrogą dla wszystkich rządzących Polską. Tych, którzy mają władzę dziś i którzy będą ją mieć w przyszłości. Ze Wstępu autora

Jon, czyli Rhapsodika

Platon

Ion dialog Platona zaliczany do dialogów wczesnych. Stronami dialogu są Sokrates oraz Ion, pochodzący z Efezu wędrowny rapsod. Dialog traktuje o relacjach pomiędzy poezją oraz wiedzą i jej przedmiotami. Ustami Sokratesa Platon wypowiada tezę, iż zarówno recytatorzy, jak i twórcy poezji działają pod wpływem boskiego natchnienia, nie zaś wiedzy, jak próbował dowodzić Ion. (Za Wikipedią).

Kazania Sejmowe

Piotr Skarga

Kazania Sejmowe utwór napisany przez polskiego jezuitę Piotra Skargę w 1597 roku. Jest sugestywnym opisem sytuacji Rzeczypospolitej "trawionej przez liczne choroby". W Kazaniach sejmowych znajduje się wiele porównań biblijnych, utwór nasycony jest wieloma figurami retorycznymi. Kazania sejmowe zawierają 8 kazań, które nie zostały nigdy wygłoszone (do kazań Skargi uważanego w XIX wieku niemal za proroka zapowiadającego upadek I Rzeczypospolitej nawiązuje obraz Jana Matejki Kazanie Skargi). Zawierają najważniejsze postulaty dotyczące reformy państwa, skierowane są przeciw ideom reformacyjnym. (opis za: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazania_sejmowe)

Kebra Nagast. Chwała królów

Nieznany

W ręce polskiego czytelnika po raz pierwszy trafia pełny polski przekład Kebra Nagast. Przekład ten, co prawda, został dokonany nie z oryginału, lecz z tłumaczenia angielskiego, niemniej jednak jego zaletą jest to, iż zawiera kompletny tekst tej bardzo ważnej i świętej dla Etiopczyków oraz rastafarian księgi. Wcześniejszym od niniejszego polskim przekładem było tłumaczenie autorstwa Stefana Strelcyna, które ukazało się drukiem w roku 1956 w Warszawie pod tytułem: Kebra Nagast czyli Chwała królów Abisynii. Z jednej strony miało ono przewagę nad niniejszym przekładem, który ukazuje się nakładem Wydawnictwa Armoryka, bowiem prof. Strelcyn księgę przetłumaczył z języka abisyńskiego, z drugiej strony obarczone było jednak poważną wadą: przekład nie był pełny i zawierał co prawda obszerne,ale jednak tylko fragmenty dzieła. Kebra Nagast (lub Kebra Negast bo i taka nazwa jest używana)to księga napisana w etiosemickim języku gyyz (znanym także jako geez bądź ge'ez). Jak wspomniałem wyżej, jest to księga dla Etiopczyków niezwykle ważna, co znakomity etiopista Edward Ullendorff (1929-2011) opisał takimi oto słowy: Kebra Nagast to nie tylko dzieło literackie, lecz także składnica etiopskich uczuć narodowych i religijnych. Jest to także jedno z najważniejszych dzieł składających się na tradycję i kulturę całej ludzkości. Kebra Nagast wyjaśnia pochodzenie dynastii salomońskiej sprawującej władzę w Etiopii. Opowiada o tym, jak królowa Saby spotkała Salomona, i o tym, jak Arka Przymierza skradziona przez Dawida (Menelika I) znalazła się w Etiopii. Zawiera także ważną informację dotyczącą porzucenia przez Etiopczyków pogańskiego kultu słońca, księżyca i gwiazd oraz zastąpienia go kultem Jedynego Boga, Boga Izraela. Dzieło przyjęło się dzielić na cztery główne części. Pierwsza obejmuje podstawową treść legendy: spotkanie królowej Saby z królem Salomonem, narodziny ich syna Dawida (tj. Menelika), jego podróż do Izraela, kradzież Arki Przymierza i dalsze losy Menelika jako władcy Etiopii. Druga część to rozdziały 1-18, omawiające różne wątki biblijne, i 113-117 zawierające proroctwa dotyczące przyszłości Etiopii i jej wiary w Chrystusa. Część trzecia jest już dość luźno związana z główną historią Kebra Nagast - stanowi zbiór dowodów na to, jakoby wszyscy wielcy władcy starożytności wywodzili się z narodu wybranego, czyli należeli do ludu semickiego. Część ostatnia, czwarta, obejmuje szereg proroctw dotyczących nadejścia Odkupiciela - Chrystusa. Całość Kebra Nagast jest więc również swoistym pomostem kulturowym: łączy najdalszą, pogańską przeszłość Etiopii sprzed królowej Saby poprzez przyjęcie wiary w jednego Boga (judaizm) po chrześcijaństwo. (Ze wstępu).

Kodeks dzikowski

Franciszek Piekosiński

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. REPRINT. Należący do kolekcji Jana hr. Tarnowskiego z Dzikowa dlatego właśnie znany jako Kodeks Dzikowski przedstawia rękopis pergaminowy in 4-to, liczący kart 200. Oprawa nowożytna. Kompatury tekturowe powleczone pąsowym aksamitem, spięte są klamrą. Na wierzchniej kompaturze umieszczony jest za szkłem miniaturowy portret króla Kazimierza W. w srebrnej ażurowej ramce kształtu czworobocznego. W narożnikach tej ramki zamieszczone małe jednogłowe orzełki. Klamra również srebrna, ażurowa, przedstawia w obwódce ośmiobocznej podłużnej na krwawniku owalnym dużego orla jednogłowego, w srebrze starannie rzeźbionego. Brzegi rękopisu złocone; przy oprawie obecnej został rękopis widocznie obrzynany, na skutek czego uszkodzone zostały malowane winiety marginesowe. Rękopis przedstawia jednolitą całość, chociaż dwóch pisarzy z kolei czasu nad nim pracowało. Pierwszy pisarz, który w r. 1501 założył główny zrąb rękopisu; drugi pisarz uzupełnił po roku 1523 ten główny zrąb. Kodeks ten to rękopis zawierający: 1. Rejestr artykułów całego kodeksu; 2. I. Zwód statutów króla Kazimierza W. obejmujący artykułów 163. 3. II. Statut króla Kazimierza Jagiellończyka, wydany w Nowem mieście Korczynie r. 1465, art. 13; 4. III. Artykuły sądowe, art. 39; 5. IV. Statut h-61a Kazimirza Jagiellończyka, wydany w Piotrkowie r. 1457 przeciw drapieżcom dóbr kościelnych; 6. V. Statut króla Kazimierza Jagiellończyka, wydany w Piotrkowie r. 1447, art. 7; 7. VI. Zwód statutów małopolskich króla Kazimierza W. obejmujący art. 98; 8. VII. Statut króla Kazimierza Jagiellończyka, wydany w Opatowcu r. 1474, art. 18; 9. VIII. Statut króla Kazimierza Jagiellończyka postanowiony w Opatowcu a wydany w Nowem Mieście Korczynie r. 1474 przeciw drapieżcom dóbr kościelnych; 10. Rota przysięgi woźnych. 11. Sposób składania przysięgi przez żydów przeciw chrześcijankom; 12. Artykuł statutu nieszawskiego króla Kazimierza Jagiellończyka z r. 1454; 13. IX. Przywilej króla Kazimierza Jagiellończyka, wydany w Piotrkowie r. 1458 w przedmiocie zatwierdzenia statutu króla Władysława Jagiełły, wydanego w Krakowie r. 1433 przeciw wyklętym; 14. X. Statut króla Kazimierza Jagiellończyka wydany w Nieszawie r. 1454, art. 31; 15. XI. Suma statutów małopolskich króla Kazimierza W. art. 65; 16. XII. Uchwały zjazdu piotrkowskiego z r. 1444, art. 14; 17. XIII. Uchwała zjazdu sieradzkiego z r. 1445. 18. Postanowienie zjazdu piotrkowskiego z r. 1445. 19. XIV. Artykuł statutu piotrkowskiego króla Zygmunta I. c. r. 1523 w przedmiocie rozgraniczenia dóbr królewskich od dóbr szlacheckich i duchownych. 20. XV. Statut warcki króla Władysława Jagiełły z r. 1423, art. 27. 21. XVI. Statut króla Władysława Jagiełły z r. 1423 w odmiennym układzie, art. 31. 22. XVII. Suma statutów małopolskich króla Kazi mirza W. art. 42. 23. XVIII. Statut króla Władysława Jagiełły wydany w Krakowie r. 1433, art. 23. 24. XIX. Statut króla Jana Olbrachta wydany w Piotrkowie r. 1493, art. 25. 25. XX. Statuty wielkopolskie króla Kazimierza W. art. 35. 26. XXI. Statut króla Jana Olbrachta, wydany w Piotrkowie r. 1501, art. 22. 27. XXII. Zwyczaje ziemi krakowskiej, art. 40

Koran

Nieznany

Koran - święta księga islamu. Według tradycji muzułmańskiej powstawał w latach 610-632, objawiany fragmentami prorokowi islamu, Mahometowi (zm. 632) przez Archanioła Dżibrila (identyfikowanego w islamie z archaniołem Gabrielem). Słowo Koran pochodzi od arabskiego słowa al-kurn, które oznacza recytację, ponieważ pierwotnie Koran przekazywano ustnie. Według islamu i samego Koranu jego twórcą jest Allah. Za kanoniczną uznano za panowania kalifa Usmana (644-656) redakcję Koranu autorstwa Zajda ibn Sabita, osobistego sekretarza Mahometa. Koran został spisany w klasycznym języku arabskim, przez niektórych utożsamiany z dialektem Kurajszytów, w formie prozy rytmicznej i rytmizowanej (arab. sadż). Zdaniem muzułmanów literacka forma Koranu ma być niemożliwa do naśladowani, co wiąże się z dogmatem religijnym o cudowności Koranu (idżaz al-kuran). Recytacja Koranu jest w świecie islamu uznawana zarówno za praktykę religijną, jak i za jedną z sztuk pięknych. Istnieje wiele odmian recytacji Koranu, uważanych za kanoniczne i różniących się głównie w zakresie fonetyki. Wyjątkowo, ze względów historycznych, dopuszczona jest recytacja Koranu w języku tureckim. Koran składa się ze 114 sur (rozdziałów), które z kolei dzielą się na aje (wersety). Rozróżnia się 90 sur mekkańskich i 24 sury medyńskie, ze względu na miejsce ich objawienia. Sury są w Koranie ułożone przeważnie według długości, od najdłuższej do najkrótszej.