Zwrot historyczny w badaniach filmoznawczych

Michał Pabiś-Orzeszyna

Michał Pabiś-Orzeszyna podjął się tematu niełatwego, również ze względu na konieczność uporządkowania znacznej materii. Nie tylko wywiązał się dobrze z tego zadania, ale z uporządkowania tego uczynił jedną z największych wartości swojej książki. Publikacja nie tylko stanowi nader kompetentne kompendium wiedzy o tzw. zwrocie historycznym w badaniach filmoznawczych, lecz także zaproszenie do dyskusji i apel o autorefleksyjność filmoznawców. Jej lektura uzmysławia metodologiczną wielość i różnorodność nurtu uważanego potocznie za jednolity. Pabiś-Orzeszyna pisze o tym przekonywająco, podając liczne dowody i osadzając je w rozmaitych kontekstach. Ukazując rozbieżności, nie tylko je porządkuje, przedstawiając przy tym własną propozycję wewnętrznych podziałów, ale też odsłania unifikacyjne dążenia humanistyki jako takiej. Dodatkowym walorem monografii, wynikającym z jej podstawowych założeń, jest analiza instytucjonalnego funkcjonowania nauki, w tym wypadku – filmoznawstwa. Z recenzji prof. dr. hab. Piotra Zwierzchowskiego

Żabusia

Gabriela Zapolska

„Żabusia” to sztuka autorstwa Gabrieli Zapolskiej, jednej z najwybitniejszych przedstawicielek polskiego naturalizmu. Helena i Jan Bartniccy stanowią na pozór dobrane małżeństwo. Jan jest zachwycony żoną. Tymczasem ona jest kokietką, która zdradza męża. Robi to jednak tak sprytnie, że ten niczego się nie domyśla. Obłuda i niemoralność Heleny – pieszczotliwie nazywanej przez domowników „Żabusią”, wychodzą na jaw, gdy okazuje się, że jej kochanek, Julian, jest narzeczonym siostry Jana Bartnickiego, Marii.

Żaby

Arystofanes

Eurypides umiera, a wraz z nim nadzieja na kolejnego wielkiego tragika. A ponieważ nikt nie jest w stanie mu dorównać, Dionizos, bóg winorośli i sztuki teatralnej, postanawia wyruszyć wraz ze swoim sługą Ksantiasem do krainy umarłych, aby sprowadzić go na ziemię. Tam staje jednak przed trudnym wyborem wrócić z Eurypidesem, przedstawiającym bogów i bohaterów jako postacie dnia codziennego, czy Ajschylosem, autorem sztuk monumentalnych.

Żegnaj, Ameryko. Mitologia późnego kapitalizmu w filmach Michaela Manna

Wojciech Sitek

Michael Mann nie jest typowym przewodnikiem w podróży po Ameryce. Zwykle prowadzi widzów do wielkich metropolii, obrazujących mitologię późnego kapitalizmu. Ekranowe wizje amerykańskich miast przypominają o licznych wypaczeniach współczesności. Czy w tym świecie ucieczka od ideologii jest jeszcze możliwa? Odpowiedzi dostarczają niekończące się, labiryntowe wędrówki bohaterów - tak sugestywne, że zdaniem jednego z czytelników nawet struktura tej książki przypomina pętlę.

Żołnierz samochwał

Plaut

Najpopularniejsza sztuka rzymskiego pisarza Plauta, która swoją sławę zdobyła dzięki tytułowej postaci żołnierza samochwała. Pyrgopolinices to zakochany w sobie wojak, postrzegający siebie jako żołnierza odważnego, nieziemsko przystojnego (bo z urodą wywodzącą się od Wenus i Marsa) i mającego wielkie powodzenie u kobiet. Swoją wielkość i boskie pochodzenie podkreśla bogatym strojem. W rzeczywistości jednak jest on tchórzliwym błaznem.

Życie, bierz mnie. Biografia Andrzeja Zauchy

Jarosław Szubrycht

Pierwsza kompletna biografia legendarnego artysty Miał zostać kajakarzem lub zecerem, ale wybrał muzykę, a raczej muzyka wybrała jego. Andrzej Zaucha to jeden z największych talentów i najwspanialszych głosów w historii polskiej muzyki, wokalista obdarzony niezwykłą barwą i skalą, a także saksofonista i perkusista. Do tego kochający mąż i ojciec, świetny przyjaciel, facet tryskający humorem, brat łata bez krzty gwiazdorstwa. Jarek Szubrycht, ceniony dziennikarz muzyczny, proponuje kompletną biografię Andrzeja Zauchy od historii rodzinnej poprzez młodość, początki muzykowania, ogólnopolską karierę i występy zagraniczne, aż po tragiczną śmierć, na którą autor próbuje rzucić nowe światło. Nie szukałem sensacji, ale prawdy. Nie piszę o tragicznej, głośnej śmierci Zauchy, lecz o jego barwnym życiu, na przekór peerelowskiej szarzyźnie. O tym, skąd wziął się ten muzyczny diament, jakie wydarzenia go szlifowały i dlaczego nigdy nie zaświecił pełnym blaskiem mówi Jarek Szubrycht. Opowieść o zwykłymniezwykłym życiu Zauchy (jak w piosence Cest la vie Paryż z pocztówki i kultowym teledysku) jest spójna, lecz wielogłosowa. Autor rozmawiał z ponad sześćdziesięcioma osobami z otoczenia artysty od cioci, która go wychowywała, i ukochanej córki przez kolegów ze szkolnej ławy, przyjaciół i znajomych, muzyków i realizatorów, z którymi nagrywał i koncertował, autorów piosenek, które śpiewał, aż po gwiazdy estrady, z którymi dzielił scenę, współpracował i konkurował. Biografia Andrzeja Zauchy jest jednocześnie opowieścią o wyjątkowej scenie muzycznej Krakowa, balansującej pomiędzy rozrywką a jazzem, o równie barwnym, co siermiężnym PRL-u, wreszcie o życiu w trasie i o tym, co dotąd pozostawało za kulisami.

Życie snem. Dramat w trzech aktach

Pedro Calderón de la Barca

Pedro Calderón de la Barca to hiszpański poeta, autor dwóch wielkich dzieł: Wielki teatr świata oraz Życie jest snem. Oba dzieła są dramatami filozoficznymi. Akcja Życie jest snem rozgrywa się w Polsce na dworze królewskim, gdzie na świat przychodzi syn króla Basilia, który według przepowiedni ma być potworem. Król postanawia więc zamknąć go w wieży. Jednak nie jest pewny, czy przepowiednia była prawdziwa.

Życie w krzemowej klatce. Sztuka nowych mediów jako krytyczna analiza praktyk cyfrowego nadzoru

Maciej Ożóg

W publikacji czytelnik znajdzie analizę sztuki nowych mediów jako dyskursu krytycznego wobec technik i ideologii cyfrowego nadzoru. Autor w tym kontekście prezentuje strategie artystyczne: od wczesnych przykładów net artu po prace prezentowane podczas ostatnich edycji festiwali sztuki nowych mediów. Zagadnienie upowszechniających się technologii śledzenia i nadzoru w świecie funkcjonalnie zależnym od mechanizmów komunikacji sieciowej zostało ujęte kompleksowo, także w aspekcie historycznym - od Internetu wczesnej generacji przez mobilną technologię sieciową po technologie biometryczne. „Jest to bez wątpienia publikacja naukowa, autor bardzo sprawnie porusza się w obszarze wymagającym kompetencji badawczych i ro­zeznania w aktualnej sztuce nowych mediów, ale styl, w jakim została napisana, sprawia, że może być traktowana także jako pozycja popularyzująca złożone problemy współczesnego pejzażu medialnego na najwyższym poziomie. [...] Ożóg dokonuje autorskiej analizy pola sztuki mediów, obierając szczególną perspektywę, jaką jest krytyczna analiza praktyk cyfrowego nadzoru, i czyni to w sposób przekonujący, kompetentny i nowatorski. [...] Z punktu widzenia marketingowego wydaje się szczególnie istotne, że książka porusza tematy gorąco obecnie dyskutowane i o olbrzymim znaczeniu społecznym, związane ze śledzeniem danych w Internecie, zagrożeniami dla prywatności oraz ambiwalentnymi działaniami politycznymi mającymi na celu zwiększenie bezpieczeństwa obywateli kosztem ich rezygnacji z części prywatności w globalnych sieciach komunikacyjnych”. Z recenzji prof. dr hab. Anny Nacher (Uniwersytet Jagielloński)