Poglądy pedagogiczne Bogdana Nawroczyńskiego i ich współczesne implikacje

Anna Walczak, Alina Wróbel, Marcin Wasilewski

Prezentowana publikacja dotyczy kluczowych aspektów myśli pedagogicznej Bogdana Nawroczyńskiego (1882-1974), jednego z najwybitniejszych klasyków polskiej pedagogiki - historii myśli pedagogicznej, pedagogiki porównawczej, dydaktyki i pedeutologii. Jest on również jednym z najważniejszych przedstawicieli polskiej filozofii wychowania, a jego książkę, Życie duchowe. Zarys filozofii kultury (1947), uznać należy za sztandarową pracę w tej dziedzinie. To ona zainspirowała Autorów oddawanej do rąk Czytelnika publikacji do wypowiedzi na temat życia duchowego. „Zdecydowaliśmy się przywołać i zrekonstruować kategorię pojęciową życie duchowe Bogdana Nawroczyńskiego po to, by wejść z nim w rozmowę z perspektywy nas współczesnych. Staraliśmy się wniknąć zarówno w te aspekty jego myśli, które są nadal żywotne i pobudzające do ponownych przemyśleń, jak i w te, które są zapomniane. Jedne i drugie są warte odrestaurowania i umieszczenia w nowych perspektywach badawczych. W jaki sposób współcześnie jest odbierane życie duchowe w ujęciu Nawroczyńskiego? Po co i w jaki sposób dokonywać translacji jego ujęcia życia duchowego? Czy w trakcie przemieszczania pojęcia życie duchowe może dokonywać się także jego transformacja? Na te pytania próbują odpowiedzieć Autorzy niniejszej publikacji” (ze Wstępu).  

Pokolenia. Prawdziwe różnice między pokoleniami X, Y, Z, baby boomersami i cichym pokoleniem oraz co one oznaczają dla przyszłości zachodniego świata

Jean M. Twenge

We współczesnym świecie żyją przedstawiciele sześciu pokoleń: - cichego pokolenia, urodzeni w latach 19251945; - baby boomersów, urodzeni w latach 19461964; - pokolenia X, urodzeni w latach 19651979; - milenialsów (pokolenia Y), urodzeni a latach 19801994; - pokolenia Z, urodzeni w latach 19952012; - oraz jeszcze nienazwanych kohort, urodzonych po roku 2012. Mają oni bardzo różne doświadczenia życiowe, a co za tym idzie można przypuszczać, że ich przekonania i zachowania również są zupełnie odmienne. Na czym jednak polegają te różnice, jakie są ich przyczyny i jak głęboko sięgają? Jean Twenge, profesorka psychologii i najwybitniejsza ekspertka w dziedzinie zmian pokoleniowych (jak ją nazwała Lisa Wade, autorka książki American Hookup), czerpie ze skarbnicy wieloletnich badań i baz danych, aby odpowiedzieć na ważne pytania: czy rzeczywiście definiują nas ważne zdarzenia historyczne, takie jak Wielki Kryzys w wypadku cichego pokolenia czy ataki z 11 września 2001 roku w wypadku milenialsów? A może jak twierdzi Twenge tym, co różnicuje pokolenia, jest szybki postęp techniczny? Twenge z właściwą sobie wnikliwością docieka, czego pragną od reszty życia przedstawiciele cichego pokolenia i baby boomersi; w jaki sposób pokolenie X mierzy się z wyzwaniami wieku średniego; jakimi ideałami kierują się milenialsi jako rodzice i pracownicy; oraz jak pandemia COVID-19 zmieniła członków pokolenia Z. To tylko niektóre z fascynujących tematów poruszonych w tej książce. Zaskakujące, zajmujące i pouczające, Pokolenia na zawsze zmienią sposób, w jaki patrzysz na swoich rodziców, rówieśników, współpracowników i dzieci, bez względu na to, z którym pokoleniem się utożsamiasz. Recenzje książki POKOLENIA: Jej wnioski na temat postępu technicznego i indywidualizmu oraz jej prognozy na przyszłość przyprawią cię o utratę tchu. Co ważniejsze, autorka skłania czytelnika do refleksji nad tym, w jaki sposób zaakceptowanie różnic międzypokoleniowych paradoksalnie może pomóc nam się zjednoczyć. Angela Duckworth, autorkabestsellera Upór. Potęga pasji i wytrwałości Fascynująca książka Jean Twenge pozwala nam zrozumieć, w jaki sposób trendy kulturowe ukształtowały dobrostan psychiczny każdego z pokoleń. To lektura obowiązkowa dla każdego, kogo niepokoi współczesny kryzys zdrowia psychicznego. Lori Gottlieb, New York Times, autorka bestsellera Maybe You Should Talk to Someone Autorka książki Pokolenia,łączącej w sobie psychologię i historię, z niewielką domieszką popkultury, kreśli obraz życia członków sześciu pokoleń i wyjaśnia, skąd biorą się różnice międzypokoleniowe. Jeśli pragniesz lepiej zrozumieć swoje dzieci, swoich rodziców lub dziadków, to ta zajmująca książka zapewni Ci wgląd w ich życie, jakiego nie znajdziesz w żadnej innej lekturze. Kathleen Vohs, University of Minnesota, przedstawicielka pokolenia X Pokolenia autorstwa Jean Twenge to prawdziwy majstersztyk. Autorka łączy własne ponad trzydziestoletnie badania nad różnicami międzypokoleniowymi z bogatym zbiorem danych, aby przedstawić wszechstronny, oparty na danych opis poszczególnych pokoleń. Gorąco polecam tę książkę każdemu, kto pragnie zrozumieć współczesną kulturę specjalistom w dziedzinie zarządzania, zasobów ludzkich, edukacji i marketing, a także wszystkim tym, którzy są po prostu ciekawi. W. Keith Campbell, autor książki The New Science of Narcissism Jean Twenge jest najwybitniejszą badaczką zmian pokoleniowych na świecie. W tej obszernej, klarownej analizie autorka łączy dane pochodzące od milionów osób badanych w ciągu kilku dziesięcioleci z przekonującymi przykładami sposobu myślenia i priorytetów każdego z pokoleń. Dzięki lekturze tej książki pedagodzy, pracownicy, specjaliści w dziedzinie marketingu, przywódcy religijni i futurolodzy poznają świeże, przenikliwe spojrzenie na dzisiejszy świat społeczny, a zważywszy na przemianę pokoleń również na świat jutra. David G. Myers, Hope College, autor książki How Do We Know Ourselves: Curiosities and Marvels of the Human Mind Kiedy Jean Twenge wydaje nową książkę, zaraz biegnę ją kupić! Rzadko spotyka się tak rygorystyczną, skrupulatną badaczkę i utalentowaną pisarkę w jednej osobie. Pokolenia otworzą czytelnikom oczy i będą książką, do której nieustannie się wraca. Sonja Lyubomirsky, profesorka psychologii na Uniwersytecie Kalifornijskim w Riverside I autorka książki The How of Happiness Jean Twenge przeprowadziła jedne z najlepszych badań młodych Amerykanów w ostatnich latach, a jej nowa książka wzbogaca ten wybitny dorobek. Autorka opisuje w niej wszystkie żyjące współcześnie pokolenia i wskazuje na rozwój technologii jako główny czynnik, który je różnicuje, a jej wywód jest przekonujący i błyskotliwy. Twenge przywołuje jeden ważny, potwierdzony empirycznie fakt za drugim na przykład, dlaczego problemy psychiczne, które przywykliśmy kojarzyć z dorosłymi, co roku dotykają coraz młodszych osób a następnie interpretuje go z pewnością wytrawnej ekspertki. W czasach, gdy nowe technologie przejmują naszą codzienność, ta książka jest niezastąpionym zasobem, zwłaszcza dla rodziców, którzy zastanawiają się, jaki świat gotują ich dzieciom te nowe media i narzędzia. Znajdziemy w niej mnóstwo wykresów i statystyk połączonych z wartką, przystępną prozą idealną mieszankę nauki i służby publicznej. Gorąco ją polecam. Mark Bauerlein, Uniwersytet Emory, autor książki The Dumbest Generations Grow Up

POLICJA JAKO INSTYTUCJA BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO. PERSPEKTYWA OSÓB STARSZYCH

Maria Zrałek, Aldona Frączkiewicz-Wronka (red.)

Sześć opracowań zawartych w niniejszym tomie składa się na narrację, której celem jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o to, jak osoby starsze postrzegają wypełnianie przez Policję zadania związanego z zapewnieniem bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania. Informacje o tym, jak wypełnianie zadań Policji jest oceniane, przyczyni się do tworzenia takiego wizerunku Policji, aby odpowiadał na zapotrzebowanie mieszkańców społeczności lokalnych. Badania empiryczne były prowadzone na terenie miast aglomeracji śląskiej w 2016 roku. Realizowali je studenci kierunku bezpieczeństwo narodowe realizowanego w Wyższej Szkole Humanitas w Sosnowcu. Powierzenie roli ankieterów studentom było celowym zabiegiem, nastawionym na wzrost poziomu wiedzy i uwrażliwienie jej na specyficzne problemy w zakresie kształtowania podstaw bezpieczeństwa publicznego w miejscach zamieszkania widziane z perspektywy osób starszych.

Polityczny Islam. Jak dyskutować ze zwolennikami islamskiej doktryny

Bill Warner

Kiedy zrozumiesz prawdziwą naturę islamu, możesz dyskutować o niej z innymi. Szybko odkryjesz, że ludzie znają jedynie wersje ustaloną przez zwolenników islamu i podają wyłącznie uzasadnienia na jej podtrzymanie. Książka ta została napisana dla tego , kto chce być skuteczny w przekonywaniu innych na temat politycznej doktryny islamu. Dzięki niej pozna argumentacje oparta na faktach. Od zamachów z 11 września ta niezawodna metoda stosowana była w celu zmiany poglądów apologetów islamu z wszystkich kręgów politycznych i społecznych. Każdy niezależnie od tego, czy ma poglądy liberalne, postępowe, lewicowe, czy konserwatywne, może zostać przekonany, by w świetle faktów dostrzec prawdę na temat politycznego islamu. Metoda opisana w tej książce opiera się na świętych tekstach źródłowych islamu, najwięcej skorzystają na niej, więc ci, którzy przeczytali Trylogię (Koran, sira i hadisy). Pozostali mogą nauczyć się poprzez przykłady, ale im więcej faktów się pozna, tym lepsze uzyskuje się rezultaty. Jeśli chcesz zrozumieć Trylogię, wejdź na www.cspii.org, gdzie możesz dowiedzieć się więcej na temat politycznej doktryny islamu.   Metoda uczenia stosowana przez CSPII: bada islam, opierając się na dających się zweryfikować faktach; dotyczy politycznej doktryny islamu, nie religii; odnosi się do politycznego islamu, nie muzułmanów; stosuje powtórzenia oraz poziomy nauk.  

Polské národnostní školství na Zaolší (Polskie szkolnictwo narodowościowe na Zaolziu)

Lucie Zormanová

Celem niniejszej publikacji było podsumowanie, najważniejszych faktów na temat szkolnictwa na terenie Śląska Cieszyńskiego, przede wszystkim szkolnictwa polskiego, od początku jego istnienia do dnia dzisiejszego. W tym celu przeprowadzono analizę materiałów i dokumentów, wykorzystano również analizę danych statystycznych. Przeprowadzono także badanie empiryczne w celu opisania charakterystyki uczniów, którzy uczęszczają do szkół z polskim językiem nauczania na Zaolziu i dzieci, które uczęszczają do przedszkól z polskim językiem nauczania na Zaolziu.

Pomiędzy reformami. Edukacja początkowa w polskich reformach oświatowych w latach 1932-1961

Dorota Radzikowska

W pracy zawarta została analiza reform programowo-strukturalnych wprowadzanych w Polsce na pierwszym szczeblu kształcenia w szkole podstawowej w latach 1932–1961, przy czym ciężar badań koncentruje się głównie na założeniach reform, w mniejszym zaś stopniu na rzeczywistych zmianach w systemie edukacji, jakie zaszły pod ich wpływem. Ponieważ etap edukacji początkowej rozpoczyna organizowany przez szkołę proces wszechstronnego rozwoju uczniów, zadania nauczania początkowego rozpatrywane są tutaj w ścisłym związku z zadaniami szkoły podstawowej jako szkoły ogólnokształcącej. Wśród kryteriów analizowania kolejnych reform znalazły się: źródła, uwarunkowania i ogólne założenia reformy, miejsce edukacji początkowej w strukturze systemu oświatowego, cele i zadania tej edukacji w świetle założeń reformy, a także treści i programy nauczania dopuszczone do użytku na szczeblu edukacji początkowej wraz z metodami nauczania, formami organizacyjnymi pracy oraz środkami dydaktycznymi zalecanymi przez autorów programów i opracowań metodycznych. Zakres chronologiczny pracy zamyka się w latach 1932–1961, jednak dla określenia kontekstu i pełniejszego zobrazowania opisywanych reform oraz wskazania na ewolucyjny charakter zmian konieczne było odwołanie do przeszłości, pokazujące zasadnicze tendencje, które poprzedzały pierwszą charakteryzowaną w pracy reformę. 

Ponadstandardowi nauczyciele. Psychologiczne uwarunkowania zróżnicowanej aktywności zawodowej nauczycieli

Monika Baryła-Matejczuk

Monografia prezentuje wyniki badań, których celem jest określenie uwarunkowań zróżnicowanej aktywności zawodowej nauczycieli. Naukową analizą objęto osobowościowe korelaty standardowej i ponadstandardowej aktywności zawodowej nauczycieli. Ponadstandardowa aktywność jest rozumiana przez Autorkę jako realizowanie w pracy zawodowej zadań wykraczających poza podstawowe obowiązki nauczyciela. Zadania te określone zostały w oparciu o podstawowe funkcje szkoły (dydaktyczną, wychowawczą, opiekuńczą). Funkcjonowanie zawodowe nauczyciela zawsze pozostaje w związku z rzeczywistością społeczną, w której osadzony jest system oświaty oraz proces edukacyjny. Wyraziście zmienne warunki współczesnego świata stawiają też ciągle nowe wymagania i oczekiwania co do jakości pracy nauczyciela. Publikacja podejmuje problem ważny pod względem poznawczym i praktycznym. Stanowi bowiem jedną z prób empirycznej odpowiedzi na pytanie: jaki nauczyciel będzie właściwym dla czasów zmienności i nieprzewidywalności

Praca - więź - integracja. Wyzwania w życiu jednostki i społeczeństwa. Monografia poświęcona pamięci prof. zw. dr. hab. Władysława Jachera. T. 1: Praca, przedsiębiorczość, gospodarka oparta na wiedzy

Bożena Pactwa, Monika Żak, red. Urszula Swadźba

Monografia poświęcona jest zmarłemu profesorowi Władysławowi Jacherowi. Profesor zostawił po sobie liczne grono uczniów i przyjaciół, którzy poprzez tę publikację chcą uczcić jego pamięć. Zakres tematyczny monografii obraca się więc wokół problematyki, jaką podejmował on w swojej twórczości naukowej. Zasadniczo można ją sprowadzić do trzech głównych zagadnień: pracy, więzi i integracji. Wymienione powyżej motywy i problemy, poruszane przez profesora Jachera, to zagadnienia teoretyczne i praktyczne nadal aktualne. Były one przedmiotem wieloaspektowych analiz i rozważań na konferencji: „Praca – Więź – Integracja. Wyzwania w życiu jednostki i społeczeństwa” poświęconej pamięci profesora Władysława Jachera w 5. rocznicę śmierci. Konferencja odbyła się w dniach 9-10 kwietnia 2014 roku w Katowicach. Przedstawione w monografii artykuły są pokłosiem tej konferencji. Monografia składa się z dwóch wspólnie zatytułowanych tomów o zróżnicowanej problematyce. Pierwszy dotyczy zagadnień pracy, przedsiębiorczości i gospodarki opartej na wiedzy, a drugi skupia się na wartościach i więziach społecznych. Oprócz socjologów polskich swoje refleksje przedstawiają socjologowie czescy. Publikacja jest skierowana do socjologów, psychologów, kulturoznawców, antropologów społecznych zainteresowanych przedstawioną problematyką. 

Praktyki pedagogiczne w szkole. Projekt i porady metodyczne

Bohdan Cyrański, Jacek Piekarski, Ewa Cyrańska

Książka zawiera rozważania na temat pedagogicznego znaczenia praktyk, sposobu pojmowania wiedzy, procesu kształcenia w trakcie praktyk oraz zasad budowania programu, który traktować można jako proces przyczyniający się do konstruowania wiedzy. Kształcenie to polega na tworzeniu warunków, w których doświadczenia wszystkich uczestników mogą być wykorzystane jako podstawa do kreowania nowej jakości wiedzy i jej twórczego konstruowania. Sposób, w jaki wiedza odnoszona jest do doświadczenia, ma też uzasadnienie w procesie kształcenia osób dorosłych. Uczenie staje się używaniem wiedzy (praktykowaniem) – ugruntowanym w całokształcie doświadczenia. Wśród zasad budowania programu praktyk należy wymienić: zasadę doskonalenia jakości wiedzy i doświadczeń. Zaangażowanie traktuje się jako podstawę i warunek spełnienia innej zasady – atrakcyjności praktyk pedagogicznych. Jakość i atrakcyjność stanowią ważkie reguły o tyle, o ile znajdują one swe potwierdzenie w sposobie organizacji praktyk. Jego celowość – jako regułę uporządkowania czasowego i tematycznego, a także przesłankę włączenia w strukturę treściową całości programu studiów – traktować należy jako kolejną ważną zasadę. Wiąże się ona częściowo z charakterem uporządkowania tematycznego, na którym opierają się aktualna konstrukcja programów studiów, a także rozwiązania formalno-organizacyjne. Praktyki studenckie mogą być pojmowane jako dziedzina wspólnego, twórczego używania wiedzy w jej sensownym, pozytywnym kształtowaniu.  

Prawidła życia

Janusz Korczak

“Prawidła życia” to utwór Janusza Korczaka, polsko-żydowskiego lekarza, pedagoga, pisarza i publicysty, który był prekursorem działań na rzecz praw dziecka.   Oryginalność książki Korczaka polega na tym, że jest to naukowa książka dla dzieci, dotycząca otaczającego ich świata: domu, ulicy, szkoły. Znajdziemy tu cenne i pouczające obserwacje psychologiczne Starego Doktora. Należą do nich choćby uwagi na temat naturalności występowania konfliktów czy roli kłótni w żywiołowych zabawach dziecięcych. Dla dorosłych zaś jest to niezmienny wzór – jak traktować dziecko poważnie, szanując jego ludzką godność.  

Prawo dziecka do szacunku

Janusz Korczak

“Prawo dziecka do szacunku” to utwór Janusza Korczaka, polsko-żydowskiego lekarza, pedagoga, pisarza i publicysty, który był prekursorem działań na rzecz praw dziecka.   Jest to jeden z ciekawszych utworów Janusza Korczaka który skupia się na najważniejszych kwestiach związanych z wychowaniem dzieci. “Dziecko jest istotą rozumną, nie jest głupie, a rola nauczyciela powinna polegać na tym, żeby pomagać dziecku dojść do wiedzy. Dziecko powinno się traktować tak samo jak osobę dorosłą, powinno się je szanować.” Fragment.  

Problem intencjonalności działania wychowawczego. Studium teoretyczne

Alina Wróbel

Książka jest interdyscyplinarnym studium teoretycznych podstaw działania wychowawczego, osadzonym we współczesnym dyskursie paradygmatycznym, stanowi efekt hermeneutycznej interpretacji wybranych teorii pedagogicznych. Znajdujemy w niej odpowiedź na pytanie, jak odwołanie się do kategorii intencjonalności zmienia strukturę teorii pedagogicznej i sens nadany działaniu wychowawczemu jako podstawowemu elementowi praktyki pedagogicznej. Najważniejsze ustalenia teoretyczne zawarte w pracy są związane z(ze): – intencjonalnością jako kategorią badawczą i jej miejscem na mapach myśli współczesnych nauk humanistyczno-społecznych (filozofii, psychologii i socjologii); – analizą działania wychowawczego i jego właściwości w perspektywie wybranych formacji paradygmatycznych (strukturalizm, funkcjonalizm, interpretatywizm, radykalny humanizm); – sformułowaniem dwóch koncepcji działania wychowawczego w kontekście pedagogii współdziałania oraz pedagogii skuteczności; – wskazaniem pedagogicznych implikacji intencjonalnej instrumentalności wychowania. Publikacja z pewnością dostarczy takich impulsów, które pozwolą łączyć myślenie z działaniem, wzmacniać refleksyjny namysł nad realizowaną praktyką pedagogiczną i rekonstruować przesłanki tego działania. Rozumienie sensu własnego działania wynika przecież z myślenia i jest podstawą nadawania znaczeń.  

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 19, nr 2/2014: Konstruowanie świata osób niepełnosprawnych - różne aspekty rzeczywistości

Dorota Prysak, red. Magdalena Bełza

Kolejny numer czasopisma „Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych” (tom 19, 2/2014), którego temat przewodni: Konstruowanie świata osób niepełnosprawnych – różne aspekty rzeczywistości, wpisuje się w szeroko podejmowaną problematykę codzienności osób niepełnosprawnych, społecznych działań na rzecz poprawy ich sytuacji w różnych obszarach. Żyjemy w czasach bardzo dynamicznych zmian zachodzących prawie w każdej dziedzinie naszego życia. Te zmiany dotyczą również funkcjonowania osób niepełnosprawnych. W niniejszej publikacji ukazane zostały różne aspekty rzeczywistości tej grupy, takie jak: terapia, rehabilitacja, edukacja, funkcjonowanie w przestrzeni społecznej, kulturalnej czy zawodowej. Zamieszczone w trzech częściach artykuły stanowią holistyczny obraz rzeczywistości osoby niepełnosprawnej w obecnych czasach. Obraz ten – z perspektywy edukacyjnej, terapeutycznej, społecznej, a także zawodowej – przedstawiają badacze, ale również osoby będące w stałym kontakcie z osobami niepełnosprawnymi. Elementem szczególnie ciekawym jest transkrypcja panelu pt. „Świat widziany z drugiej strony – oczekiwania osób niepełnosprawnych”, który miał miejsce podczas Międzynarodowej Konferencji Naukowej w Ustroniu w kwietniu 2014 roku, a którego uczestnikami były osoby niepełnosprawne. Dyskusja ta zawiera różne perspektywy widzenia rzeczywistości przez pryzmat swojej niepełnosprawności, ale również miejsca w obecnym świecie i sprawowanej funkcji.  Publikacja poprzez połączenie rozważań stricte badawczych z rozważaniami praktycznymi skierowana jest do naukowców, pedagogów, psychologów, socjologów, studentów, a także do praktyków pracujących na co dzień z osobami niepełnosprawnymi oraz do rodziców dzieci niepełnosprawnych.

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 23, nr 2/2016: Wybrane zagadnienia metodologii i metodyki badań w obszarze niepełnosprawności i codzienności osób z niepełnosprawnością

red. Magdalena Bełza, red. Zenon Gajdzica, red. Dorota Prysak

Kolejny numer czasopisma Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych (2/2016, tom XXIII) zawiera zbiór tekstów ukazujących metodologiczne i metodyczne zagadnienia interdyscyplinarnych badań nad niepełnosprawnością (osób z niepełnosprawnością oraz uwarunkowaniami ich funkcjonowania). Niepełnosprawność jako kategoria badawcza przyjmuje postać sproblematyzowaną dopiero w zestawieniu z podmiotem nią obarczonym i otaczającymi go warunkami. Nadanie jej wymiaru: zjawiska, stanu, własności oraz uwzględnienie jej procesualności i zarazem dynamiki jako podstawy problemu naukowego, nie tylko zachęca, ale wręcz wymusza przekraczanie granic wiedzy dyscyplinarnej. Uwolnienie od konceptualnej tradycji ugruntowanej w określonej dyscyplinie naukowej prowadzi do wieloparadygmatyczności ujęć badawczych. Ostatnie dwie dekady to szczególny okres rozwoju zróżnicowanych paradygmatycznie formuł badawczych i konstruowanych w ich obszarze koncepcji służących poznaniu i zrozumieniu codzienności osób z niepełnosprawnością. Rozwój ten intensyfikuje wędrówkę pojęcia niepełnosprawności, początkowo zakorzenionego w medycznych i psychologicznych ujęciach funkcjonowania człowieka, a obecnie ujmowanego również w kontekstach społecznych i kulturowych. Ilustrują to przemiany pedagogiki specjalnej inicjowane, między innymi skierowaniem zainteresowań badaczy w stronę, nie tylko tego co wywołało, ale tego co wywołuje niepełnosprawność – nadając jej dynamiczny wymiar. Treści niniejszego tomu nie stanowią kroku w stronę uzyskania metodologicznej niepodległości pedagogiki specjalnej, przeciwnie wpisują się w wspólne zagadnienia wskazanych obszarów. Niemniej jednak, na poziomie operacyjnym formułowanych koncepcji badawczych i prowadzonych badań służą identyfikowaniu i egzemplifikowaniu swoistych – dla zagadnieniowego obszaru niepełnosprawności – problemów metodologicznych i metodycznych. Część z nich wynika z podejmowania zagadnień trudnych etycznie, złożonych koncepcyjnie czy ulokowania w labiryntach wędrujących znaczeń. Tom składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza obejmuje zagadnienia ogólne, druga – szczegółowe. Łączy je podmiot zainteresowań badawczych – osoby z niepełnosprawnością oraz ich codzienność postrzegana w różnych perspektywach. Większość tekstów powstała na kanwie dyskusji prowadzonych w obrębie II seminarium metodologii badań w obrębie pedagogiki specjalnej – ogród wieloparadygmatyczności, które odbyło się w grudniu 2015 roku w Cieszynie.

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 24, nr 1/2017: Interdyscyplinarne spojrzenie na wsparcie dziecka i jego rodziny w procesie wczesnej interwencji

red. Szymon Godawa, Sylwia Wrona

Wczesna interwencja to interdyscyplinarne działania ukierunkowane na wsparcie rozwoju małego dziecka oraz jego rodziny. O skuteczności tego procesu decyduje czas – im szybciej zostaną zauważone nieprawidłowości rozwojowe u dziecka, tym skuteczniejsze może okazać się wsparcie. Istotnym i często niedocenianym czynnikiem jest organizowanie wsparcia w kontekście całej rodziny. Powinniśmy postrzegać dziecko nie tylko przez pryzmat jego deficytów przeznaczonych do kompensacji i rehabilitacji, ale jako człowieka żyjącego w konkretnej rodzinie, która posiada określony potencjał oraz zasoby stanowiące podstawę działań wczesnej interwencji. Ich poznanie i wykorzystanie pozwala na zorganizowanie części wsparcia w naturalnym środowisku dziecka, czyli w jego domu rodzinnym. Takie podejście wymusza na specjalistach całościowe spojrzenie na proces wczesnej interwencji, obejmujący nie tylko czynniki psychospołecznego rozwoju, ale również te społeczne. Publikacja jest przykładem interdyscyplinarnego podejścia do zagadnienia wczesnej interwencji. Porusza problematykę związaną z budowaniem zespołów wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, angażowaniem rodziców w proces terapeutyczny, dietetyką jako czynnikiem często marginalizowanym, oraz bardzo wczesną diagnozą autyzmu.

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 25, nr 2/2017: Zespół kruchego X i inne zaburzenia neurorozwojowe. Diagnoza, terapia i edukacja - szanse i zagrożenia

red. Magdalena Bełza-Gajdzica, Joanna Kulisiak-Kaźmierczak

Kolejny numer czasopisma Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych (2/2017, tom XXV) zawiera zbiór tekstów ukazujących tematykę rzadkich zespołów genetycznych uwarunkowanych dziedzicznie, jak i zaburzeń neurorozwojowych, w tym ze spektrum autyzmu (ASD). Adresowany jest do nauczycieli, pedagogów, rehabilitantów, terapeutów, pracowników służb medycznych i socjalnych, a także studentów i rodziców. Część artykułów w nim zawartych jest pokłosiem dyskusji prowadzonych podczas konferencji poświęconej zagadnieniom związanym z tematyką rzadkiego zespołu genetycznego kruchego chromosomu X i zaburzeń neurorozwojowych. Konferencja została ta zorganizowana przez Fundację „Rodzina FRA X” w Międzyborzu i Fundację Placówek Terapeutycznych „JAŚ I MAŁGOSIA” w Szczecinku. Publikację rozpoczyna artykuł autorstwa lekarzy genetyków z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, którzy w swojej pracy zawodowej na co dzień zajmują się diagnozą i problematyką chorób rzadkich. Autorzy opisują w nim istotne zagadnienia związane z zespołem kruchego chromosomu X, począwszy od patogenezy zespołu, poprzez objawy, strategie leczenia, zwracając uwagę na nowe horyzonty terapii i na poradnictwo genetyczne, które ze względu na specyfikę dziedziczenia tego zespołu powinno obejmować również badania genetyczne nawet u dalszych krewnych . Kolejnych pięć opracowań poświęconych jest problematyce spektrum autyzmu (ASD), a dokładnie kwestiom takim jak: symptomatologia, diagnoza, terapia dziecka ze spektrum autyzmu. Trzy następne teksty dotyczą kognitywistyki i zagadnień takich jak: neuropoznawcza teoria umysłu u osób ze spektrum autyzmu, jej funkcjonowanie w praktyce, diagnoza neuropoznawcza oraz terapia i prezentacja indywidualnego przypadku. W dalszych artykułach zawarta jest problematyka roli integracji sensorycznej, zagadnień medycznych dotyczących zaburzeń metabolicznych, stresu oksydacyjnego, stanów zapalnych, bólu neuropatycznego, traumy pourazowej, zaburzeń neurorozwojowych w Alkoholowym Zespole Płodowym „FAS” Tom kończy bardzo istotny głos osoby z niepełnosprawnością, który skłania do refleksji i przemyśleń w podejmowaniu pracy terapeutyczno-rehabilitacyjno-edukacyjnej, a co najważniejsze – akcentuje, że należy podejmować działania w nawiązywaniu współpracy we wszystkich obszarach z osobami na co dzień mierzącymi się ze swoimi niedyspozycjami.

Profesjologia

Kazimierz M. Czarnecki

(...) Profesjologia winna być ujęta pod znacznie dłuższym tytułem, jak np.: "Zarys nauki o warunkach, procesie, wynikach i mechanizmach zawodowego rozwoju człowieka", a to dlatego że faktyczna jej treść dotyczy głównie wymienionych składników oraz teoretycznych i metodologicznych podstaw tego rozwoju. Zdecydowałem się jednak na tytuł krótszy, żeby był bardziej frapujący i zachęcający Czytelnika do sięgnięcia po tę pracę, by pobudził go do twórczego myślenia, krytyki i refleksji (...).

Profilaktyka i probacja w środowisku lokalnym

Bronisław Urban, Marek Konopczyński (red.)

Profilaktyka społeczna i probacja stanowią ważny obszar ograniczania rozmiarów przestępczości i neutralizacji czynników generujących zachowania odbiegające od norm społecznych. W ostatnich dziesięcioleciach wprowadzono do praktyki zapobiegania przestępczości i patologii zachowań różnorodne strategie oparte na najważniejszych teoriach z zakresu nauk społecznych, wynikach eksperymentów naukowych prowadzonych w krajach o najwyższej kulturze resocjalizacyjnej oraz doświadczeniach z najbardziej skutecznych projektów realizowanych przez specjalistów w wielu obszarach szczególnie zagrożonych rozwojem patologii społecznej. Zamieszczone w niniejszym zbiorze artykuły zapoznają z licznymi koncepcjami i ich weryfikacjami w obszarach działalności profilaktyczno-probacyjnej oraz podają przykłady organizacyjnych rozwiązań i metod działań uwzględniających specyficzne uwarunkowania skutecznych działań w wielu środowiskach. Mamy nadzieję, że większość z tych opracowań okaże się cennym materiałem w kształceniu studentów resocjalizacji i pracy socjalnej oraz że będą z nich korzystać specjaliści działający w ramach wielorakich form pomocy społecznej. Prof. dr hab. Bronisław Urban

Protagoras z Abdery - sofista i wychowawca. Studium z historii filozofii wychowania

Marcin Wasilewski

 Praca składa się z dwóch głównych części poprzedzonych dwoma rozdziałami wstępnymi. W części pierwszej (Między Abderą i Sycylią) przedstawione są testimonia, fragmenty i interpretacje tyczące biografii Protagorasa, w drugiej (‘Sophia’ Protagorasa) natomiast te, które odnoszą się do jego myśli (w tym łącznie 60 fragmentów w przekładzie własnym, z czego 59 po raz pierwszy w przekładzie na język polski). W prolegomenach poruszone zostały zagadnienia metodologiczne (wraz z przyjętymi tutaj zasadami ekspozycji materiału źródłowego) oraz dotyczące historii terminu sophistes.

Przedsiębiorczość jako wartość w edukacji

red. Andrzej Murzyn, red. Urszula Szuścik

W artykule przedstawione są różne ujęcia przedsiębiorczości. Część pierwsza poświęcona jest między innymi koncepcji Josepha Schumpetera. W części drugiej analizowane są historyczne uwarunkowania przedsiębiorczości. W zakończeniu podniesiony jest problem aktualnego rozumienia przedsiębiorczości.

Refleksje

Janusz Korczak

Janusz Korczak Refleksje ISBN 978-83-288-2384-6 Czy dobrze być dzieckiem? Tak sobie. Nie bardzo. Nie wiem. Zapomniałem. Ale wiem, że gorzej być dzieckiem żydowskim. A jeszcze gorzej być dzieckiem żydowskim biednym i osieroconym. No tak. Każdy to przyzna bez trudu. Ale czy może być coś gorszego? Czemu nie? Może. Źle być starym, ale gorzej być starym Żydem. Czy może być coś gorszego? Oj-oj. Bo jeżeli ten stary Żyd nie ma pieniędzy? A jeżeli nie ma pieniędzy ... Janusz Korczak Ur. 22 lipca 1878 (1879) w Warszawie Zm. 7 sierpnia 1942 w Treblince Najważniejsze dzieła: Król Maciuś Pierwszy (1923), Bankructwo Małego Dżeka (1924), Kajtuś czarodziej (1934), Kiedy znów będę mały (1925), Senat szaleńców (1931), Jak kochać dziecko (1920), Prawo dziecka do szacunku (1929) Właśc. Henryk Goldszmit. Z wykształcenia i zawodu lekarz, zasłynął jako pedagog i psycholog dziecięcy, twórca niezwykle nowatorskiego systemu wychowawczego, opartego na zasadach demokracji, szczerości, szacunku oraz wszechstronnej aktywizacji społecznej dzieci (np. jego podopieczni redagowali samodzielnie czasopismo ,,Mały Przegląd"). Współtwórca i kierownik żydowskiego Domu Sierot w Warszawie (1912-1942) oraz sierocińca dla dzieci polskich Nasz Dom (1919-1936) mieszczącego się na Bielanach w Warszawie. Wykładowca Instytutu Pedagogiki Specjalnej oraz Wolnej Wszechnicy Polskiej. Zajmował się publicystyką, współpracując m.in. z czasopismami ,,W słońcu" i ,,Szkoła Specjalna" oraz Polskim Radiem, w którym wygłaszał popularne pogadanki radiowe opublikowane następnie pt. Pedagogika żartobliwa. W 1942 w getcie warszawskim, pełniąc nieprzerwanie funkcję pediatry i opiekuna sierot, pisał Pamiętnik (wyd. po wojnie w Wyborze pism). Zginął w hitlerowskim obozie zagłady w Treblince wraz z wychowankami swojego zakładu. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Regionalizm w szkolnej edukacji. Pogranicze śląsko-małopolskie (Górny Śląsk, Zagłębie Dąbrowskie, ziemia olkuska)

red. nauk. Dariusz Rozmus i Sławomir Witkowski

Edukacja regionalna odgrywa istotną rolę w poznaniu dziejów swojego miasta czy wsi. Mieszkańcy Zagłębia Dąbrowskiego odczuwają swoją regionalną tożsamość. Znaczący wpływ na ten stan rzeczy miało kształtowanie się odrębności tego obszaru. W przeciwieństwie do Górnego Śląska, terytoria te były częścią Rzeczypospolitej. Po utracie niepodległości region ten był swojego rodzaju pomostem pomiędzy Śląskiem, Małopolską – Galicją a Kongresówką, którego częścią były tereny położone nad Przemszą i Brynicą. Dynamicznie rozwijający się przemysł na tych obszarach przyczynił się do ukształtowania specyficznej atmosfery tego regionu, w którym pośród żywiołu polskiego rozwijała się kultura niemiecka, rosyjska i żydowska. Jednocześnie rozwijał się tutaj aktywnie ruch niepodległościowy, czego przykładem jest prawie całkowite wyzwolenie tego obszaru z rąk zaborcy rosyjskiego w zimie 1863 roku w okresie powstania styczniowego.

Rodzice w kryzysie. Dlaczego nie powinniśmy traktować naszych dzieci jak dorosłych

Leonard Sax

„Rodzice w kryzysie” to książka, w której autor poszukuje przyczyn słabnącej kondycji fizycznej i psychicznej dzisiejszych dzieci i nastolatków. Otyłość, depresja, stany lękowe i nieprzystosowanie społeczne młodych osób to alarmujące zjawiska nasilające się nie tylko w Stanach Zjednoczonych.  Opierając się na doświadczeniu zaczerpniętym z własnej praktyki lekarskiej oraz na wynikach badań prowadzonych w Ameryce, Europie i Australii, dr Sax stawia tezę, że kluczowym powodem tych problemów jest – obserwowana od wielu dekad – erozja autorytetu rodziców. W obawie przed posądzeniem o dyktatorskie zapędy rodzice rezygnują z roli liderów i potulnie ustępują wobec kaprysów i żądań swoich pociech. A te obejmują zarówno niezdrową dietę, jak i nieograniczony dostęp do Internetu czy korzystanie z mediów społecznościowych. Liderami i autorytetami dzieci stają się ich rówieśnicy, a więc – dzieci wychowują dzieci. Zdaniem Saxa dorośli, uchylając się od ciążącej na nich odpowiedzialności, przystają na wzorce proponowane przez media i pop kulturę, przez co nie potrafią już kształtować w swoich synach i córkach umiejętności samokontroli, zdrowego poczucia własnej wartości oraz hierarchii życiowych celów.  Autor nie poprzestaje jednak na tej pesymistycznej diagnozie. Stara się pokazać, w jaki sposób rodzice mogą odzyskać istotne, należne im miejsce w życiu młodych ludzi. Powinni mianowicie zadbać o fundament, w oparciu o który ich dzieci zyskają szanse na spełnione i zdrowe życie. Dr Leonard Sax (M.D., Ph.D.) jest amerykańskim lekarzem rodzinnym, psychologiem i autorem książek Why Gender Matters, Boys Adrift oraz The Collapse of Parenting. Jako założyciel i dyrektor wykonawczy National Association for Single Sex Public Education (Narodowego Stowarzyszenia na rzecz Publicznej Edukacji Niekoedukacyjnej) doktor Sax odwiedził z wykładami na temat rozwoju dziecka kilkanaście krajów, występował także w dużych stacjach radiowych i telewizyjnych, w tym w programach CBS, CNN, Fox, CBC, BBC i PBS. Leonard Sax mieszka wraz z rodziną w Chester County w Pensylwanii.

Rodzina a profilaktyka zaburzeń w zachowaniu

Zbigniew B. Gaś

W książce zawarte zostały interdyscyplinarne dociekania, dotyczące roli rodziny w życiu człowieka oraz opis poszukiwań metod i sposobów wspierania rodziny w potrzebie. Monografia zawiera dwie części. Pierwsza z  nich, zatytułowana Koncepcje – Przeglądy, to dziewięć opracowań dotyczących różnych prób wyjaśnienia specyfiki rodziny początku XXI wieku. Druga, zatytułowana Badania – Analizy – Propozycje Rozwiązań, to siedem opracowań będących efektem zrealizowanych projektów badawczych dotyczących kluczowych aspektów konwencjonalnego/dysfunkcjonalnego funkcjonowania rodziny