Auto/biograficzne aspekty praktyk poznawczych

Marcin Kafar

Książka poświęcona jest podmiotowym aspektom praktyk poznania, znajdującym swoje językowe uzewnętrznienie w formach auto/biograficznych. Przedstawione rozważania mieszczą się na przecięciu wymiarów teoretycznego i metodologicznego, głównym punktem odniesienia czyniąc pozostające zwykle na drugim planie doświadczenia indywidualne badaczy. Ponadto zawiera treści skoncentrowane na biografiach naukowych, będących w centrum zainteresowania kilkorga badaczy, analizujących je w różnych ramach teoretycznych i z różnych perspektyw, m.in. pedagogicznej, antropologicznej, socjologicznej, kulturoznawczej. Odpowiadając na wspólnie odczuwany „brak” i podążając w refleksji według zasady rozpleniającego się kłącza, czyli zgodnie z inspirującą formułą wspólnego dociekania, zaprojektowaną i zaproponowaną przez redaktora tomu, indywidualni badacze stawali się współbadaczami, razem osiągającymi wieloaspektową konceptualizację podjętego zagadnienia. Wyrażają to ich teksty, świetnie korespondujące ze sobą i znakomicie reprezentujące nową, wspólnie wypracowaną w książce jakość o walorach deskryptywnych, wyjaśniających oraz prospektywnych. Biografie naukowe analizowane przez autorów tworzą rodzaj hologramu, w którego każdym elemencie zawarta jest informacja o całości jego obrazu. Czas, jaki poświęci czytelnik na lekturę tej książki, z pewnością nie będzie czasem straconym. 

Badania fokusowe. Problemy metodologiczne i etyczne

Jolanta Lisek-Michalska

 Celem książki jest choćby częściowe uzupełnienie braków w zakresie badań metodą zogniskowanego wywiadu grupowego. Wprawdzie tytuł sugeruje, że jest ona poświęcona w sposób symetryczny zarówno metodologii, jak i etyce badań fokusowych, ale punkt ciężkości zdecydowanie położono na kwestie etyczne. Jest to zabieg celowy, wynikający z trzech przesłanek. Po pierwsze, problemy metodologii badań fokusowych zostały szczegółowo rozpoznane przez licznych autorów, głównie amerykańskich – odwołania do wielu spośród nich znajdzie Czytelnik w tej książce. Po wtóre, w zogniskowanym wywiadzie grupowym, ze względu na jego specyfikę, występuje wyjątkowo wiele elementów „etycznie wrażliwych” i są one znacznie bardziej złożone niż dzieje się to w przypadku innych metod badawczych. Tym samym zasługują na wnikliwą uwagę. Po trzecie wreszcie, jest to rezultat przekonania, że postawa etyczna badacza w przypadku badań fokusowych w znacznym stopniu determinuje ich metodologię. Stanowi to antytezę wobec obowiązującego przez kilkadziesiąt lat pozytywistycznego podejścia do uprawiania badań w naukach społecznych, w którym dla rozważań o charakterze etycznym nie było miejsca. Motto tego modelu sprowadzało się do stwierdzenia: „Moja etyka to moja metodologia”.

Balwierze, cyrulicy, wyrwizęby. Z dziejów choroby i zdrowia

Dariusz Łukasiewicz

Fragment wstępu: Niedostatek badań nad dziejami kwestii zdrowotnych widoczny jest jasno w podręcznikach historii Polski i historii powszechnej, podczas gdy są to zagadnienia znaczące, ale i ciekawe. Podobnie jak w obszarze innej instytucji – szkolnictwa – w biegu epok następowały tu wielkie jakościowe zmiany, które miały zasadniczy wpływ na komfort ludzkiego życia. W minionych stuleciach jednym z głównych problemów była ogromna śmiertelność spowodowana przez epidemie, zwłaszcza śmiertelność dzieci. Od przełomu XIX i XX wieku stopniowo zaczęły następować w tym obszarze coraz szybsze, pozytywne zmiany, a służba zdrowia swym działaniem obejmowała już nie tylko szlachtę i zamożne mieszczaństwo, ale również warstwy uboższe. Także skuteczność medycyny zasadniczo się poprawiała. Lepsze było wyżywienie i większa odporność na choroby, co dla stanu zdrowotnego społeczeństwa ma zasadnicze znaczenie. Dzięki postępowi naukowemu przezwyciężono wielkie klęski nieurodzaju i głodu, które zawsze prowokowały epidemie. Od połowy XIX wieku głód w Europie odchodził do przeszłości. Pojawiły się nawozy sztuczne, nowe uprawy, poprawa jakości hodowli bydła, trzody chlewnej i drobiu. Za tym wzrastała konsumpcja mięsa. Zanim to nastąpiło, z zachorowaniami radzono sobie metodą prób i błędów w zakresie stosowania środków zielnych, gdzie osiągnięto duże sukcesy. Nie rozumiano, jak działa dany specyfik, ale ważne było, że działał. Teorie medyczne i wykoncypowane metody leczenia stanowiły jednak dla zdrowia zagrożenie. Medycyna uniwersytecka miała natomiast nad ludową przewagę większej plastyczności i łatwości poddawania się zmianom. Medycyna ludowa przekazywana była z pokolenia na pokolenie w systemie rzemieślniczym. Lekarze po uniwersytetach raczej więc szkodzili bogatym puszczając krew i dając środki na przeczyszczenie, a biednym starali się pomóc znachorzy, wiejskie baby, akuszerki i zielarki. Uważano, że ogromne znaczenie w profilaktyce i leczeniu miała religia, jako że modlitwy do świętych, pielgrzymki, relikwie oraz vota uznawano za bardzo ważne pomoce lecznicze. Nasze czasy racjonalizmu zmieniły również religię, gdzie zmniejszyła się wiara w cudowne uzdrowienia.

Baśnie wschodniosłowiańskie

Iwona Czapla

Pełen niesamowitości, pięknie zilustrowany zbiór baśni i podań wschodniosłowiańskich Baśnie od zawsze były dla ludzi źródłem mądrości. Przekazywały wiedzę o tym, jak otaczający świat widzieli nasi przodkowie, jak wyglądał ich dzień powszedni, jakie tradycje i rytuały rządziły ich życiem, a także w co wierzyli i jak swoją wiarę wyrażali. Niniejszy zbiór zawiera kilkadziesiąt baśni i bajek z kultury Słowian Wschodnich. Napotkacie w nich Babę Jagę jedną z najważniejszych postaci słowiańskiego folkloru, Kościeja Nieśmiertelnego czarny charakter ze starosłowiańskich podań ludowych, a także wiele innych niesamowitych postaci, jak choćby żmija, błotniaka, upiora czy rusałkę. Ale Baśnie wschodniosłowiańskie to nie tylko fascynujące stworzenia z mitologii słowiańskiej. To też absolutnie piękne stroje, niezwykłe zwyczaje ludowe i specyficzny, nierzadko czarny humor. To również zaproszenie w leśne ostępy, dawne wsie, zaklęte miasta, gdzie można poznać magiczną moc żywej wody i usłyszeć dźwięki zaczarowanej sopiłki.

Bazary. Kooperacja czy konkurencja?

Łukasz T. Marciniak

Książka dotyczy relacji między kupcami na targowiskach polskich i warunków, w jakich one przebiegają. Autor opisuje działania ekonomiczne kupców, ukierunkowane na sprzedaż i zysk oraz działania społeczne, czyli budowanie i zarządzanie relacjami z pozostałymi sprzedającymi na targowiskach, balansującymi między kooperacją a konkurencją. Książka zawiera barwne opisy trajektorii zakupów klientów, strategie manipulowania klientami, liczne taktyki i racjonalizacje kupców wobec siebie, a także kategoryzacje towarów i klientów. Dzięki temu czytelnik uzyskuje obraz społeczności kupieckiej z jej skomplikowanymi podziałami wewnętrznymi i wielowymiarowymi nierównościami. Publikacja jest kierowana zarówno do socjologów, antropologów, ekonomistów zorientowanych społecznie, jak również działaczy i urzędników samorządowych zajmujących się sprawami targowisk. Jej lektura może być pomocna w zarządzaniu targowiskami i przeciwdziałaniu konfliktom ze środowiskami kupców.

Bez retuszu czy po liftingu? Obrazy starości i aborcji w filmie

Ewelina Wejbert-Wąsiewicz

Książka dotyczy dwóch kwestii społecznych -starości i aborcji -omawianych z perspektywy artystycznej (filmowej) i socjologicznej. Autorka ukazała oba zjawiska, odwołując się do współczesnego kina amerykańskiego, europejskiego i polskiego, zwracając uwagę na subiektywny, kulturowo uwarunkowany przekaz filmowy w odniesieniu do rzeczywistości. Przedstawiła także wyniki badań własnych na temat recepcji wybranych filmów o starości i aborcji. Publikacja jest skierowana do szerokiego grona humanistów, miłośników kina, w tym szczególnie do studentów socjologii, kulturoznawstwa, dziennikarstwa i kierunków filmoznawczych. „Oryginalność książki polega na łączeniu kompetencji socjologa z zainteresowaniami współczesnym filmem oraz wiedzą o filmie. Pojęcia socjologiczne i relacje o badaniach społecznych odnoszone są do materii artystycznej. Badanie ma charakter krytycznej analizy wybranych filmów z perspektywy socjologii. Kiedy filmoznawstwo uprawia socjolog, spotyka się z krytyką ze strony filmoznawców, a jeśli filmoznawcy analizują problemy społeczne w filmie, ujawnia się brak znajomości badań społecznych w danej kwestii. Praca jest oryginalna i – jak każde badanie z pogranicza dyscyplin – wiąże się z podjęciem pewnego ryzyka.” Z recenzji prof. dr. hab. Bogusława Sułkowskiego

Bezpieczeństwo powietrzne imprez masowych

Konrad Dobija

 Analiza bezpieczeństwa imprez masowych z punktu widzenia możliwości zabezpieczenia imprez masowych z powietrza. Historia, prawo, przykłady aktów terroru podczas imprez masowych. 

Bezrobotni z pokolenia Baby Boomers i pokolenia Z. Różnice generacyjne a gotowość do funkcjonowania w realiach zmieniającego się rynku pracy - na przykładzie Rudy Śląskiej

Rafał Muster

W monografii dokonano próby ukazania różnic – na podstawie badań zrealizowanych w Rudzie Śląskiej – pomiędzy oczekiwaniami osób bezrobotnych z pokoleń Baby Boomers (urodzeni przed 1965 rokiem) i Z (urodzeni po 1989 roku) wobec pracodawców. Odniesiono się również do kwestii związanych z problemami aktywizacji zawodowej bezrobotnych należących do tych dwóch kohort wiekowych. Badania empiryczne, przeprowadzone na reprezentatywnych próbach młodszych i starszych osób bezrobotnych, pozwoliły na sformułowanie szeregu rekomendacji dotyczących podejmowania działań z zakresu aktywizacji społeczno-zawodowej osób pozostających bez pracy oraz na rzecz efektywniejszego wykorzystania ich potencjału przez pracodawców.

Biografia i wojna. Metoda biograficzna w badaniu procesów społecznych. Wybór tekstów

Renata Dopierała, Katarzyna Waniek

W książce omówiono pionierskie badania z ostatniej dekady XX w., prowadzone w ramach projektu „Biografia a tożsamość narodowa”, będące próbą spojrzenia na II wojnę światową z perspektywy indywidualnej historii życia. Zebrane w niej artykuły zostały poddane dyskusji wśród Autorów, którzy dodatkowo opatrzyli komentarzem swoje teksty. Ich tematyka odnosi się do zjawisk: wojny (przemocy i cierpienia), pamięci (indywidualnej i zbiorowej), tożsamości oraz stereotypów. Zagadnienia te zostały opracowane na podstawie badań opartych na metodzie autobiograficznego wywiadu narracyjnego, nawiązującej również do polskiej tradycji badań biograficznych, z której znana jest między innymi łódzka socjologia. Czytelnik dowie się wszystkiego na temat zastosowań wywiadu narracyjnego: począwszy od założeń teoretycznych, przez omówienie samej techniki, procedurę analityczną, aż po krytyczny namysł nad sposobem prowadzenia badań i analizy zgromadzonych danych. Książka zainteresuje nie tylko socjologów, antropologów, kulturoznawców i historyków, ale także osoby, dla których fascynujące może być czytanie fragmentów wywiadów i śledzenie tego, co typowe dla naszej kultury w jednostkowych biografiach. 

Bliskość. Jak zbudować dobre relacje w związku, w pracy i z przyjaciółmi

Rachel DeAlto

Jeśli masz problem z nawiązywaniem kontaktów, uważasz, że inni mają lepsze życie, przechodzisz kryzys w związku, nie wierzysz w siebie i generalnie wszystko cię frustruje, ta książka jest DLA CIEBIE. Bliskość. Jak budować relacje w związku, w pracy i z przyjaciółmi Rachel DeAlto opowiada o tym, jak znajdować wspólny język pomimo dzielących nas różnic. Praktyczny, pełen prawdziwych przykładów i wibrujący pozytywną energią poradnik amerykańskiej ekspertki od budowania relacji pomoże wrócić do tego, do czego zostaliśmy stworzeni: nawiązywania relacji i odnajdowania bliskości. Nabieranie poczucia, że dobrze nam we własnej skórze i budowanie więzi zmienią wszystko: od osobistego samopoczucia po sprawy zawodowe. Oto klucz do sukcesu na wszystkich polach naszej aktywności, droga do szczęścia i miłości. Po miesiącach pandemii próbujemy ponownie się zaadaptować, wracając do kontaktów społecznych, relacji z rodziną, kolegami z klasy czy znajomymi. Nie moglibyśmy wymarzyć sobie lepszego momentu do przeczytania tej książki! Amy Robach, Good Morning America

Bo jesteś człowiekiem. Żyć z depresją, ale nie w depresji

Ewa Woydyłło

Ewa Woydyłło podejmuje temat depresji. Rozpoczyna od zdiagnozowania choroby i odróżnienia jej od okresowego obniżenia nastroju, z którym często depresja bywa mylona. Autorka namawia czytelnika do uważnej samoobserwacji, ale i do korzystania z pomocy psychologa i lekarza. Opisuje możliwości leczenia depresji, poczynając od sposobów niemedycznych, a kończąc na różnych wariantach terapii profesjonalnych Przekonuje, że psychoterapia, terapia indywidualna czy grupowa lepiej służą walce z chorobą niż leczenie farmakologiczne. Książka pozwala zrozumieć depresję i przekonuje, że z tej choroby można się wyleczyć.

Boiduda

Jakub Lubelski

"Poruszająca, napisana z rozmachem opowieść o dorastaniu dziecka wychowywanego bez ojca, o poszukiwaniu fundamentu i przedwczesnej dojrzałości, do której zmusza konieczność zbudowania tego, co inni dostają gotowe. Piękna opowieść o matce i synu, o tym, jak ojcem staje się każde z nich, ale chyba również opowieść o pokoleniu, które dziś dochodzi do głosu. Czy dzisiejsi trzydziestolatkowie nie są pokoleniem wychowanym bez doświadczonych przewodników? Pokoleniem, które musiało wymyślić swoją drogę i siebie, bo ich rodzice rozumieli często z nowej rzeczywistości mniej niż ich dzieci? Bardzo intrygująca proza! Debiut, którego nie wolno przeoczyć!" dr Dariusz Karłowicz, filozof, redaktor Teologii Politycznej

Brudna praca w zawodach medycznych. Konteksty interakcji pacjent-personel medyczny w procesie leczenia

Michał Lesiak

W publikacji dokonano analizy interakcji pomiędzy pacjentami i personelem medycznym, ze szczególnym uwzględnieniem obciążeń (społecznych, interakcyjnych, moralnych, fizycznych), które wiążą się z pracą lekarzy, pielęgniarek i ratowników medycznych. Wykorzystując koncepcję Everetta Hughesa – dirty work (brudnej pracy), starano się pokazać trud związany z wykonywaniem zawodu medycznego. Tekst monografii umożliwia Czytelnikowi zrozumienie specyficznego środowiska pracy w wyspecjalizowanych instytucjach (szpitale, domy pomocy społecznej, hospicja) odpowiedzialnych za takie aspekty życia, jak choroba, leczenie, umieranie. Starano się obiektywnie pokazać pracę zespołu medycznego. Zwrócono uwagę na rozbieżności między postrzeganiem lekarza przez pacjentów a jego rzeczywistymi obowiązkami. Wizja lekarza ubranego w nieskazitelnie biały fartuch, przechadzającego się po salach chorych to tylko niewielki ułamek zadań, które musi on wykonać podczas dnia pracy. Trudne decyzje (obciążające moralnie), skomplikowane sytuacje podczas operacji i kontakt z wydzielinami ludzkiego ciała (obciążenia fizyczne), kontakt z osobami roszczeniowymi, które uważają, że zasługują na wyjątkowe traktowanie (obciążenia interakcyjne), kontakt z osobami naznaczonymi społecznie (obciążenia społeczne) to codzienność dla lekarza pracującego w placówce medycznej. Książka jest adresowana do osób zainteresowanych współczesnymi teoriami socjologicznymi i interakcjonistycznym ujęciem pracy – zwłaszcza do lekarzy, osób zarządzających zespołami medycznymi oraz pacjentów, którzy chcą dowiedzieć się, jak wyglądają kulisy pracy medycznej.

Brzydka prawda. Kulisy walki Facebooka o dominację

Nagradzane reporterki New York Timesa w pasjonującym, demaskatorskim stylu przedstawiają wyjątkową, technologiczną historię naszych czasów dzieje Facebooka. Spokojnie, oddychajcie głęboko. Słyszymy was. - Mark Zuckerberg, wrzesień 2006 Nigdy nie mieliśmy zamiaru was zdenerwować. - Sheryl Sandberg, lipiec 2014 Przepraszam i obiecuję poprawę. -Mark Zuckerberg, wrzesień 2017 Popełniliśmy błędy, przyznaję się do nich i biorę za nie odpowiedzialność. - Sheryl Sandberg, kwiecień 2018 To był mój błąd, za który przepraszam. - Mark Zuckerberg, kwiecień 2018 Musimy się poprawić. - Sheryl Sandberg, styczeń 2019 Musimy działać lepiej. - Mark Zuckerberg, maj 2020 Facebook, swego czasu jeden z największych fenomenów branży technologicznej, od kilku lat jest nękany kontrowersjami i kryzysami. Wyciek danych użytkowników, fake newsy i polaryzująca mowa nienawiści. Dlaczego tak się stało? Decyzje kierownictwa doprowadzały do kryzysów, od których potem próbowano odwracać uwagę. Programiści dostawali polecenia tworzenia narzędzi, które w rezultacie wzmacniały konfliktową retorykę, teorie spiskowe i bańki informacyjne przepuszczające tylko jednostronne opinie. Facebook stał się najbardziej żarłoczną na świecie machiną do eksploracji danych, odnotowywał rekordowe zyski i wzmacniał swą dominującą pozycję za pomocą agresywnego lobbingu. Korzystając z unikatowej wiedzy, m.in. byłych pracowników Facebooka, autorki zabierają nas do świata skomplikowanych rozgrywek, sojuszy i rywalizacji w firmie. Ich dziennikarskie śledztwo doprowadziło do szokujących wniosków: błędne poczynania nie były anomalią, lecz nieuchronnością. Dla Marka Zuckerberga i Sheryl Sandberg w niezwykle burzliwych minionych pięciu latach nieograniczony rozwój pozostawał priorytetem. Obydwoje są ikonami naszych czasów: cudowny chłopiec Doliny Krzemowej, który stał się miliarderem, i błyskotliwa bizneswoman, inspiracja dla milionów kobiet. Jednak zamknięci w swoich hermetycznych kręgach, zaślepieni przez własne ambicje i arogancję, nie zrobili nic, kiedy ich technologia była przejmowana przez podżegaczy, przestępców i skorumpowane reżimy polityczne na całym świecie. W książce Brzydka prawda zostają pociągnięci do odpowiedzialności Autorki należały do zespołu dziennikarzy śledczych, który znalazł się w gronie finalistów Nagrody Pulitzera za rok 2019. Zespół zdobył też George Polk Award w kategorii reportaż oraz Gerald Loeb Award za reportaż śledczy.

Buduj mosty, nie mury

Enver Djuliman, Lillian Hjorth

Niniejsza książka to efekt dziesięciu lat doświadczenia w nauczaniu o prawach człowieka, zrozumieniu interkulturowym i rozwiązywaniu konfliktów. Dzięki współpracy z norweskim Komitetem Helsińskim opracowaliśmy programy szkoleniowe i szkoliliśmy młodzież, studentów, uchodźców, nauczycieli, dziennikarzy i pracowników sektora publicznego na Bałkanach, na Białorusi, w Rosji, wliczając w to Czeczenię i Inguszetię, USA i – oczywiście – Norwegii. Jesteśmy aktywistami zajmującymi się prawami człowieka. Prawa te reprezentują wartości wyznawane przez wszystkie kraje świata. Ich fundamentem jest to, że wszyscy mają taką samą godność jako ludzie i że nikt nie może być dyskryminowany z powodu płci, koloru skóry, narodowości, przynależności etnicznej, religii, preferencji seksualnych lub innych cech. Prawa człowieka, obok zrozumienia interkulturowego oraz pokojowego rozwiązywania konfliktów, stanowią być może najważniejsze zasoby, jakie ludzie i społeczeństwo powinni posiadać i praktykować w erze globalizacji. Jesteśmy od siebie zależni bardziej niż kiedykolwiek. Jeśli pragniemy pokoju, musimy wspólnie go stworzyć.

Cechy osobowości a doświadczanie szczęścia i poczucie sensu życia

Anna Porczyńska-Ciszewska

Co cechuje człowieka szczęśliwego i co odróżnia go od nieszczęśliwego? Czy szczęście zależy od bycia szczęśliwym, czy też od wielu przyjemnych sytuacji? W jakim stopniu zadowolenie i poczucie szczęścia zależą od usposobienia oraz cech osobowości człowieka? Na te m.in. pytania czytelnik może znaleźć odpowiedź w niniejszej pracy.   Zwracając uwagę na problematykę sensu życia i szczęścia z perspektywy psychologii, autorka poddaje analizie relacje między odczuwanym sensem własnej egzystencji, umiejętnością doświadczania szczęścia a składnikami osobowości i temperamentu człowieka oraz czynnikami określającymi obiektywne warunki życia. Stawia też pytania: Czy ludzie szczęśliwi charakteryzują się pewnymi stałymi cechami psychologicznymi, prezentują specyficzny, odróżniający ich od innych profil osobowości? Czy psychiczny dobrostan jest trwałą cechą indywidualną, czy raczej zależy od warunków zewnętrznych, czyli tzw. kolei losu. Książkę tę wśród publikacji o takiej problematyce  wyróżnia wybór interesującej i oryginalnej koncepcji szczęścia, na której podstawie zinterpretowano przyczyny różnic indywidualnych w zakresie poczucia szczęścia, a mianowicie teorii przepływu (flow experience) M. Csikszentmihalyiego, a także nowatorskie wyniki badań nt. doświadczania szczęścia przez osoby skłonne do podejmowania ryzykownych zachowań. Próbując wykreślić profil psychologiczny osoby szczęśliwej w rozumieniu koncepcji M. Csikszentmihalyiego, autorka nie przesądza o tym, czy któraś z cech osobowości jest wyłącznie korelatem, czy też koniecznym warunkiem bądź pochodną dobrostanu psychicznego człowieka. Z uwagi na to, że problematyka doświadczania szczęścia i poczucia sensu życia to zagadnienia powszechne i znaczące niemal dla każdego człowieka, książka ta polecana jest przedstawicielom środowisk akademickich oraz każdemu poszukującemu odpowiedzi na egzystencjalnie ważne pytania.