Migracje do korzeni. Wybory tożsamościowe Polaków ze Wschodu na studiach w kraju przodków

Marcin Gońda

Monografia, oparta na danych empirycznych o charakterze narracyjnym, jest próbą zastosowania koncepcji "migracji do korzeni" (roots migration) do opisu mobilności edukacyjnej młodych członków polskiej diaspory z państw byłego ZSRR. Autor odtwarza w niej biograficzny wymiar migracji studentów do jedynie częściowo znanej im Polski, z której pochodzi rodzina lub jej niektórzy członkowie. Kraj przodków i jego mieszkańcy jednak nie zawsze okazują się takie, jaki ich obraz kreowała rodzina, szkoła czy Kościół w miejscu urodzenia. Doświadczenia pobytu w Polsce istotnie wpływają na przemiany tożsamości zbiorowej i poczucie przynależności narodowej badanej młodzieży. Książka powinna zainteresować nie tylko specjalistów od migracji, socjologów czy historyków, lecz także tych wszystkich, którym bliski jest los rodaków na Wschodzie. Stanowi ona istotny wkład w badania nad migracjami powrotnymi i edukacyjnymi do Polski, zwłaszcza poprzez wykorzystanie perspektywy biograficznej do analizy doświadczeń życiowych młodych jednostek w pozornie znanej im ojczyźnie.

Migracje emerytów w Polsce - czynniki, kierunki, konsekwencje

Sławomir Pytel

Problematyką starzenia się ludności i populacją seniorów zajmuje się wiele dziedzin naukowych, w tym również geografia. Starzenie się populacji to proces polegający na zmianach w strukturze wieku ludności, a jego konsekwencje wywołują różnorodne potrzeby i zagrożenia natury medycznej, społecznej i gospodarczej. Stąd badanie tego procesu ma duże znaczenie teoretyczne i praktyczne. Rolą geografii, zwłaszcza geografii ludności, jest wykrywanie prawidłowości przestrzennych procesu starzenia oraz opis rozmieszczenia, struktur i aktywności społecznej osób starszych, zarówno w ujęciu statycznym, jak i dynamicznym. Podjęcie zagadnienia migracji seniorów w Polsce przez Autora wydaje się bardzo trafne i uzasadnione, gdyż mobilność tej grupy społecznej wzrasta, wpływając na rozwój lokalny i regionalny. - Z recenzji dr. hab. prof. UP Sławomira Kurka Recenzowana praca stanowi bardzo dobre, a przy tym pionierskie studium wyjątkowo złożonej problematyki badawczej. Wielowymiarowość badań, jak i różnorodność tematyczna i wielowątkowość sprawiają, że obok walorów naukowych, poznawczych i metodycznych dużego znaczenia nabiera aplikacyjność badań. Tym bardziej, że dostarczają one informacji o niezidentyfikowanych dotąd zjawiskach i procesach, towarzyszących migracjom seniorów. Nabierają one też wyjątkowego znaczenia z uwagi na przestrzenny aspekt badań, który wzbogaca obecny stan wiedzy i może być wykorzystany przy formułowaniu celów polityki lokalnej, regionalnej, czy nawet krajowej. - Z recenzji dr hab. Marii Soji

Mikropolis. Socjologia miasta osobistego

Andrzej Majer

Książka jest jednym z pierwszych w polskiej literaturze naukowej z dziedziny socjologii miasta przykładem zastosowania perspektywy antropologiczno­socjologicznej oraz paradygmatów interpretacyjnego i socjologii życia codziennego, czyli metodologii jakościowej, stosowanych w badaniach antropologicznych i etnologicznych. Podejście to pokazane jest na tle teoretycznych ujęć tematyki zamieszkiwania, lokalnej społeczności i nowych ruchów miejskich, poszukiwań istoty miasta i wyobrażeń na jego temat. Problematyka książki skupia się wokół dwóch wątków. Pierwszym z nich i wiodącym jest mikropolis - koncepcja osobistego sposobu widzenia i przeżywania trzech podstawowych wymiarów: fragmentów przestrzeni miejskiej, części zbiorowości mieszkańców i wybranych wyobrażeń w dziedzinie literatury, mitów i empirycznych badań społecznych postaw, odpowiadająca rzeczywistemu trybowi eksplorowania czy użytkowania miejskiej przestrzeni. Drugim wątkiem jest Łódź z okresu dzieciństwa i młodości autora, rodzinna kamienica, podwórko i miasto opisywane z osobistego punktu widzenia - retrospekcja pokazująca świat już nieistniejący, zasługujący na przypomnienie. Niewątpliwie publikacja spotka się z dużym zainteresowaniem nie tylko socjologów, lecz także antropologów, urbanistów, geografów miasta oraz współdecydujących o jakości życia w miejskich strukturach.  

Miniatury o Sztuce (Tom 3.). O Gauguinie

Griselda Pollock

Griselda Pollock historyczka sztuki, feministka oraz niestrudzona orędowniczka inkluzywności genderowej i rasowej analizuje rasistowskie, seksistowskie i imperialistyczne podłoże dzieł Gauguina i innych artystów konkurujących o pierwszeństwo w europejskiej awangardzie lat 80. i 90. XIX wieku. Po raz pierwszy esej ten został wygłoszona jako wykład w 1993 roku, na długo przed tym, jak dekolonizacja i decentralizacja historii sztuki stały się ważną częścią krytycznego dyskursu wśród czytelników i badaczy historii sztuki. Esej ten pozostaje mocną i wciąż aktualną odpowiedzią na główny nurt narracji historii sztuki. Poprzez wnikliwą lekturę obrazu Gauguina z 1892 roku przedstawiającego jego tahitańską żonę, Manao Tapapau, Pollock proponuje nową teorię na temat twórczości tego kontrowersyjnego malarza. Analiza awangardowych prac Gauguina przez Griseldę Pollock ujawnia, w jaki sposób rasa i płeć były przez artystę wykorzystywane i obnaża sposób, w jaki rasistowski dyskurs strukturyzuje sztukę i historię sztuki. Stawiając pytania o różnice kulturowe, seksualne i etniczne, Pollock w tym niezwykle ważnym eseju stara się skłonić nas wszystkich do samokrytyki, nie tylko w odniesieniu do płci, ale także koloru historii sztuki. Seria Miniatury o Sztuce Zaskakujące, dociekliwe, prowokacyjne i wzbogacające Miniatury o Sztuce to ponadczasowe teksty ludzi, którzy ukształtowali dyskurs na temat sztuki, kultury wizualnej i historii. Ta atrakcyjna, kolekcjonerska seria uosabia to, co najlepsze, w historii sztuki. Griselda Pollock jest światowej sławy historyczką sztuki, feministką i specjalistką w dziedzinie interdyscyplinarnej analizy kultury. W ciągu ostatniego półwiecza jej prace istotnie zmieniły kanon historii sztuki. Od 1977 roku pracuje na Uniwersytecie w Leeds, gdzie wykłada społeczną i krytyczną historię sztuki oraz kieruje założonym przez siebie Centrum Analizy Kulturowej, Teorii i Historii (CentreCATH). Jej zainteresowania badawcze koncentrują się na różnicach kulturowych, płciowych i etnicznych w sztuce, a do licznych publikacji jej autorstwa należą Dawne mistrzynie (Old Mistresses, książka napisana wspólnie z Rozsiką Parker, 1981/2020; wydanie polskie wrzesień 2025); Vision and Difference (1987); Charlotte Salomonand the Theatre of Memory (2018); oraz Killing Men and DyingWomen (2022). W 2020 roku Griselda Pollock zostałalaureatką Nagrody Holberga, a w 2023 nagrody CAA Distinguished Lifetime Achievement Award for Writing on Art (przyznawanej za wybitne osiągnięcia w dziedzinie pisania o sztuce).

Mizoginia

Maria Bogucka

Badanie historii ludzkości od czasów starożytnych do początków XXI wieku skłania do stwierdzenia, że główną rolę motoryczną spełniały w tym procesie dwa czynniki - popęd seksualny i mizoginia - przy czym w obu wypadkach rezultatem było utworzenie się przewagi fizycznej, prawnej i psychicznej mężczyzn nad kobietami. Zjawisko mizoginii było tak powszechne i tak bardzo infekowało wszystkie dziedziny życia od średniowiecza nawet po wiek XX, że nie sposób wyłączyć go z badań, jeśli mają one być prowadzone uczciwie. Tak powstała wielka literatura o kobietach, analizująca ich życie także w oderwaniu od problemów macierzyństwa i pracy domowej, ukazująca walkę o dostęp do wykształcenia, o zdobycie praw obywatelskich i o uznanie wreszcie, że kobieta jest człowiekiem, choć było to jeszcze w połowie XX wieku negowane. Badanie historii ludzkości od czasów starożytnych do początków XXI wieku skłania do stwierdzenia, że główną rolę motoryczną spełniały w tym procesie dwa czynniki - popęd seksualny i mizoginia - przy czym w obu wypadkach rezultatem było utworzenie się przewagi fizycznej, prawnej i psychicznej mężczyzn nad kobietami. Fakty te nie zostały przez zawodowych historyków zanalizowane dostatecznie starannie i przedstawione w sposób nie budzący wątpliwości w opracowaniach naukowych i podręcznikach. Literatura na temat mizoginii jest niezwykle uboga. To milczenie badaczy nie jest przypadkiem. Należy wziąć je pod uwagę i podjąć prace tak potrzebne, aby lepiej zrozumieć współczesne problemy i potrzebę działań na miarę XXI wieku.

Młodzi dorośli. Wzory ruchliwości społecznej w okresie transformacji systemowej

Magdalena Rek-Woźniak

Publikacja mieści się w obszarze socjologicznych badań nad strukturą społeczną. Zaprezentowano w niej podstawowe konteksty teoretyczne zjawiska ruchliwości między- i wewnątrzgeneracyjnej, a także jego rozmaite uwarunkowania, związane zarówno z przemianami współczesnego kapitalizmu, jak i specyfiką polskiej transformacji systemowej. Autorka wyeksponowała przy tym perspektywę kohortową, wychodząc z założenia, że badając mechanizmy osiągania pozycji społecznej, warto skierować uwagę na sytuację osób dorastających i podejmujących kluczowe życiowe decyzje już po przełomie ustrojowym. Omówione w książce analizy empiryczne służyły odtworzeniu wzorów ruchliwości międzygeneracyjnej młodych dorosłych mieszkańców polskiego miasta średniej wielkości, ze szczególnym uwzględnieniem biograficznych doświadczeń mężczyzn i kobiet wywodzących się z rodzin o niskim statusie społeczno-ekonomicznym. Książka skierowana jest przede wszystkim do socjologów: badaczy struktury i ruchliwości społecznej, specjalistów zainteresowanych problematyką zmian społecznych i przebiegu życia. Może też zainteresować polityków społecznych i praktyków pracujących z młodzieżą i młodymi dorosłymi.  

Mobbing w pracy z perspektywy interakcyjnej. Proces stawania się ofiarą

Piotr Chomczyński

W książce zawarte zostały rezultaty badań jakościowych nad zjawiskiem mobbingu. Jest to pierwsza pozycja na rynku wydawniczym, w której zastosowano różne techniki badań jakościowych (wywiady narracyjne i pogłębione, ukryta obserwacja uczestnicząca, analiza dokumentów itd.) w celu dokonania diagnozy zjawiska stawania się ofiarą przemocy psychicznej w miejscu pracy. Ponadto w publikacji zostały omówione wyniki badań autorów i ośrodków polskich i zagranicznych. Jako perspektywę teoretyczną autor przyjął założenia symbolicznego interakcjonizmu, dzięki czemu udało mu się przedstawić rolę interakcji ofiary z agresorem oraz jej otoczeniem zawodowym i prywatnym. Publikacja skierowana jest zarówno do środowiska akademickiego, jak również praktyków zajmujących się problemem mobbingu. Ponadto będzie atrakcyjną pozycją wydawniczą dla wszystkich osób zainteresowanych tą problematyką.

Mocarstwo z przypadku. Nadchodząca era amerykańskiej dominacji i nieładu światowego

Peter Zeihan

Świat dzieli się na nowo - czy czeka nas nieuchronna deglobalizacja? Pod koniec II wojny światowej Stany Zjednoczone wykonały odważny strategiczny gambit, który zmienił oblicze świata. Imperia zostały zastąpione globalnym systemem gospodarczym, którego strzegła amerykańska marynarka wojenna. Po raz pierwszy w historii wszystkie oceany stały się bezpieczne, a rynki i zasoby dostępne dla wszystkich. Dawni wrogowi stali się partnerami. Mylimy się jednak, sądząc, że ten stan jest normalny. Żyjemy w sztucznie wykreowanym świecie, którego czas jest już policzony. W swojej książce Mocarstwo z przypadku Peter Zeihan analizuje, w jaki sposób uwarunkowania geograficzne sprawią, że amerykańskie zaangażowanie w wolny handel będzie maleć; jak starzenie się populacji wpłynie na rynki; i dlaczego wbrew wszelkim przeciwnościom to właśnie ciągle nienasycona gospodarka amerykańska jako jedyna spośród rozwiniętych krajów szybko zbliża się do osiągnięcia niezależności energetycznej. Wszystkie te czynniki wywrócą globalny system i zaprowadzą nowy (nie)ład, w którym geografia będzie miała większe znaczenie niż kiedykolwiek.