Kapitał społeczny a jakość życia. Na przykładzie zbiorowości wielkomiejskiej

Monika Mularska-Kucharek

 Opis socjologicznych i psychologicznych mechanizmów życia zbiorowego. Takie ujęcie problemu jakości życia wzbogaca rozumienie fenomenu zarówno kapitału społecznego, jak i samej jakości życia. Publikacja ukazuje nowy, nie w pełni dotąd dobrze zanalizowany, mechanizm działania kapitału społecznego, jak i genezy powstawania wyższej jakości życia. Omówienie określonych koncepcji teoretycznych i ich weryfikacja. Autorka przedstawia w swej pracy własne badania ilościowe z wykorzystaniem przygotowanych przez siebie narzędzi badawczych. Analizy ilościowe zostały pogłębione przez badania jakościowe, tworząc razem interesującą i uzupełniającą się całość. Tematyka monografii należy w ostatnich latach, nie tylko w Polsce, do wiodących w obszarze nauk społecznych, zwłaszcza zaś w socjologii. Wnioski z badań i ustaleń Autorki należy rekomendować, a w konsekwencji aplikować na poziomie różnych polityk społecznych. M. Mularska-Kucharek ukazała w książce nie tylko wzajemne związki i zależności między kapitałem społecznym a jakością życia mieszkańców Łodzi, ale również podjęła udaną próbę po-łączenia perspektywy teoretycznej z aplikacyjną. W odniesieniu do znaczących części mono-grafii wyniki przeprowadzonych badań mają charakter reprezentatywny, co z pewnością w sposób istotny podnosi jej rangę. W tym przypadku mamy do czynienia z zarówno z rozwiniętą samoświadomością metodologiczną, jak i umiejętnością interpretacyjną dotyczącą uzyskanego materiału empirycznego.

Kapitał społeczny a postawy i działania przedsiębiorcze mieszkańców Łodzi

Monika Mularska-Kucharek

 Książka poświęcona jest problematyce kapitału społecznego. Zawarto w niej przegląd podstawowych koncepcji kapitału społecznego, a także charakterystykę jego poszczególnych komponentów. Skoncentrowano się też na społecznym i psychologicznym aspekcie przedsiębiorczości. Stanowi próbę egzemplifikacji związków pomiędzy kapitałem społecznym a przedsiębiorczością. Opisano kwestie dotyczące przedmiotu i problematyki badań, głównych pojęć, hipotez badawczych. Wnioski płynące z zawartych wyników i podjętych rozważań pozwalają określić stan kapitału społecznego łodzian, poziom przedsiębiorczości, czyli informacje na temat postaw i działań o charakterze przedsiębiorczym. Praca jest wartościowym i cennym wkładem w wiedzę zarówno od strony poznawczej, jak i teoretycznej. Ma też walory diagnostyczne. Opisano w niej istotne aspekty życia społecznego Łodzi, przede wszystkim te o ważnym społecznym wydźwięku. Kapitał społeczny traktowany jest jako jeden z głównych czynników (pomijając czynniki makrospołeczne) odpowiedzialnych za powstawanie i utrzymywanie się nierówności. Przesądza on także o możliwościach i szansach jednostki w gospodarce kapitalistycznej, a przedsiębiorczość postrzega się również jako postawę ułatwiającą funkcjonowanie we współczesnym świecie. Uzyskane wyniki mają znaczenie zarówno dla kreatorów życia społecznego, jak i indywidualnych jednostek chcących mieć kontrolę nad swoim życiem, a także dla tych, którzy pragną osiągać więcej w kwestiach materialnych i niematerialnych.

Kategorie antropologiczne i tożsamość narracyjna. Szkice z pogranicza neurosemiotyki i historii kultury

Jan Kordys

Książka jest rezultatem interdysplinarnych dociekań, od filozofii języka po psychoanalizę. Opowiada o przygodach umysłu, jego aktywności ujawniającej się w codziennych zachowaniach, w obserwacjach oraz eksperymentach neuropsychologów, w czynach bohaterów Homera czy dziele Prousta. Jako prezentacja nurtów w humanistyce - wskazuje również na istotne tematy rozpoczynającego się stulecia w innych dziedzinach, które nie pozostaną bez wpływu na tę pierwszą. Wydaje się bowiem, że umysł będzie dla biologii XXI wieku tym, czym w minionym był dla niej gen (Erik Kandel). Natomiast w refleksji nad umysłem dominantą stanie się pamięć (François Jacob). Druga połowa XX wieku przyniosła znaczącą zmianę w podejściu do relacji między umysłem a mózgiem. Nieinwazyjne techniki badawcze ukazują ‘biologię świadomości’, a zarazem - wymiar społeczny aktywności mózgu. Na styku neuroscience, cognitive science, antropologii kulturowej, lingwistyki powstaje obraz człowieka jako bytu mózgowego i cielesnego, a zarazem istoty społecznej posługującej się językiem oraz innymi systemami znaków. Ponadto, rozumienie - chociażby cząstkowe - mechanizmów mózgu jest niezbędne, abyśmy mogli szukać odpowiedzi na pytania: na ile czynniki warunkujące akty, emocje, myśli są podporządkowane prawom neurofizjologii? a więc również: czy jesteśmy czymś więcej niż nasze mózgi, żyjąc w dwóch splecionych ze sobą światach: jednym rządzonym przez biologię, drugim - przez porządek symboliczny? Stopniowo rodzi się także dialog między psychiatrią, neurobiologą, psychoanalizą. Jego źródeł można szukać w pracach neurologów z przełomu XIX i XX wieku (tradycji kontynuowanej przez Aleksandra Łurię czy Olivera Sacksa), którzy łączyli subtelną analizę kliniczną z głębokim rozumieniem pacjentów.

Kłamstwa, którymi żyjemy

Jon Frederickson

Czy do gabinetu psychoterapeuty zaglądamy dlatego, że dojrzeliśmy do głębokiej zmiany, czy raczej pragniemy, by osoba postronna utwierdziła nas w kłamstwach, którymi karmimy się od lat? Książka Jona Fredericksona nie tylko nauczy nas dostrzegać złudzenia i iluzje naszej codzienności, lecz także dostarczy wskazówek, jak zmierzyć się z prawdą o samym sobie i uczynić swoje życie lepszym.

Kobieta - przestrzeń konfliktów, pole walk. Szkice z antropologii politycznej

Inga B. Kuźma, Edyta B. Pietrzak

Autorki, korzystając z wielu różnych teorii oraz metodologii wyrastających z nauk społecznych i humanistycznych, demaskują źródła i mechanizmy opresji ze względu na płeć oraz rolę, jaką w reprodukcji nierówności odgrywa sposób opowiadania historii. W swoich esejach dowodzą, że ów sposób nigdy nie jest niewinny politycznie. Praca Autorek uderza w "czułą strunę" wielu osób zajmujących się formalną i nieformalną edukacją historyczną, którzy chcą opowiadać dzieje ludzkości z uwzględnieniem "wszystkich" aktorów życia społecznego. Autorki na wiele sposobów przekazują osobom czytającym ważny metakomunikat - że przemilczanie obecności i aktywności kobiet i dziewcząt w historii, trywializowanie ich roli w dziejach, deprecjonowanie wartości ich pracy, brak uznania dla ich doświadczenia, twórczości, przeżyć i równocześnie podkreślanie dominacji i władzy mężczyzn, interpretowanie jej jako "naturalnej" - uzasadnia podważanie i łamanie praw kobiet także współcześnie. Z recenzji dr hab. Iwony Chmury-Rutkowskiej, prof. UAM Rozważania prowadzone w formie szkiców skupiają się na refleksji o kondycji rozważań nad płcią biologiczną, płcią kulturową, rolą kobiet w kontekście badań naukowych nad przemocą, w nierozerwalnym związku z dyskursem publicznym. Recenzowana monografia jest pracą oryginalną, która w znacznym stopniu opiera się na wynikach własnych dociekań i badań w obszarze nauk społecznych, subtelnie balansując między dyscyplinami: antropologią kulturową oraz naukami o polityce i administracji. [...] Przyjęty schemat konstrukcyjny książki, charakterystyczny dla traktatów filozoficznych - jakim są szkice krytyczne - pozwala Czytelnikom na swobodną podróż po problematyce kobiet i konfliktów zbrojnych, tematyce wciąż aktualnej i na nowo odkrywanej. Z recenzji dr hab. Aleksandry Gasztold, prof. UW Ta ciągła zażarta i nieracjonalna pielęgnacja emocjonalnej kultury romantycznej w Polsce, lubująca się w martyrologii narodowej i idealizująca cierpienie wspólnoty, objawia się patetycznym patriotyzmem, który wynosi na wyżyny zdefiniowaną w męskich kategoriach ideologię "polskości", piętnując jakiekolwiek zachowania i praktyki uchodzące za nienormatywne. To z kolei przekłada się na ksenofobiczne zacietrzewienie i brak szacunku dla kobiet i innych mniejszości. Także iw tym kontekście tak kardynalne znaczenie ma praca nad uwzględnianiem perspektywy kobiet i kobiecego doświadczenia w tworzeniu narracji o wspólnotach politycznych i społecznych - zarówno tych dotyczących przeszłości, jak i tych odnoszących się do teraźniejszości. Kompletne i kompleksowe rozumienie przeszłości może przyczynić się bowiem do kreowania bardziej sprawiedliwej i opartej na wartościach równościowych przyszłości. Z Posłowia dr hab. Doroty Golańskiej, prof. UŁ

Kobieta, ciało, tożsamość. Teorie podmiotu w filozofii feministycznej końca XX wieku

Ewa Hyży

W niniejszej pracy autorka podejmuje jedno z ważniejszych pytań współczesnej - zwłaszcza angloamerykańskiej - feministycznej filozofii, tj. czy feminizm rozwiązuje dylematy ontologicznego ugruntowania rodzajowego podmiotu, a jeśli tak, to w jaki sposób? Szczególnie interesujących odpowiedzi na to pytanie, zdaniem autorki, udziela teoria tzw. „korporalnego feminizmu". Kwestia kobiecego podmiotu znalazła się w centrum uwagi głównie z powodu postmodernistycznej filozoficznej orientacji końca XX wieku, dekonstruującej tradycyjną koncepcję podmiotu jako fenomenu ahistorycznego, niezmiennego i esencjalistycznego. Zastosowanie dekonstrukcji w ramach feministycznej ideologii i filozofii wzbudziło jednak ostre kontrowersje. Pomimo własnych, postmodernistycznych powiązań, feminizm korporalny wydaje się w tym sporze odgrywać mediacyjną rolę, proponując „zrównoważony kompromis" pomiędzy filozofią neutralną rodzajowo, radykalnym feminizmem oraz postmodernizmem. Ewa Hyży - były pracownik Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego, wyemigrowała z Polski do USA w okresie stanu wojennego. Od ponad dziesięciu lat wykłada filozofię w college'ach i uniwersytetach w Colorado oraz feministyczną filozofię na Women Studies i Gender Studies w Denver. jest członkiem Międzynarodowej Grupy Kazimierza Dąbrowskiego, publikuje m.in. w „The Advanced Development. Ajournal on Adult Giftedness", wyd. Przez Institute for the Study of Advanced Development w Denver. Jej zainteresowania obejmują głównie etykę teoretyczną, moralną psychologię i problematykę tzw. gender studies.

Kobieta na rynku pracy w Polsce. Analizy przestrzenne, przekrojowe, czasowe

Karolina Lewandowska-Gwarda

Główny celem opisanego w książce badania była ocena funkcjonowania kobiet na rynku pracy w Polsce w aspekcie czasowym, przekrojowym i przestrzennym. Opracowanie stanowi kontynuację rozważań prezentowanych w literaturze przedmiotu. Autorka monografii uzupełniła je w oparciu o najnowsze informacje statystyczne obejmujące okres pandemii COVID-19, zaczerpnięte zarówno z ogólnodostępnych, jak i niepublikowanych baz danych. W obszarach, w których jest to możliwe, rozszerzyła je o analizy przestrzenne . Na podstawie wyników przeprowadzonych badań stwierdzono, że rynek pracy kobiet w Polsce nie jest w dobrej kondycji. Mimo wprowadzonych regulacji na rzecz równości, kobiety nadal otrzymują niższe wynagrodzenia niż mężczyźni. Koncentracja kobiet w zawodach niżej opłacanych, z mniejszymi szansami na rozwój zawodowy oraz niska reprezentacja na najwyższych stanowiskach wpływa na ich mniej korzystną pozycję na rynku pracy w stosunku do mężczyzn . Ponadto rynek pracy kobiet jest wyraźnie zróżnicowany przestrzennie i silnie reaguje na sytuacje kryzysowe, co świadczy o jego niestabilności.

Kobiety - praca - podmiotowość. Refleksje socjologiczne

red. Sławomira Kamińska-Berezowska

Monografia problemowa Kobiety – praca – podmiotowość. Refleksje socjologiczne jest adresowana do osób zainteresowanych kształtowaniem się podmiotowości kobiet na rynku pracy zawodowej i w życiu społecznym. Inspiracją opracowania było stulecie praw wyborczych kobiet w Polsce oraz grupa tematyczna zorganizowana przez Sławomirę Kamińską-Berezowską i Dominikę Polkowską w ramach XVII Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego „Ja My, Oni? Podmiotowość, tożsamość, przynależność” we Wrocławiu. Grupę zajmowały wyzwania i doświadczenia Polek po 100 latach od uzyskania praw wyborczych. W związku z tym autorzy monografii to przede wszystkim socjolodzy, którzy wzięli udział w XVII OZS we Wrocławiu, interesujący się podmiotowością kobiet w Polsce i sprawami ich doświadczeń zawodowych. Ostatecznie jednak, dla uzyskania pewnego dystansu w spojrzeniu na kwestie funkcjonowania społeczno-zawodowego kobiet w III RP, zdecydowano się zaprezentować także współczesne wyzwania związane z kobiecym dążeniem do podmiotowości w innych krajach.