Nieskończenie wiele wszechświatów. Od Einsteina do nieskończoności

Michał Heller

Co kryje się pod pojęciem wieloświata? Czy nasz wszechświat jest tylko jednym z nieskończenie wielu? Gdzie kończy się nauka, a zaczyna twórcza fantazja? Pytanie o wielość (wszech)światów nie jest nowe, ale we współczesnej fizyce powróciło ze zdwojoną siłą. Od kosmologii przez mechanikę kwantową po teorię strun, uczeni coraz śmielej kreślą obraz rzeczywistości, w której oprócz naszego uniwersum istnieją także inne, równie realne wszechświaty. Czy jednak hipoteza wieloświata mieści się jeszcze w granicach nauk empirycznych? Idąc tropem fizyków i filozofów, a także matematyków i logików, Michał Heller przygląda się „kontrowersyjnemu, ale metafizycznie prowokującemu” pojęciu, a właściwie różnym odmianom pojęcia wieloświata. Jak zauważa, pytanie o realność innych wszechświatów, balansujące na krawędzi metody naukowej, jest jednocześnie pytaniem o tożsamość fizyki.

Niewidzialny pożar Ukryte koszty zmian klimatycznych

R. Jisung Park

Ryzyko wypadku w pracy, takiego jak upadek z drabiny czy błąd w obsłudze ciężkich maszyn, jest większe w upalny dzień. Wynik egzaminu pisanego przez ucznia w dniu, gdy temperatura w klasie wynosi 32 stopnie C, a klimatyzacja nie działa, może spaść nawet o 10%. W gorące dni częściej dochodzi do kłótni i bójek. Rośnie też liczba samobójstw. Oto ukryte koszty zmian klimatycznych - nie tak spektakularne jak pożar, ale na dłuższą metę o wiele groźniejsze - na które zwraca naszą uwagę R. Jisung Park. Posługując się najnowszymi badaniami statystycznymi i ekonomicznymi, wyjaśnia zagrożenia i proponuje możliwe rozwiązania. Spełnienie się groźby wydaje się realne, ale nie jest nieuniknione. Dalej możemy zbudować lepszy świat dla siebie i przyszłych pokoleń. Historia zmian klimatycznych to opowieść, w której każda, nawet najmniejsza redukcja emisji ma znaczenie i w której wszyscy możemy pomóc w budowaniu stabilniejszej przyszłości klimatycznej. Tego poczucia nadziei i sprawczości potrzebuje każdy, kto jest otwarty na nowe sposoby myślenia o świecie i swoim miejscu na Ziemi. Odnajdzie je właśnie w tej książce.

Niże śródziemnomorskie jako czynnik klimatu Polski

Jan Degirmendžić, Krzysztof Kożuchowski

Publikacja zawiera wyniki badań klimatologicznych, mających na celu ocenę roli działalności niżów, wędrujących znad Morza Śródziemnego na północ wzdłuż tzw. szlaku Vb i przynoszących często gwałtowne opady, wezbrania rzek i powodzie w Europie Środkowo-Wschodniej, w tym w Polsce. Przedstawiono w niej ponad 50-letnią historię występowania niżów śródziemnomorskich. Wyróżniono najczęściej obserwowane szlaki ich wędrówki oraz określono wielkość opadów pochodzenia śródziemnomorskiego w Polsce. Zidentyfikowano także formy cyrkulacji atmosferycznej, sprzyjające aktywności niżów śródziemnomorskich. Książka jest pierwszym w literaturze polskiej monograficznym opracowaniem niżów śródziemnomorskich. Może być wykorzystana przez klimatologów i hydrologów, w tym także przez synoptyków w prognozowaniu ekstremalnych warunków hydrometeorologicznych w Polsce.  

Notatki maturalne z biologii

Maciej Dombrowski

      Książka "Notatki maturalne z biologii" to doskonała alternatywa dla podręczników i repetytoriów maturalnych. Została ona bowiem napisana w oparciu o podstawę programową z biologii, dzięki czemu zawiera ona tylko i wyłącznie zagadnienia potrzebne do napisania matury z tego przedmiotu. Część pierwsza "Notatek" składa się z ponad 180 stron (w tym ponad 220 ilustracji), zawierających najważniejsze informacje z zakresu: * Budowy chemicznej organizmów * Komórki * Metabolizmu * Wirusów, bakterii, protistów i roślin pierwotnie wodnych * Roślin

Nowa teoria czasu. Punkt Janusa

Julian Barbour

Historia jest ścieżką, która wije się przez przestrzeń kształtów ‒ pisze Julian Barbour w swojej nowej opowieści o wszechświecie. Podążając tą ścieżką, nie dojdziemy, jak sugeruje większość teorii kosmologicznych, do smutnego końca, czyli śmierci cieplnej. Opowieść Barboura jest dowodem oświeconej nadziei, z którą ten znakomity brytyjski fizyk i kosmolog spogląda w daleką przyszłość. Wszechświat widziany jego oczami nie jest osuwaniem się w degradację i Wielkie Otępienie, a wielkim stawaniem się, dążeniem ku pięknu. W wyjątkowej, naukowej, ale też zaskakująco osobistej książce Barbour zdaje relację z trwającego blisko pół wieku procesu budowania teorii, która podsuwa odpowiedź na pytanie o naturę czasu. W jego teorii kształtów kosmos jest względem owego czasu symetryczny. Żaden kierunek nie zostaje wyróżniony. Nie ma początku ani końca. W swoich poszukiwaniach Barbour przemierza zapomniane terytoria nauki. Historia nie jest dla niego cmentarzem możliwości, a przestrzenią potencjalnie rewolucyjnych inspiracji. Również w tym sensie dla Juliana Barboura czas zdaje się istnieć inaczej, niż zwykliśmy sądzić.

Nowe i stare perspektywy oraz ujęcia w geografii na przełomie XX i XXI wieku. Podstawowe Idee i Koncepcje w Geografii. T. 9

Wiesław Maik, Andrzej Suliborski, Marcin Wójcik

Tom z serii „Podstawowe idee i koncepcje w geografii” pt. „Nowe i stare perspektywy oraz ujęcia w geografii na przełomie XX i XXI wieku” zamyka cykl konferencji i powstałych na ich podstawie monografii naukowych poświęconych problematyce teoretyczno‐metodologicznej geografii. Zawarta w tomie treść nawiązuje do dyskusji o przyszłości geografii zarówno w aspekcie ogólnogeograficznym, jak i perspektywach rozwoju tej dyscypliny w Polsce. Całość podzielono na trzy części. Pierwsza z nich, zatytułowana „Dziesięć lat kolokwium teoretyczno‐metodologicznego pt. „Podstawowe idee i koncepcje geografii” stanowi pewnego rodzaju podsumowanie dziesięciu spotkań, które odbyły się w latach 2004‐2012. Druga część, zatytułowana „Geografia jako dyscyplina naukowa i przedmiot edukacji – kondycja i dylematy rozwojowe” skupiona jest na bieżących problemach rozwojowych dyscypliny. Część trzecia pt. „Oblicza geografii człowieka” ma nieco inny, zawężony zakres tematyczny i dotyczy wybranych zagadnień w zakresie koncepcji badań i metodologii.

O czym Darwin nie wiedział

Geoffrey Simmons

Kiedy Karol Darwin opublikował w 1859 roku O powstawaniu gatunków, spotkał się z różnymi reakcjami - od sceptycyzmu po całkowitą akceptację i entuzjazm dalece przekraczający oczekiwania samego autora. Jednak od tego czasu nasza wiedza naukowa znacznie się rozwinęła i zweryfikowała wiele podstawowych twierdzeń zawartych w tej przełomowej pracy. Rozwój aparatury badawczej i nauk, takich jak biochemia, fizjologia czy immunologia, sprawił, że wyjaśnienia, które w drugiej połowie XIX w. wydawały się wiarygodne, dzisiaj już takie nie są. Niebywała złożoność struktur biologicznych i ich wzajemne powiązania wskazują, że należy spojrzeć w kierunku nowych wyjaśnień. Amerykański lekarz Geoffrey Simmons podczas wielu lat pracy klinicznej odkrył, że coraz trudniej pogodzić neodarwinizm z wiedzą o tym, jak działa organizm ludzki. Opierając się na najnowszych odkryciach medycyny, w książce O czym Darwin nie wiedział Simmons przedstawił spójny obraz zdumiewającej złożoności biologicznej człowieka. Dr Geoffrey Simmons przez 40 lat badał anatomię człowieka i teorię ewolucji. W 1969 roku został doktorem medycyny i pracował jako lekarz w Eugene w stanie Oregon. O czym Darwin nie wiedział to jego najbardziej znana książka. Seria Perspektywy Nauki Jeszcze sto lat temu uczeni uważali, że nauka to przedsięwzięcie obiektywne, oparte na gromadzeniu danych empirycznych i wyciąganiu na tej podstawie wniosków, które przeradzają się w teorie. Dziś jednak wiemy, że to nie fakty, ale przede wszystkim ich interpretacje prowadzą do rozwoju nauki. Największe rewolucje w historii nauki zaszły dzięki wybitnym jednostkom, które wykazały się postawą krytyczną wobec powszechnie obowiązujących poglądów. Kopernik nie przyjął geocentryzmu Ptolemeusza, Einstein odrzucił to, co dzisiaj określamy mianem fizyki klasycznej, a Darwin nie zgodził się z tym, co w jego czasach nazywano biblijnym poglądem o niezmienności gatunków. Seria Perspektywy Nauki pokazuje, że nauka nie jest przedsięwzięciem jednolitym, że to raczej kolaż rozmaitych poglądów, hipotez i idei. Będziemy w niej przedstawiać oryginalne poglądy uczonych, którzy wykraczają poza utarte szlaki i przedstawiają czytelnikowi zupełnie nowe perspektywy w nauce. Odkrycie w nauce polega na tym, że widząc to, co wszyscy inni, dostrzega się to, czego nikt nie zauważył. - Albert Szent-GyOrgyi, laureat Nagrody Nobla Doktor Geoffrey Simmons zabiera nas w ekscytującą podróż po ludzkiej anatomii, a więc rozsiądźcie się wygodnie i bawcie się dobrze. Czy wiecie, że kubki smakowe znajdują się też w gardle? Czy znacie przebieg procesu reprodukcji i cudu narodzin? A czym właściwie różni się człowiek od małpy człekokształtnej? Książka Simmonsa dostarcza odpowiedzi na te i inne pytania, a także przedstawia niepozostawiające wątpliwości dowody naukowe przeciwko darwinowskiemu wyjaśnieniu naszej egzystencji. - dr Jed Macosko, profesor Uniwersytetu Nowego Meksyku i biolog molekularny O czym Darwin nie wiedział doktora Simmonsa to wspaniały, zabawny obraz funkcjonowania skomplikowanego ciała człowieka z punktu widzenia lekarza. Szczegółowe opisy biologicznego piękna i złożoności obalają powierzchowne darwinowskie historyjki niczym wielka fala zalewająca plażę. - dr Michael J. Behe, profesor biochemii na Uniwersytecie Lehigh i autor bestselera Czarna skrzynka Darwina Kilka lat temu w prestiżowym, recenzowanym czasopiśmie "Science" ukazał się artykuł naukowy pod tytułem Did Darwin Get It All Right? (Czy Darwin miał rację?). Odpowiedź w podtytule brzmiała "Nie". Coraz więcej danych przemawia przeciwko darwinowskiej (acz niekoniecznie sformułowanej przez Darwina) koncepcji, jakoby losowość mogła wyjaśnić cud życia. W książce O czym Darwin nie wiedział Geoffrey Simmons dzieli się z nami szacunkiem do złożoności życia, którego nabrał jako lekarz z 35-letnim stażem. Dzięki swojej pracy zyskał wiedzę, którą nie mogą się pochwalić fotelowi i laboratoryjni biolodzy. - dr Gerald Schroeder, fizyk jądrowy, absolwent MIT, badacz Ziemi, autor The Science of God

O czym szumią wężymordy. Opowieści o trawach, drzewach, porostach i trzcinach, łąkach, miedzach i wędrówkach nasion, a także o wielu innych przyrodniczych sprawach

Wiesław Fałtynowicz

Wężymord - gatunek rośliny warzywnej z rodziny astrowatych - pochodzi z południowej i środkowej Europy oraz części Azji. Jego nazwa pochodzi z czasów, gdy w medycynie ludowej używano tego warzywa jako antidotum na jad żmij. Takich roślin jak wężymord podczas zwykłego spaceru mijamy setki, jeśli nie tysiące... Bo wszędzie tli się "drobne życie", o jakim pojęcia nie mamy... Na trawnikach, w miedzach, drzewach, na polach i polnych kamieniach... Ile wiemy o tajemniczym świecie traw, drzew, porostów i trzcin? Prawda, że niewiele? Zajrzyjmy więc do książki O czym szumią wężymordy, w której Wiesław Fałtynowicz pochyla się z czułością i uważnością nad każdym "żywym drobiazgiem". Z tej książki wiele się dowiemy, ale też - dzięki niej - będziemy rozglądać się uważniej podczas każdej kolejnej wędrówki... Miłości do przyrody nie można się nauczyć, można za to spróbować czegoś się o niej dowiedzieć, by nabrać do niej szacunku... Czasami bowiem najzwyklejszy w świecie szacunek znaczy więcej niż porywy ognistej miłości... I o tym także jest ta książka... Weźcie ją do plecaka, usiądźcie w trawie, oprzyjcie się wygodnie o polny kamień i czytajcie. A potem raz jeszcze - po lekturze - rozejrzyjcie się wokół uważnie... Prawda, że widać więcej? "Jesteśmy tylko jednym z około 10 milionów gatunków, chociaż często - zadufani w sobie - mienimy się panami stworzenia. Prosty rachunek pokazuje nasze miejsce: jeżeli przyjąć czas trwania życia na Ziemi za jedną dobę, to historia Homo sapiens w tej skali zamyka się w 1/4 sekundy. Tyle czasu było nam dane, żeby narodzić się, nauczyć cokolwiek i poznać świat. Jaka jest wiedza niemowlęcia, które żyje 1/4 sekundy?". WIESŁAW FAŁTYNOWICZ NOTA O AUTORZE: Wiesław Fałtynowicz - botanik (od 1996 roku profesor nauk biologicznych). Urodził się pod znakiem Lwa w 1952 r. w Suwałkach. Badacz niezależny, wcześniej związany z uniwersytetami w Gdańsku (1976-1999) i we Wrocławiu (1999-2020). Zajmuje się przede wszystkim porostami, ale też roślinami, ich ekologią i ochroną oraz monitoringiem środowiska. Jest autorem kilkunastu książek oraz ponad dwustu artykułów naukowych i popularnonaukowych. Napisał ponadto około stu felietonów, wierszy i scenariuszy do filmów o tematyce przyrodniczej. Promotor kilkudziesięciu magistrów i 14 doktorów - z nich jest najbardziej dumny i uważa ich za swoje najważniejsze osiągnięcie na polu nauki. Interesuje się motywami przyrodniczymi w sztuce i literaturze. Amator powieści sensacyjnych, poezji i dobrych książek. Mieszka na peryferiach Wrocławia, gdzie są rozległe tereny na spacery z psami. Uprawia duży ogród, w którym prowadzi długie dyskusje egzystencjalne z rosnącymi w nim dziesiątkami gatunków roślin. Jest miłośnikiem podróży, jazdy samochodem, kiszki ziemniaczanej i Suwalszczyzny, a z dalszych regionów - Syberii, Amazonii, wysp tropikalnych i Kapadocji. Prywatnie ojciec czworga dzieci i dziadek ośmiorga (na razie!) wnucząt.