Ludność Łodzi - rozwój i przemiany strukturalne

Jerzy Dzieciuchowicz

Przedmiotem opracowania jest rozwój ludności Łodzi oraz przemiany jej struktur demograficzno-społecznych i przestrzennych od powstania miasta do czasów współczesnych. Analizą objęto pięć okresów: 1) do 1820 r., 2) lata 1820–1918, 3) lata 1918–1945, 4) lata 1945–1989 oraz 5) po 1989 r. Pokazano prawidłowości rządzące dynamiką, strukturą i zmiennością przestrzenną ludności Łodzi w warunkach specyficznych dla danych okresów. Opisano też kierunki dotychczasowego rozwoju demograficznego i zmiany w strukturze ludności miasta, a także ich ważniejsze konsekwencje. Zwrócono w szczególności na głęboki regres demograficzny oraz zmiany struktury demograficznej i społeczno-zawodowej ludności, generowane przez transformację systemową, w tym zwłaszcza na proces starzenia demograficznego ludności. Omówiono perspektywy demograficzne Łodzi, z uwzględnieniem zarówno uwarunkowań, jak i konsekwencji przewidywanego, dużego ubytku ludności miasta. Książka może zainteresować studentów i pracowników naukowych zajmujących się problemami geograficznymi, historycznymi, demograficznymi, socjologicznymi i ekonomicznymi dotyczącymi Łodzi. Może być ono również przydatna dla osób związanych z urbanistyką, planowaniem, polityką oraz gospodarką przestrzenną Łodzi.  

Ludzie, zwierzęta, bogowie

Antoni Ferdynand Ossendowski

Ossendowskiemu światową sławę przyniosła książka Zwierzęta, ludzie, bogowie, która na przełomie 1920 i 1921 r. ukazała się w Nowym Jorku, w 1922 r. w Londynie, a w 1923 r. w Warszawie. Łącznie osiągnęła ona rekordową liczbę dziewiętnastu tłumaczeń na języki obce. Ossendowski opisał w niej wspomnienia z ucieczki z Rosji ogarniętej chaosem rewolucji. Opis obejmuje ucieczkę z Krasnojarska opanowanego przez bolszewików, zimę w tajdze, przeprawę do Mongolii i pobyt w niej u boku barona Ungerna. (za Wikipedią). Ze wstępu, w którym autor sam chyba najlepiej zaprezentuje tę książkę: Przed nawałnicą bolszewicką musiałem uchodzić z Petersburga na Syberię jeszcze w r. 1918. Do października r. 1919 przebywałem na Syberii, gdzie rządy bolszewickie zastąpiły rząd adm. Kołczaka, zgubionego przez wpływy monarchistów i przez nieudolnych ministrów. Po katastrofie syberyjskiej, gdy Kołczak został stracony w Irkucku, gdy 5-ta polska dywizja syberyjska była już w zdradzieckich rękach bolszewików, którzy szybko zalewali cały kraj, bez boju posuwając się na wschód za resztkami zdemoralizowanej armii rządu syberyjskiego, zaczęły się na Syberii prześladowania Polaków. Wystarczało mieć nazwisko o brzmieniu polskim, żeby być skazanym na śmierć. Przebrawszy się w ubranie wieśniacze, wyszedłem pieszo za miasto, wynająłem pierwszego lepszego Sybiraka, powracającego na wieś do domu, i po kilku godzinach byłem już o 40 kilometrów od Krasnojarska...

Łódzkie geobiografie zamieszkiwania

Małgorzata Rejter

Małgorzata Rejter jest doktorem nauk społecznych i pasjonuje się humanistycznym, spersonalizowanym podejściem do człowieka i jego biografii zapisanej w przestrzeni geograficznej, czyli geobiografii. Powstanie tej monografii zostało zainspirowane pragnieniem interpretacji geobiografii zamieszkiwania poszczególnych osób na historycznym tle ich życia, zapisanych w przestrzeni miasta. Cel pracy zrealizowano dzięki biografiom siedemnastu narratorów, a nie da się zaprzeczyć, że los każdego człowieka jest unikatowym fenomenem biograficznym. * Małgorzata Rejter poprzez dopracowanie autorskiego narzędzia badawczego uzupełnia naszą wiedzę odnoszącą się do biografii zamieszkiwania. Zaproponowała nowatorską technikę "suwaka biograficznego", która pozwala uporządkować kluczowe momenty karier mieszkaniowych i topobiografii. [...] O ile założeniem klasycznej wersji metody biograficznej jest zrozumienie ludzkiego życia w kontekście społecznych procesów, o tyle sensem geobiografii jest analiza miejsc/przestrzeni w przebiegu życia i doświadczeniu jednostki. Z recenzji dr. hab. Macieja Kowalewskiego, prof. Usz Problematyka poświęcona geobiografiom zamieszkiwania zapisanym w przestrzeni konkretnego miasta (w tym przypadku: Łodzi), a opowiedzianym przez indywidualne podmioty należy do niezmiernie istotnych. [...] Recenzowane opracowanie ma szansę stać się jednym z pierwszych na współczesnym polskim rynku geograficznym publikacji naukowych poświęconych miejskim geobiografiom zweryfikowanym empirycznie, a nie tylko teoretycznie. Z recenzji dr. hab. Mikołaja Madurowicza, prof. UW

Mała rzeka w dużym mieście. Wybrane aspekty obiegu wody na obszarze zurbanizowanym na przykładzie łódzkiej Sokołówki

Adam Bartnik

Jest to książka z pogranicza geografii, hydrologii, hydrochemii i ochrony środowiska. Autor umiejętnie wykazał wpływ naturalnych i antropogenicznych uwarunkowań fizycznogeograficznych zlewni Sokołówki na przestrzenne i czasowe zróżnicowanie występujących tam współcześnie procesów hydrologicznych. Waga przedstawianych wyników badań jest tym większa, iż w zasadniczej części zostały one samodzielnie zebrane podczas wieloletnich, pracochłonnych i kosztochłonnych badań terenowych oraz laboratoryjnych. Jest to dojrzałe studium monograficzne, bardzo dobrze udokumentowane – zarówno od strony ilościowej, jak i jakościowej, wykorzystujące w pełni dostępne materiały archiwalne, zasoby kartograficzne i publikacje tekstowe. Należy do niewielu polskich monografii hydrologicznych ukazujących tak kompleksowo stan oraz zmiany ilościowo-jakościowe wód powierzchniowych na terenie zurbanizowanym. Publikacja ta, oprócz wysokich walorów poznawczych, może mieć znaczenie praktyczne – szczególnie w zagadnieniach dotyczących oceny stanu i funkcjonowania środowiska wodnego w zlewni miejskiej Sokołówki. Z recenzji prof. dr. hab. Tadeusza Ciupy

Meteorologiczne uwarunkowania stężenia radonu w przygruntowej warstwie powietrza w środowisku miejskim i zamiejskim

Agnieszka Podstawczyńska

 Opracowanie poszerza wiedzę na temat czasowej zmienności stężenia radonu Rn-222 w powietrzu atmosferycznym na obszarze miasta i na terenie niezurbanizowanym oraz poszukiwania związku tej zmienności z lokalnymi i makroskalowymi warunkami meteorologicznymi. W pracy podjęto próbę oceny wpływu poszczególnych elementów meteorologicznych na kształtowanie dynamiki zawartości radonu w powietrzu. Ocenie poddano także rolę cyrkulacji atmosferycznej determinującej dwie składowe stężenia tego radionuklidu przy gruncie, tj. składową lokalną i składową będącą efektem transportu radonu do miejsc pomiaru. Ponadto celem badawczym była odpowiedź na pytanie, czy środowisko miejskie cechuje odmienna dynamika zmian stężenia radonu w powietrzu w porównaniu z rolniczymi terenami

Miasto - region - tożsamość geografii. Wybór prac Andrzeja Suliborskiego

Marcin Wójcik

Zebrane w tym tomie artykuły stanowią mały, choć reprezentatywny fragment rozległych zainteresowań naukowych Profesora Andrzeja Suliborskiego. Publikację podzielono na trzy części, które odzwierciedlają główne pola badań prowadzonych przez Profesora: problematyka geografii miasta (osadnictwa), region jako przedmiot badań geografii oraz ideowe korzenie i tożsamość geografii jako dyscypliny naukowej i edukacyjnej. Myślą przewodnią zbioru prac jest odwołanie się do przekonania Profesora, że geografia jest społecznie potrzebna i stanowi interesujący punkt widzenia miejsca człowieka w środowisku życia, a jej podstawy teoretyczno-metodologiczne pozwalają tworzyć pewne nadbudowy interpretacyjne oraz komunikować się z pokrewnymi dziedzinami wiedzy. Wyrażamy nadzieję, że książka będzie inspirująca dla osób podejmujących badania naukowe z tego zakresu oraz okaże się przydatna w pracy dydaktycznej. Pragniemy, aby jej treść wzmocniła geograficzną tożsamość oraz pobudzała do twórczego działania, zwłaszcza młodych geografów.  

Miasto dla kobiet

Leslie Kern

Miasto dla kobiet to miasto dla wszystkich. Dla niemowlaków w wózkach, których nie trzeba pchać po wertepach, bo chodniki są proste, a krawężniki niskie. Dla młodych dziewczyn, które chcą spędzić ze sobą czas i przeżyć przygodę, a nie horror w scenografii ledwo oświetlonego przejścia podziemnego. Dla osób starszych, które potrzebują dostać się do specjalisty bez kilku przesiadek po drodze. Dla rodzin, które szukają mieszkania, by po prostu dobrze żyć, a nie inwestować. To prawda, że miasta projektowali i budowali mężczyźni. To prawda, że bezwiednie stworzyli infrastrukturę, która odpowiada na ich potrzeby. Dowodem mogą być techniczne normy, w których zakodowana jest domyślna płeć męska. Pozornie neutralne przepisy dotyczące na przykład ochrony przed działaniem wiatru uwzględniają statystyczną osobę o posturze przeciętnego dorosłego mężczyzny. Leslie Kern opisuje nie tylko paradoksy architektoniczne i to, jak kobiety doświadczają miasta, ale uważnie tropi też zmiany, które potrafią otworzyć miasto dla wszystkich jego mieszkańców.

Miasto gruzińskie w świetle europejskiej i orientalnej koncepcji urbanistycznej

Marika Pirveli

W studiach nad strukturą przestrzenną miast poczesne miejsce zajmuje badanie ich morfologii, czyli najogólniej mówiąc układu przestrzennego (rozplanowania), fizjonomii oraz genezy. W wielowiekowej historii miasto gruzińskie podlegało różnorodnym wpływom, głównie greckim, bizantyjskim oraz muzułmańskim. To one w decydującym stopniu ukształtowały jego oblicze. Niniejsza książka w sposób rzetelny i udokumentowany pokazuje, jak zmieniała się przestrzeń miast gruzińskich, jakie czynniki ją tworzyły i dekonstruowały. Wnosi też wiele interesujących poglądów na genezę i rozwój miast tej części świata. Autorka patrzy bowiem na miasto nie tylko jako geograf ekonomiczny czy też urbanista, lecz przede wszystkim jako geograf humanista.