Twórczość Leśmiana w kręgu filozoficznej myśli symbolizmu rosyjskiego

Anna Sobieska

Książka sytuuje twórczość Bolesława Leśmiana na szerokim tle – mało dotychczas przeanalizowanego w literaturze przedmiotu – zjawiska symbolizmu rosyjskiego (w jego wersji późniejszej, związanej z działalnością symbolistów tzw. drugiego pokolenia – A. Biełego, A. Błoka, W. Iwanowa). Zestawia podstawowe elementy światopoglądu Leśmianowskiego z myślą filozoficzno-religijną Włodzimierza Sołowjowa, ojca i patrona symbolizmu rosyjskiego, z symbolistycznymi koncepcjami słowa poetyckiego, teoriami dotyczącymi muzyczności, kreacyjności, idei Wiecznej Kobiecości. Wskazuje również na analogie między wybranymi motywami poezji Leśmiana a twórczością ulubieńców symbolistów – romantyków rosyjskich takich jak: A. Fet i F. Tiutczew. Dzięki temu przedstawione w książce badania są cennym uzupełnieniem wiedzy na temat literackich związków polsko-rosyjskich okresu Młodej Polski, a także pozwalają spojrzeć na dzieło i filozofię poetycką Leśmiana z całkiem nowej perspektywy.

Tygodniki opinii w zmieniającej się rzeczywistości

Tomasz Mielczarek

W sumie więc można uznać, że los tygodników opinii uzależniony jest od umiejętności szybkiego i wprawnego odczytywania sygnałów płynących z systemu medialnego i systemu społeczno-politycznego. Ich ekonomiczna kondycja wyprzedzająco informuje o koniunkturze rynku medialnego, ale prawidłowe jej zdiagnozowanie zakłócane jest przez normatywne lub ekonomiczne oddziaływanie władz państwowych na rynek medialny. Treściowa zawartość tygodników opinii sygnalizuje zjawiska społeczne. Toczące się na ich łamach kampanie publicystyczne zazwyczaj wynikają z realnych problemów społecznych. Zatrudnieni w nich dziennikarze stanowią elitę swego zawodu. Mają także istotny wpływ na praktyczne uczenie dziennikarstwa. Stanowią wzór, do którego dążą, lub z którym porównują się adepci tego zawodu. Redakcje tygodników opinii zaczęły dywersyfikować swój produkt. Jego papierowa wersja z biegiem czasu traci na znaczeniu zastępowana zróżnicowanymi cenowo pakietami dostępu do baz danych (artykułów, analiz, itp.) wytworzonych przez poszczególne redakcje.   Z Zakończenia     Książka wyszła spod pióra najwybitniejszego badacza współczesnego polskiego systemu mediów profesora Tomasza Mielczarka. Jej czytelnik otrzyma pracę o ogromnej zawartości faktograficznej i skłaniającą do głębokich refleksji nad współczesnymi mechanizmami komunikacji masowej. Wywoła duże zainteresowanie wśród studentów dziennikarstwa, politologii i kulturoznawstwa. Bez wątpienia sięgną po nią uczestnicy życia politycznego i kulturalnego, znajdując w niej impuls do głębokich przemyśleń.   prof. zw. dr hab. Wiktor Pepliński     Praca jest bardzo interesująca, wartościowa i potrzebna czytelnikom, zarówno medioznawcom jak i pokoleniom studentów dziennikarstwa i kierunków pokrewnych. Wielką zaletą jest warstwa faktograficzna, jak i trafne i wyważone podsumowania ewolucji linii redakcyjnej poszczególnych tytułów i wieloletnich trendów.   dr hab. Ryszard Filas

U progu eksplozji. Kryzys tożsamości w prozie pokolenia lat siedemdziesiątych

Kamil Rusiłowicz

Powieściowy bohater zmagający się z problemem własnej tożsamości jest zjawiskiem na tyle powszechnym we współczesnej polskiej prozie, że kolejne jego reinkarnacje często uznawane są wyłącznie za symptom wyczerpania literackiego motywu. I chociaż punktem wyjścia dla książki U progu eksplozji jest właśnie kryzys tożsamości, autor stawia tezę, iż przyczyną obsesyjnego wręcz powrotu tego samego motywu jest nieumiejętność pogodzenia zmian, jakie zaszły (głównie za sprawą kultury popularnej) w podejściu do zagadnienia tożsamości z przestrzennymi realiami Polski po 1989 roku. Pomimo deklarowanego przez teoretyków ery późnej nowoczesności rozdzielenia czasu i przestrzeni oraz konsekwencji, które owo rozdzielenie winno za sobą pociągać, bohaterowie wykreowani przez tzw. „roczniki siedemdziesiąte” wciąż zmagają się z tożsamością uzależnioną od przestrzennego umiejscowienia, zaś podejmowane przez nich decyzje (bądź ich brak) stają się komentarzem odnośnie praktyki przestrzeni. Łącząc podejście krytycznoliterackie z socjologicznym namysłem nad kształtem społeczeństwa ponowoczesnego, praca stara się pokazać, w jaki sposób przestrzeń świata przedstawionego, ściśle powiązana z doświadczeniem pewnej wizji polskiej rzeczywistości, stanowi ramę warunkującą zarówno rozwój postaci, jak i fabuły, w obrębie której powieściowy bohater skonfrontowany zostaje z imperatywem odpowiedzialności za kształt własnej biografii, zakorzenionym w doświadczeniu świata ery globalizacji. Kamil Rusiłowicz – w ramach Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych ukończył socjologię i filologię angielską na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II. Pracownik Katedry Literatury i Kultury Amerykańskiej na KULJPII. Laureat nagrody im. Floriana Znanieckiego. Zajmuje się neobarokową przestrzenią we współczesnej literaturze amerykańskiej.  

U progu ery postwestfalskiej. Szkice z teorii narodu

Hieronim Kubiak

Teksty tworzące tę książkę powstawały przez kilkanaście lat. Wszystkie jednak inspirowane były niepokojem poznawczym zawartym w pytaniu: czy proces dziejowy odbywa się według z góry ustalonego wzoru i, tym samym, w sposób nieuchronny dobiega do swej fazy finalnej, czy też, przeciwnie, ma postać nieskończoną? Spośród dwu wzajemnie wykluczających się w tradycji europejskiej stanowisk – Oswalda Spenglera (zakładającego, iż wszystko, co generuje działanie człowieka, szczególnie w ramach kultury i cywilizacji euroamerykańskiej, zamyka się w istocie w cyklu Ab ovo usque ad mala) i Arnolda Toynbeego (uważającego, że przyszłość Zachodu nie jest jeszcze napisana, bo „cywilizacje umierają dopiero wtedy, kiedy opuszczają ręce”) – Autor zdecydowanie opowiada się za tym drugim stanowiskiem. Przyjmując właściwy Toynbeemu sposób myślenia za punkt wyjścia, śledzi zjawiska swoiste dla procesu powstawania europejskich wspólnot narodowych i organizowania się ich w państwa narodowe. Hieronim Kubiak widzi w tym ciągu zdarzeń szansę dla europejskich narodów, stających się dopiero teraz rzeczywistym podmiotem stosunków międzynarodowych, współkreujących nie tylko nowe instytucje władzy, lecz przede wszystkim współczesny kod wartości i norm, a także dobro wspólne, wyznaczające granice wolności, których nie wolno przekroczyć żadnemu z narodów.  

Układ scalony. Gramatyka faz i etykiet

Paweł Mecner

Książka podejmuje zagadnienia gramatyki generatywnej określane współcześnie mianem „biolingwistyki”. Kluczowym elementem tego typu badań jest mechanizm syntaktyczny generujący struktury hierarchiczne charakteryzujące się dyskretną nieskończonością oraz nieciągłością składników. Właściwość ta odróżnia człowieka od innych komunikujących się społeczności świata biologicznego. Badania interdyscyplinarne, zainicjowane szczególnie przez Noama Chomsky’ego, biologów Salvadora Lurię, François Jacoba i in., próbują umiejscowić współczesną lingwistykę w obszarze nauk matematyczno-przyrodniczych, przy czym kluczową rolę odgrywa tu aspekt ewolucyjny systemu językowego i system rekursywnego scalania składni ścisłej. W rozważaniach podsumowujących sformułowany został postulat równowagi strukturalnej w systemach o słabym T (słaba „wizualizacja” fleksyjna i konieczność otwartego/jawnego podmiotu) z systemami o silnym T (bogata „wizualizacja” fleksyjna i możliwość opuszczenia otwartego/jawnego podmiotu). Teza ta pozwala uogólnić i sprowadzić do wspólnego mianownika rozszerzoną zasadę projekcji (Extended Projection Principle EPP) i bliskie wyszukiwanie (Minimal Search).   Paweł Mecner  – studia z filologii germańskiej w latach 1974-1978 (Uniwersytet Śląski w Katowicach). Doktorat (1984) i habilitacja (1993) z zagadnień semantyki leksykalnej i syntaktycznej (Uniwersytet Wrocławski). Od 1995 profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Szczecińskiego. Współpraca w międzynarodowym projekcie badawczym „Niemiecko-polska gramatyka kontrastywna” (kierownik projektu Ulrich Engel, Institut für deutsche Sprache Mannheim). Artykuły z gramatyki generatywnej, psycholingwistyki, neurolingwistyki; w ostatnich latach z zakresu składni języka jidysz (próba wyjaśnienia pozycji finalnej frazy mianownikowej / tematycznego obiektu w konstrukcjach abiernikowych, z wykorzystaniem składni kartograficznej i modelu fazowego). Książki: Deagentive Konstruktionen im Polnischen und Deutschen, Katowice 1992 (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego); Elementy gramatyki umysłu. Od struktur składniowych do minimalizmu, Kraków 2005, II wydanie 2007 (TAiWPN Universitas).

Usytuowania. Praktyki autorefleksji w XX- i XXI-wiecznym dyskursie humanistycznym w kontekście badań postzależnościowych

Małgorzata Zduniak, Emilia Kledzik

W zależności od obszaru humanistyki autoetnografia zakorzenia się i rozrasta ze zróżnicowaną swobodą. Jest naturalną częścią projektów artystycznych, obowiązkową praktyką w etnografii i psychologii, częstym tematem reportażowo-wspomnieniowo-obrachunkowej eseistyki i prozy współczesnej. Wydaje się, że w literaturoznawstwie rozgościła się przede wszystkim tam, gdzie dotykamy problemów hegemonii, hierarchii, wykluczeń i emancypacji. Zawarte w tomie teksty są w różnym stopniu wysycone zabiegami autoetnograficznymi. Znajdziemy tu autorefleksyjny zapis "z terenu" badań etnograficznych i opowieści o byciu częścią polonistyki usytuowanej w konkretnym regionie. Część autorów i autorek skierowała autorefleksję w stronę własnej pracy naukowo-badawczej i jej splotu z kontekstem politycznym. W tomie znalazły się teksty tematyzujące autoetnograficzne usytuowanie na mapie dyscyplin naukowych i związanych z tym hierarchii badawczych. Niektórzy spośród autorów i autorek zdecydowali się przedstawić cudze projekty autoetnograficzne, niekiedy jednak pozostawiając prześwit na opowieść o własnym usytuowaniu. [ze Wstępu] Emilia Kledzik - dr hab., adiunkt w Pracowni Komparatystyki Literackiej i Kulturowej na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Redaktorka naczelna czasopisma komparatystycznego "Porównania". Kierowniczka studiów podyplomowych "Romowie. Wiedza i praktyki instytucjonalne" na UAM. Autorka prac dotyczących studiów cyganologicznych, romologii, komunikacji międzykulturowej i polskiej literatury współczesnej. W 2023 roku opublikowała monografię Perspektywa poety. Cyganologia Jerzego Ficowskiego. Małgorzata Zduniak - dr hab., prof. UAM, literaturoznawczyni i glottodydaktyczka, absolwentka Akademii Dziedzictwa w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie (2023). Zajmuje się polską literaturą migracyjną w Niemczech i wielokulturowym dziedzictwem Polski. Realizuje grant NAWA POLONISTA (2024-2025) na Katolickim Uniwersytecie Lowańskim nt. dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego Olendrów. Autorka monografii Współczesny polski pisarz w Niemczech. Tożsamość, doświadczenie, narracje (Poznań 2010) i Filologia w kontakcie. Polonistyka, germanistyka, postkolonializm (Poznań 2018).

W głąb. Szkice o współczesnej poezji Śląska i Zagłębia

Magdalena Piotrowska-Grot

Zebrane w książce szkice dotyczą wybranych utworów poetyckich pisarzy Śląska i Zagłębia. Na podstawie przeprowadzonych analiz monografia unaocznia różnorodne poetyckie korelacje z przestrzenią oraz sposoby wyrażania stanowiska wobec kategorii miejsca i nie-miejsca w poezji współczesnych twórców regionu - Macieja Meleckiego, Krzysztofa Siwczyka, Grzegorza Olszańskiego, Marty Podgórnik, Marka Baczewskiego, Pawła Lekszyckiego, Pawła Sarny, Pawła Barańskiego. Mówiąc o nie-miejscach (Marc Aúge) wspomnieć należy także o problematyce eschatologicznej, która pojawia się w tej poezji niezwykle często, nabiera jednak wyraźnie anty-metafizycznego charakteru, poeci Śląska i Zagłębia w swych postindustrialnych obrazach ukazują bowiem wyraźnie dokonującą się implozję mitów i obrazów archetypicznych miejsc. Od wyobraźni przestrzennej płynnie przechodzimy więc, jako czytelnicy tej poezji, do problematyki egzystencjalnej (antropologicznej/antropocentrycznej ale także niejednokrotnie post-humanistycznej). Należy jednak zauważyć, iż przestrzeń, która stanowi punkt wyjściowy poszczególnych analiz, funkcjonuje w poetyckim świecie nie tylko jako tło, ale także jako „współuczestnik” wydarzeń. Obszar otaczający człowieka z wiersza może więc być wynikiem jego kreacji, ale także przez owo otoczenie został poniekąd ukształtowany. Owa koegzystencja, korelacja człowieka i przestrzeni w analizowanych utworach przynosi w trakcie interpretacji ciekawe, nieraz zaskakujące efekty.

W laboratorium filozofii języka. Metodologiczna rola intuicji w teorii odniesienia

Krzysztof Sękowski

Zapraszam czytelnika do warsztatu filozofów języka. Razem przyjrzymy się jak badają oni funkcjonowanie języka i sposób, w jaki umożliwia nam mówienie o świecie. W szczególności skupimy się na jednym z kluczowych narzędzi tej pracy - intuicji. Czy filozofowie korzystają z niej w sposób uzasadniony? Jakie są jej ograniczenia? Czy można się bez niej obejść? Badając rolę intuicji w jednej z najważniejszych gałęzi filozofii języka - teorii odniesienia - pokażę, jak refleksja nad sposobem uprawiania filozofii, zwłaszcza nad rolą intuicji w badaniach filozoficznych i analizie języka, wpływa na nasze rozumienie poznania, także w codziennym życiu. Przedstawię zarówno ograniczenia odwoływania się do intuicji, jak i ich nieuniknioność. Ostatecznie, ukazując empiryczny charakter intuicji językowych i porównując ich rolę w filozofii języka do ich funkcji w naukach szczegółowych, postaram się przekonać czytelnika, że filozofia języka powinna być rozumiana metodologicznie, jako gałąź nauki. Krzysztof Sękowski - filozof, adiunkt na Wydziale Filozofii UW. Zajmuje się problemami z zakresu metafilozofii, metodologii filozofii, epistemologii modalności i filozofii języka, które łączy podstawowe pytanie o wpływ kultury na to, jakie są ustalenia filozofii i w jaki sposób się ją uprawia. Stypendysta Fundacji Kościuszkowskiej w Dartmouth College w 2024 roku, otrzymał także stypendium Ministra Nauki dla wybitnych młodych naukowców (2024) oraz programu START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2023). Publikował m.in. w "The Philosophical Quarterly", "Synthese", "Inquiry, "Review of Philosophy and Psychology", "Episteme", a także w "Filozofii Nauki" oraz "Studia Philosophica Wratislaviensia". Poza filozofią i przede wszystkim: trzy razy tata, jeden raz mąż.

W stronę krytycznej nowoczesności, tom III

Wiktor Petrow

W stronę krytycznej nowoczesności, pod redakcją Katarzyny Glinianowicz oraz Pawła Krupy, odkrywa przed polskim czytelnikiem tak obszerny i tak różnorodny wybór dzieł Wiktora Petrowa, nadrabiając wieloletnie zaległości w naszej jakże wyrywkowej i niepełnej wiedzy o dwudziestowiecznej kulturze ukraińskiej. Decydując się na włączenie do prezentowanego wyboru takich utworów Petrowa, jak Rewucha czy Hajdamaka okiełznany. Historia Sawy Czałego, redaktorzy prowokują jeśli nie do weryfikacji, to przynajmniej do ponownego przemyślenia uproszczeń i stereotypów wpisanych w polską tradycję myślenia o Ukrainie. prof. dr hab. Iwona Węgrzyn Nasze nieszczęście [...] polega na tym, że urodziliśmy się w innej epoce i zbyt długo żyliśmy w czasach, w których każdy myślał, mówił i robił to, co mu się podobało. Teraz jest nam nadzwyczaj trudno pojąć, że nie należymy już do samych siebie. Profesor dzieli się swoimi przemyśleniami Znieważone anioły, przysłaniając twarze skrzydłami, odsuwały się na dalszy plan. Zastąpili je ludzie, energiczni, pewni siebie i dumni. Technicy i bankierzy. Maklerzy giełdowi, aktorzy, sportowcy. Reformatorzy społeczni i religijni. Uczeni i wynalazcy. Budowniczowie krematoriów. Strażnicy w obozach koncentracyjnych. I wszyscy jednakowo pewni siebie i jednakowo dumni z władzy swojego rozumu i skutków pracy swoich rąk. Francois Villon (1431-1463) Ogarnia nas lęk. Poczucie niestałości staje się naszym stałym odczuciem, którego nigdy nie możemy się pozbyć. Chcemy się o coś oprzeć i drżąc jak w gorączce, wyciągamy rękę. Dotykamy framugi drzwi i nagle, w nerwowym pośpiechu, rękę odrywamy. Na naszej dłoni poczuliśmy coś wilgotnego i lepkiego. Krew, włosy, mózg. Zginamy się w pół, nie mogąc opanować obrzydzenia i rozpaczy. Szkice historiozoficzne Stoimy na granicy poznania naocznego. Nie możemy sobie wyobrazić, aby coś było czymś i zarazem nim nie było. Współczesny obraz świata. Kryzys fizyki klasycznej Wiktor Petrow (1894-1969) - ukraiński intelektualista, którego twórczość odzwierciedla główne nurty modernizacyjne XX w. W swej eseistyce, m.in. w Nowoczesności w jej rzeczywistym kształcie, stawia pytania o kryzys naszych czasów. Co leży u jego podstaw? Z jakich powodów nowoczesny człowiek nauki i techniki nie potrafił uchronić swojej kultury i świata przed upadkiem? Wezwanie pisarza: "Spójrzmy prawdzie w oczy: żyjemy w czasach głębokich wstrząsów i wielkich katastrof", sformułowane w Ratyzbonie w 1947 r., na stronach jego Duchowych nurtów nowożytnej Europy powraca dziś ze zdwojoną siłą. Redaktorzy: Katarzyna Glinianowicz - literaturoznawczyni, adiunktka Zakładu Ukrainistyki IFW Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka m.in. Z cienia polskości. Ukraińska proza galicyjska przełomu XIX i XX w (2015), współredaktorka monografii Віктор Петров. Мапування творчости письменника (2020). Paweł Krupa - literaturoznawca, adiunkt Zakładu Ukrainistyki IFW Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor m.in. "Na Zachód" i "Z dala od Moskwy"? Publicystyka Mykoły Chwylowego lat 1925-1926. Historia - idee - konteksty (2018), współredaktor monografii Віктор Петров. Мапування творчости письменника (2020). Tłumacze: Katarzyna Kotyńska - literaturoznawczyni, tłumaczka, profesorka Zakładu Ukrainistyki IFW Uniwersytetu Jagiellońskiego. Laureatka nagrody Drahoman Prize (2023) oraz nagrody dla tłumaczy przy Literackiej Nagrodzie Europy Środkowej Angelus (2013). Przemysław B. Tomanek - językoznawca, historyk, tłumacz, adiunkt Zakładu Ukrainistyki IFW Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor m.in. przekładów współczesnej literatury ukraińskiej: Jurija Andruchowycza, Wołodymyra Dibrowy, Ołeksandra Irwańca, Mykoły Riabczuka i in.

W stronę metafizyki. Pisma Wybrane, tom I

Władysław Stróżewski

Pierwszy tom wydawniczej serii Pisma Wybrane prof. Władysława Stróżewskiego inicjowany przez Wydawnictwo "Universitas", zatytułowany W stronę metafizyki, pod redakcją prof. Sebastiana Kołodziejczyka, studenta i ucznia Profesora Stróżewskiego, ma gwarancję najwyższej jakości edytorskiej i redaktorskiej, bo merytoryczna jest oczywista. Zostały tu zebrane teksty znane, pochodzące z książki Istnienie i sens, i te mniej znane lub wcale nieznane, pochodzące z niepublikowanych wcześniej manuskryptów. Władysław Stróżewski należy do grona najwybitniejszych polskich uczonych-filozofów, którego pisma i wywiady są uważnie czytane i podziwiane za rzadką umiejętność formułowania fundamentalnych pytań i wyjątkową wnikliwość udzielania na nie odpowiedzi. To jest forma jego etosu bycia człowiekiem i postać jego istnienia. W Ontologii dał temu metafizyczny wyraz: "Doświadczenie istnienia jest jak oddech: nie zastanawiamy się nad nim, póki normalnie oddychamy, tak samo jak nie zastanawiamy się nad naszym byciem, póki nie pomyślimy, że wcale nie jesteśmy z nim w sposób konieczny związani. Jeśli przeniknie nas na chwilę trwoga nieistnienia, zaczynamy nie tyle może rozumieć, ile odczuwać, co znaczy być". Z recenzji prof. dr. hab. Leszka Sosnowskiego

W stronę ontologii. Nicolaia Hartmanna i Martina Heideggera postneokantowskie projekty filozofii

  Tematem książki są dwa dwudziestowieczne projekty ontologii: ontologia krytyczna Nicolaia Hartmanna oraz ontologia fundamentalna Martina Heideggera. Autorka dokonuje ich ujęcia zarówno w aspekcie historyczno-filozoficznym, jak i problemowym. Praca ogniskuje się wokół tych kontekstów ich myśli, które do tej pory często było pomijane. Filozofia Hartmanna i filozofia Heideggera zostają więc przedstawione po pierwsze w odniesieniu do filozofii Kanta, po drugie w odniesieniu do neokantyzmu, po trzecie zaś także w odniesieniu do siebie nawzajem. Hartmann i Heidegger dokonują reinterpretacji – w stosunku do interpretacji neokantowskiej – filozofii Kanta, wskazując na zapoznany przez neokantystów, a istotny dla królewieckiego myśliciela, aspekt ontologiczny. Mimo wspólnego punktu wyjścia myślenie Hartmanna oraz myślenie Heideggera rozwijają się w różnych kierunkach, różnie oceniają wartość analiz neokantowskich, w konsekwencji czego ich własne filozoficzne projekty znacznie się od siebie różnią . Obok kontekstu historycznego równie ważny pozostaje kontekst problemowy. Jednym z najważniejszych problemów, które zostają podjęte w książce, jest problem metafizyki oraz nierozerwalnie z nim związany problem wieloznaczności Kantowskiego pojęcia rzecz sama w sobie.

W stronę równości

Tomasz Kizwalter

Czy Arystoteles był niemoralny? Jak prefekt Leontius tłumił rozruchy w Rzymie? Kto zrobił z chłopów Francuzów, a kto Polaków? Czym jest populizm? Czy pańszczyzna przetrwała w PRL? Czy Polski są dwie? Tomasz Kizwalter stara się prześledzić, jak w świecie nierówności torowało sobie drogę przekonanie, że ludzie są równi. To długa historia: od antycznego niewolnictwa do dzisiejszej walki z wykluczeniem. Opowiadając o tych przemianach, autor skupia uwagę na Polsce: jaka była polska wędrówka w stronę równości?   Prof. Tomasz Kizwalter jest pracownikiem Instytutu Historycznego UW. Zajmuje się historią idei i społecznych wyobrażeń w XIX i XX wieku. Napisał m. in.: O nowoczesności narodu. Przypadek polski (1999); Historia powszechna. Wiek XIX (2003).

Wariacje bachowskie

Jan Grzanka, Józef Majewski

Wariacje bachowskie to książka, która w wyjątkowo ciekawy i inspirujący sposób udowadnia tezę, że w wypadku twórczości Jana Sebastiana Bacha, "największego z geniuszów muzycznych ludzkości" (Witold Lutosławski), "im dalej w las, tym więcej drzew. Im bliżej zwiedzamy ogromny gmach Bachowskiej muzyki, tym więcej odkrywamy w nim nieznanych zakątków, wspaniałych sal, korytarzy, krużganków" (Stefan Kisielewski). Czternaścioro Autorek i Autorów, wywodzących się z różnych - i to nie tylko muzycznych czy muzykologicznych - akademickich środowisk naszego kraju, Hiszpanii, Rosji i Stanów Zjednoczonych, przedkłada bardzo różne gatunkowo rozważania, swoiste wariacje na temat życia i muzyki Bacha. W książce znajdziemy oryginalne wykładnie dzieł, prezentację debat i sporów, syntezy interpretacyjne, nowe informacje, a nawet odkrycia historyczne, rozmyślania czy wręcz medytacje egzystencjalne, ujęcia muzykologiczne, dociekania estetyczne, spekulacje filozoficzne oraz refleksję symboliczno-teologiczną. Ta ostatnia dotyczy zarówno utworów wokalnych, jak i instrumentalnych, w tym - co w polskiej literaturze przedmiotu bardzo rzadkie - czysto instrumentalnych. Wraz z lekturą kolejnych rozdziałów coraz lepiej rozumiemy, że muzyka Bacha, która swoim pięknem tak nas wzrusza, skrywa prawdziwe tajemnice. W książce niektóre z nich odkrywamy w takich utworach, jak Wariacje goldbergowskie, Kunst der Fuge, Chorały schUblerowskie, Fantazja chromatyczna, kantata chorałowa Aus tiefer Not schrei ich zu Dir czy Canone doppio sopril Soggetto, kanon w postaci zagadki, którą lipski kantor muzycznie napisał dla pewnego teologa luterańskiego. Wariacje bachowskie to książka, która sprawia, że pragniemy słuchać muzyki Bacha uważniej i głębiej.

Warstwowość dzieła literackiego w ujęciu Romana Ingardena. Koncepcja, rozwinięcie, recepcja

Beata Garlej

[…] recenzowana książka świadczy, że jej autorka, p. Beata Garlej, znakomicie rozumie nie tylko samą koncepcję warstw dzieła literackiego, ale też uwzględnia zróżnicowanie i rozległość kontekstów tej koncepcji. […] Chciałbym jednak podkreślić przede wszystkim duże zalety naukowe recenzowanej książki. Daje ona przekrojowy obraz może najważniejszej teorii dzieła literackiego, jaka zrodziła się na gruncie polskiej myśli literaturoznawczej. Przywołuje wątki mało dotąd obecne w refleksji nad teorią Ingardena, jak wątek multiplikacji warstw. Podkreślić także należy rozległość studiów teoretycznych, jakie przeprowadziła autorka w ramach prowadzonych badań. Z recenzji wydawniczej dr. hab. Andrzeja Tyszczyka, prof. KUL […] Autorka pracy, dysponując wysokimi kompetencjami filozoficznymi i literaturoznawczymi, a także doskonałą znajomością dorobku krakowskiego fenomenologa, precyzyjnie i z niezwykłą starannością refleksji przybliża, ewokuje i rozwija jeden z najważniejszych wątków estetycznej myśli Ingardena. […] W sytuacji stopniowego rozmywania się specyfiki przedmiotu badań w humanistyce, powrót do refleksji filozofa, którego doświadczenia wynikały z estetycznej empirii, wydaje się nie do przecenienia. Z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Bernadetty Kuczery-Chachulskiej (UKSW, IBL PAN)   Beata Garlej (ur. 1983) – doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, adiunkt w Katedrze Teorii Literatury na Wydziale Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Absolwentka Wydziału Filologicznego (2007) oraz Wydziału Nauk Historycznych (2010) Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, a także Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej UKSW (2013). Zainteresowania badawcze: teoria literatury, poetyka dzieła literackiego, filozofia fenomenologiczna (ze szczególnym uwzględnieniem estetyki i aksjologii R. Ingardena), historia obyczajowa Polski doby XIX w.  

Wartki nurt mediów. Ku nowym formom społecznego życia informacji

Tomasz Goban-Klas

Medialność jest znamieniem współczesności. Jeśli Zygmunt Bauman trafnie nazywa naszą epokę „płynną nowoczesnością”, to „płynność” ta obejmuje także – a może przede wszystkim – komunikację społeczną i jej narzędzia, media. Co więcej, z wielu różnych aspektów współczesności media są chyba najbardziej płynne, zarówno zmienne, jak i niedookreślone, trudno uchwytne w konceptualnej analizie, chociaż jako technologie są zreifikowane, uprzedmiotowione. Niemniej, mimo tej zmienności, pewne problemy dzisiejsze wcale nie są takie nowe, a dawne teorie też nie odeszły całkiem do lamusa. Autor książki, socjolog i medioznawca, założyciel i kierownik Katedry Komunikowania i Mediów Społecznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, od czterech dziesięcioleci bada i opisuje przemiany form komunikowania - poczynając od druku i prasy, poprzez radio i telewizję, do mediów nowych i najnowszych aplikacji. W zebranych tekstach przedstawia różnorodne aspekty współczesnej mediamorfozy, zmiany i przyszłość zarówno samej technologii medialnej, jak i praktyk medialnych, w tym dziennikarstwa. Do każdego tekstu pomieszczonego w książce dodano post scriptum, które ilustruje aktualny aspekt omawianego problemu. Czytelnik z pewnością doda do nich napływające zewsząd aktualne informacje. W wartkim nurcie mediów nieustannie i niespodziewanie zdarzają się zawirowania, zatamowania, kaskady. W naszych płynnych czasach najbardziej płynne są właśnie media.

Węgiel. Natura i kultura

Ralph Crane

Choć w ciągu ostatnich lat, wraz z narastaniem obaw dotyczących zmian klimatycznych, branża węglowa postrzegana jest negatywnie, to jako spadkobiercy rewolucji przemysłowej wszyscy skorzystaliśmy na wydobyciu "czarnego złota". Węgiel w znaczącym stopniu wpłynął na bieg historii i na środowisko, w którym żyjemy - zarówno społeczne, jak i naturalne. Książka Ralpha Crane'a bada znaczenie węgla z punktu widzenia historii przemysłu, lecz także ukazuje, w jaki sposób węgiel odzwierciedlał się w dziełach licznych pisarzy, takich jak Zola, Lawrence czy Orwell; inspirował malarzy takich jak Turner, Monet i van Gogh; wskazuje też na obecność węgla jako tematu w filmach, piosence i folklorze oraz zaskakującą atrakcyjność związanej z węglem turystyki. Ta bogato ilustrowana książka to pouczająca i pasjonująca opowieść o niezliczonych sposobach, w jakie węgiel wpłynął na nasze życia.