Lingwistyka mentalna w zarysie. O zdolności językowej w ujęciu integrującym

Jolanta Mazurkiewicz-Sokołowska

Książka przedstawia zarys tego obszaru współczesnego językoznawstwa, w którym fenomen języka rozpatrywany jest pod kątem jego mentalnej postaci oraz procesów mózgowych służących jego nabywaniu i przetwarzaniu. Jest to opracowanie poglądowe, dające ogląd całej złożoności i wieloaspektowości zagadnienia zdolności językowej człowieka. Książka może służyć jako podręcznik akademicki, wprowadzający kompleksowo w tę tematykę. Jest też adresowana do środowiska badaczy z uwagi na proponowane integrujące ujęcie zagadnienia.

Ludyczność w (glotto)dydaktyce

Michalina Biernacka, Paulina Kaźmierczak, Agnieszka Banach

Publikacja dotyczy różnych perspektyw postrzegania ludyczności. Znajdują si w niej teksty zarówno o aspektach teoretycznych pojęć gra, zabawa, ludyczność, jak i na temat konkretnych technik wykorzystywanych podczas zajęć z uczniami na odmiennych poziomach zaawansowania oraz w różnym wieku. Autorzy prezentują szerokie spektrum nie tylko zastosowania strategii ludycznych oraz istniejących w jej obrębie technik, lecz także analizy semantycznej czy społecznej głównych zagadnień, które zostały poruszone w książce. Redaktorki Monografia jest cenną pozycją budującą dyskurs glottodydaktyczny zarówno w kontekście teoretycznym, Jak i praktycznym. Otwiera nowe przestrzenie poszukiwań badawczych – związanych z analizą procesów nabywania języka oraz praktycznych – wiążących się z odkrywaniem efektywnych i atrakcyjnych metod nauczania języków obcych. Mimo iż nie wyczerpuje wszystkich zagadnień z zakresu nauczania ludycznego, stanowi swoiste kompendium dydaktyczne z perspektywy tej metodologii. Autorzy zachęcają nauczycieli do kreatywności i odwagi w przełamywaniu schematów, pokazują, że uczenie przy zastosowaniu metod ludycznych świetnie się sprawdza w nauczaniu języków obcych we wszystkich grupach wiekowych oraz podpowiadają sposoby wykorzystania różnych technik ludycznych na zajęciach. Z recenzji prof. dr hab. Anny Dunin-Dudkowskiej

Maluchodźwięki. Pomoc dydaktyczna dla małych dzieci

Michalina Biernacka

Autorka proponuje inspirujący zestaw technik ludycznych, które umożliwiają sterowaną zabawę z dzieckiem, dzięki czemu dorośli mogą skutecznie stymulować rozwój mowy i języka swoich podopiecznych, w naturalny sposób wzmacniając przy tym bliskie relacje w rodzinie. Ludyczny charakter Maluchodźwięków ma dodatkowy walor – służy pobudzeniu i podtrzymaniu motywacji dziecka do zabaw z językiem. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza w przypadku rodzin wielojęzycznych, w których może pojawić się, skądinąd zrozumiała, konkurencja między językami i niechęć dziecka do używania jednego z języków – najczęściej tego, który jest dla niego mniej dostępny.   (…)należy podkreślić, iż Maluchodźwięki Michaliny Biernackiej są bardzo ciekawą i potrzebną pomocą dydaktyczną, rozwijającą percepcję słuchową i artykulację dzieci jedno- i wielojęzycznych. Książeczka ma bardzo dobry tytuł, trafnie oddający jej zawartość i „chwytający” za ucho. Część wstępna, przeznaczona dla osób dorosłych, jest napisana familiarnym, przyjaznym dla odbiorcy językiem, który ma charakter dialogu z rodzicami/opiekunami. Jak powszechnie wiadomo „potrzeba jest matką wynalazku”, dlatego często najciekawsze i najbardziej skuteczne materiały edukacyjne powstają właśnie z osobistych pobudek rodziców. Tak stało się i w tym przypadku. Połączenie doświadczenia mamy oraz zawodowca – językoznawcy, logopedy i glottodydaktyka, współpracującego z rodzinami dwu- i wielojęzycznymi za granicą, przyniosło jak najlepsze rezultaty.   Z recenzji dr Agnieszka Rabiej

Mors immatura. Dziecko i śmierć w literaturze i kulturze drugiej połowy XIX i w początkach XX wieku (na tle europejskim)

Karolina Szymborska

Książka dotyczy zagadnienia doświadczenia śmierci dziecka zapisanego w kulturze II poł. XIX i na początku XX wieku. Lektura świadectw tego przeżycia jest propozycją nowatorską, czerpiącą z inspiracji children studies, psychoanalizy oraz krytyki afektywnej. Autorka wprowadza do literatury polskiej, wywiedzioną z tradycji anglosaskiej, kategorię comfort book. W oparciu o bogatą literaturę rodzimą (m.in. Marii Konopnickiej, Aleksandra Świętochowskiego, Stefana Żeromskiego), poświadczającą doznanie straty, rekonstruuje mit konsolacyjny. Ukazuje on, jak w tych szczególnych okolicznościach postać zmarłego dziecka wprowadza w ruch dialektykę wiary i niewiary oraz reorganizuje pojęcie sensu, stając się podstawą dokonywanych przez artystów wyborów egzystencjalnych i literackich.

Nauczanie i promocja języka polskiego w świecie. Diagnoza - stan - perspektywy

Aleksandra Achtelik, Romuald Cudak, Danuta Krzyżyk, Jan Mazur, ...

„Nauczanie i promocja języka polskiego w świecie. Diagnoza – stan – perspektywy” to pozycja obowiązkowa na półkach nauczycieli, wykładowców, lektorów, działaczy polonijnych, animatorów kultury, dziennikarzy, dyplomatów – jednym słowem wszystkich, którym prestiż języka polskiego w świecie leży na sercu i od których los i status języka polskiego na świecie zależy. Publikację stworzył zespół autorski w składzie: Władysław Miodunka, Jolanta Tambor, Aleksandra Achtelik, Romuald Cudak, Danuta Krzyżyk, Jan Mazur, Bernadeta Niesporek-Szamburska, Kazimierz Ożóg, Adam Pawłowski, Dorota Praszałowicz, Anna Seretny, Roman Szul, Agnieszka Tambor, Tadeusz Zgółka (współpraca: Małgorzata Smereczniak, Karolina Graboń). Autorzy to jednocześnie zespół ekspertów powołany przez JM Rektora UŚ na mocy umowy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego w styczniu 2017 roku w celu opracowaniu strategii nauczania i promocji języka polskiego w świecie, która miała uwzględniać: nauczanie języka polskiego jako obcego we wszystkich grupach wiekowych, na wszystkich poziomach, zarówno w systemie oświaty i szkolnictwa wyższego, jak i w innych formach; promocję języka polskiego w świecie, wraz ze wskazaniem priorytetowych kierunków geograficznych i obszarów merytorycznych oraz narzędzi promocji; koordynację działań oraz określenie zadań poszczególnych instytucji; wskazanie zakresu niezbędnych zmian legislacyjnych i sposobów finansowania. Prace nad strategią ukończono w lipcu 2017 roku, książka ukazuje się w lipcu 2018 roku. Odległość czasowa niezbyt wielka, ale brzemienna w wydarzenia. Przede wszystkim w październiku 2017 roku została powołana do życia Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej, instytucja, która przejęła zadania Biura Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynrodowej, ale też kilku innych działów, wydziałów i departamentów resortowych. Przed publikacją autorzy starali się wprowadzić konieczne zmiany, uwzględniające nową sytuację, choć nie zawsze było to możliwe. Autorzy diagnozują aktualny stan nauczania i promocji języka polskiego w świecie i sugerują najlepsze sposoby rozwikłania problemów, podpowiadają najlepsze rozwiązania. Zdajemy sobie sprawę, że szybka realizacja niektórych proponowanych zmian nie jest możliwa, gdyż wymagałaby ogromnych zmian systemowych – są to jednak plany maksimum, które pokazują bolączki i rzeczy ważne dla nauczycieli, uczniów, studentów, rodziców dzieci polskiego pochodzenia i cudzoziemców z różnych powodów uczących się języka polskiego (np. migrantów, uchodźców, ale też reemigrantów, którzy wchodzą w polski system edukacyjny), ważne także dla miłośników polskiej literatury, polskiego teatru i polskiego kina, przebywających za granicą, gdzie dostęp do dóbr kultury bywa bardzo ograniczony; dla polskich turystów, podróżników, pasażerów, którzy próżno oczekują polskich zapowiedzi w samolotach, polskojęzycznej obsługi w pociągach czy polskich napisów na takich lotniskach. Fragmenty tej publikacji będą przydatne na specjalnościach glottodydaktycznych, na podyplomowych studiach kształcących przyszłych nauczycieli języka polskiego jako obcego. Powinni po nią sięgnąć nauczyciele i wykładowcy, ale też studenci. Inspirację z tego opracowania winni czerpać ci, od których pewne zmiany, decyzje, możliwości wcielenia w życie proponowanych  rozwiązań zależą. Opracowanie pokazuje stan na przełomie lat 2017 i 2018 – stan, który systemowo wciąż jest taki sam. Daje podstawę do przemyślenia, wskazuje, co można naprawić szybko i łatwo, a co wymaga o wiele większego wysiłku. Chcemy zdecydowanie podkreślić – a to bardzo ważne – że opracowanie pokazuje też wszystkie dotychczasowe osiągnięcia, sukcesy i mocne strony polskiej edukacji glottodydaktycznej oraz promocji Polski i języka polskiego.

Nazwy roślin jako zwierciadło wiejskiego świata (na materiale gwary kujawskiej)

Agnieszka Wierzbicka

Monografia Agnieszki Wierzbickiej "to praca pionierska w odniesieniu do regionu kujawskiego. Pozwala zachować od zapomnienia ważną część niematerialnego dziedzictwa językowo-kulturowego Kujaw - leksykę roślinną, pokazuje ważny wyznacznik tożsamości regionalnej" (z recenzji dr. hab. prof. UJK Stanisława Cygana). Zaprezentowane analizy koncentrują się nie tylko na etymologicznych i semantycznych rozważaniach dotyczących roślin: dziko rosnących, wodnych, krzewów i krzewinek oraz drzew, lecz także na odtworzeniu językowego obrazu świata. Autorka ukazuje sposoby tworzenia nazw roślin i udowadnia, że są one odzwierciedleniem bliskiego człowiekowi świata - zwracają uwagę na jego odnawialność i czynią go uporządkowanym, często na zasadzie antynomii. Omawiane fitonimy odkrywają przed czytelnikiem swoje znaczenia, lecz także emocje, wierzenia ludu kujawskiego, swoiste, antropocentryczne, utrwalone w tradycji spojrzenie na świat i często naiwne etymologie. Taka wizja znacznie odbiega od naukowego postrzegania rzeczywistości i wprowadza badaczy w sferę nieznaną, często trudną do jednoznacznej klasyfikacji. Publikacja, stanowiąca interdyscyplinarne studium językowo-kulturowe, powinna spotkać się ze szczególnym zainteresowaniem środowiska naukowego językoznawców polskich i słowiańskich, botaników, studentów tych kierunków, a także nauczycieli języka polskiego oraz regionalistów.

Negacja w języku, tekście, dyskursie

Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz, Bartłomiej Cieśla

Oddajemy do rąk Czytelników monografię, w której Autorzy poddają refleksji naukowej zjawisko negacji. W tomie znalazły się artykuły językoznawców, literaturoznawców, kulturoznawców, prawników, filozofów, logików. Publikacja ma więc charakter interdyscyplinarny, prezentujemy w niej bowiem wyniki badań nad negacją w wymiarze składniowym, semantycznym, logicznym, retorycznym, kulturowym, społecznym. Autorzy artykułów zgromadzonych w monografii proponują zarówno ujęcie systemowe negacji: syntaktyczne i semantyczne, jak i komunikacyjne: pragmatyczne, tekstowe, dyskursowe. Negację traktują wąsko - jako składnik semantycznej struktury zdania, mający wpływ na jego budowę formalną, za pomocą którego mówiący odrzuca wydany uprzednio lub domyślny sąd, a także szeroko - jako negowanie, odrzucenie tego, co było lub jest uznane za rzeczywiste, słuszne, właściwe, wartościowe, sprawiedliwe.

Nianiek, ministra i japonki. Eseje o języku i płci

Jolanta Szpyra-Kozłowska

Jak nazwać kobietę, która wykonuje zawód szewca, stolarza czy kierowcy? Czy na członkinię rządu powinniśmy mówić ministra, ministerka czy pani minister? Jak określić mężczyznę, który opiekuje się dziećmi – niania, niań czy nianiek? A prezentera pogody w telewizji – pogodyn czy pogodynek? Dlaczego Finka, Brukselka i Japonki to nazwy mieszkanek Finlandii, Brukseli i Japonii, ale też – pisane małą literą – określenia noża, warzywa i klapek, a Fin, Brukselczyk i Japończyk mają tylko znaczenie męskich mieszkańców wymienionych miejsc? Na te i wiele innych pytań, przyjmując perspektywę lingwistyki płci, próbuje odpowiedzieć Autorka niniejszej książki. Wykorzystuje do tego bieżące materiały prasowe i internetowe, a także wyniki własnych badań empirycznych, i w przystępny sposób ukazuje fascynujące relacje między językiem i płcią. Dobrze i szczęśliwie się stało, że Profesor Jolanta Szpyra-Kozłowska – wybitna lingwistka, znakomita znawczyni językoznawstwa genderowego, i nie tylko, zdecydowała się napisać kolejną książkę poświęconą zagadnieniom fundamentalnym w toczącej się od lat żywo i niekiedy bardzo emocjonalnie dyskusji, obserwowanej zarówno w przestrzeni publicznej, jak i akademickiej. Monografia, którą otrzymaliśmy, jest najdojrzalszym owocem syntez i przemyśleń Autorki nad relacją język a płeć; bardzo celnie, precyzyjnie i odważnie odpowiadającą na wiele pytań językoznawstwa genderowego. Lekkość, rozmach, humor, odwaga badawcza i narracyjna – oto zalety monografii, napisanej stylem rzeczowym, harmonizującym z mocną, wzorcowo naukową argumentacją, budowaną przystępną polszczyzną.   Dr hab. Agnieszka Małocha-Krupa Jolanta Szpyra-Kozłowska – prof. dr hab., pracuje w Katedrze Językoznawstwa Angielskiego i Ogólnego UMCS. Jej dorobek naukowy obejmuje osiem książek, redakcję sześciu tomów wieloautorskich oraz ponad stu artykułów z zakresu fonetyki i fonologii języka angielskiego i polskiego, fonodydaktyki i językoznawstwa genderowego. Jej najważniejsze monografie to The Phonology-Morphology Interface; Three Tiers in Polish and English Phonology; Wprowadzenie do współczesnej fonologii; Lingwistyka płci. Ona i on w języku polskim (współautorstwo: M. Karwatowska); Pronunciation in EFL Instruction. Organizatorka prestiżowych międzynarodowych konferencji językoznawczych i redaktorka serii wydawniczej w wydawnictwie Peter Lang.