Arlekin w szkółce miłości

Pierre De Marivaux

Pierre Carlet de Chamblain de Marivaux (1688-1763), francuski pisarz i dramaturg urodzony w Paryżu. Uważany za najwybitniejszego dramaturga francuskiego XVIII wieku. Pisał komedie dla Comédie-Française i Comédie-Italienne w Paryżu. Arlekin w szkółce miłości to komedia romantyczna. Po raz pierwszy została wystawiona 17 października 1720 roku przez Comédie Italienne. W tej sztuce wróżka próbuje zmusić Arlekina do zakochania się w niej. Zamiast tego Arlekin zakochuje się w pasterce Sylwii. Z pomocą służącego wróżki Trywelina, tej dwójce udaje się oszukać wróżkę i żyć długo i szczęśliwie.

Bachantki

Eurypides

Bachantki lub Bakchantki ostatnia z tragedii Eurypidesa (406 p.n.e.), wystawiona podczas agonu roku 405 p.n.e., krótko po śmierci autora. Utwór jest adaptacją bachicznego mitu o początkach kultu Dionizosa oraz opozycji i kontrowersjach, jakie wśród co bardziej konserwatywnych mieszkańców Hellady wywoływały żywiołowe praktyki jego zwolenników. Utwór przedstawia dramatyczne dzieje króla Teb Penteusza, który swój sprzeciw wobec nowych, burzących stary porządek praktyk, przypłacił życiem. Wątek, wykorzystany już wcześniej przez Ajschylosa (Pentheus), wzbogacony został o element zemsty Dionizosa na siostrach swojej tragicznie zmarłej matki, publicznie podających w wątpliwość fakt jego boskości. (Za Wikipedią).

Balladyna

Juliusz Słowacki

Jak mało malin! a jakie czerwone / By krew. - Jak mało - w którą pójdę stronę? / Nie wiem... A niebo jakie zapalone / Jak krew... Czemu ty, słońce, wschodzisz krwawo? / Noc wolę ciemną niż taki poranek... / Gdzie moja siostra?... musiała na prawo / Pójść i napełnić malinami dzbanek; / A ja śród jagód chodzę obłąkana / Jakąś rozpaczą i łzy gubię w rosie. (fragment)

Balladyna

Juliusz Słowacki

„Balladyna” to dramat autorstwa Juliusza Słowackiego, obok Adama Mickiewicza uznawanego powszechnie za największego przedstawiciela polskiego romantyzmu. Balladyna i Alina to siostry, mieszkające wraz z matką w ubogiej chacie w lesie. Nimfa, królowa jeziora Goplana, zakochana w kochanku Balladyny, Grabcu, przez swą zazdrość miesza się w ludzkie sprawy i gmatwa ich losy. Do chaty sióstr przyjeżdża bogaty książę Kirkor, wiedziony tam przez sługę Goplany, Skierkę. Goplana ma nadzieję, że Kirkor zakocha się w Balladynie, a wtedy Grabiec zostanie tylko dla niej. Jednak jej sługa, Skierka, sprawia, że książę zakochuje się w obu siostrach.

Balladyna. Tragedia w pięciu aktach

Juliusz Słowacki

Balladyna – dramat romantyczny w pięciu aktach, napisany przez Juliusza Słowackiego w Genewie w 1834 roku, a wydany w Paryżu w roku 1839. Balladyna i Alina to siostry, mieszkające wraz z matką w ubogiej chacie w lesie. Nimfa, królowa jeziora Gopła, Goplana, zakochana w kochanku Balladyny, Grabcu, przez swą zazdrość miesza się w ludzkie sprawy i gmatwa ich losy. Do chaty sióstr przyjeżdża bogaty hrabia Kirkor, wiedziony tam przez sługę Goplany, Skierkę. Goplana ma nadzieję, że Kirkor zakocha się w Balladynie, a wtedy Grabiec zostanie tylko dla niej. Jednak jej sługa, Skierka, sprawia, że hrabia zakochuje się w obu siostrach. Żeby zdobyć męża, dziewczęta współzawodniczą w zbieraniu malin. Ta z sióstr, która pierwsza zbierze pełny dzbanek, ma wziąć Kirkora za męża. Gdy okazuje się, że Alina wygrywa, Balladyna zabija ją nożem. Jedynym świadkiem tej zbrodni jest Grabiec przemieniony przez Goplanę w płaczącą wierzbę. W domu Balladyna tłumaczy nieobecność swej siostry tym, iż Alina uciekła z kochankiem. O zbrodni przypomina Balladynie krwawa plama na czole, niedająca się zmyć, oraz dręczące ją koszmary i wyrzuty sumienia. Ciało Aliny odnajduje pasterz Filon i zakochuje się w martwej dziewczynie. (za Wikipedią). A co było dalej, bo to zaledwie początek opowieści, dowie się Czytelnik po przeczytaniu całego utworu. Polecamy!

Basquiat - Czarny Picasso

Mirek Konieczny

Mirosław Konieczny: "BASQUIAT – CZARNY PICASSO" czyli przyczynek do badań terenowych nad jakością heroiny w NY, w okresie schyłkowego Andy'ego Warhola, w trzech aktach prozą, z kwaśnym Intro. Mirosław Konieczny - ostatni hippis PRL-u, od dwudziestu lat niepełnosprawny, opisuje w powieściach stracone pokolenie polskich free-menów uzależnionych od narkotyków. O czym jest sztuka teatralna "BASQUIAT – CZARNY PICASSO"? O Jean-Michel Basquiacie – czarnym Kreolu, synu Haitańczyka i Portorykanki, który dzięki swojej pracowitości i determinacji, aby być sławnym na cały świat, wdarł się przebojem do panteonu mistrzów sztuki współczesnej. Był nazywany Czarnym Picasso. Ogromna ilość jego dzieł powstała głównie dzięki napędowi jaki dawała mu heroina, od której był mocno uzależniony i która spowodowała jego wyniszczenie i śmierć. Basquiat żył krótko: od 22 grudnia 1960 r. do 12 sierpnia 1988 r. Był więc, jak łatwo policzyć, artystą z grona „pokolenie 27”. Nazywa się tak artystów o wielkiej sławie, a więc: Jimiego Hendrixa, Janis Joplin, Curta Cobaina i Amy Winehouse. Wszyscy członkowie tego elitarnego klubu zmarli przez narkotyki i wszyscy dożyli jedynie 27 lat.

Biedny Henryk

Gerhart Hauptmann

Gerhard Hauptmann Biedny Henryk Baśń niemiecka tłum. Jan Kasprowicz ISBN 978-83-288-5299-0 OSOBY DRAMATU: * Henryk von Aue * Hartmann von der Aue * Brygita * Ottegeba * Ojciec Benedykt, mnich * Ottaker * Rycerze, służba zamkowa AKT PIERWSZY / Ogródek dzierżawcy Gotfryda. Dom zwrócony szczytem do sceny z drzwiami i schodami po lewej. Opodal stary cis, pod nim stół kamienny z ławką darniową. Spod cisu widać rozległe pola zielone. Na przedzie łany zżęte, n... Gerhart Hauptmann Ur. 15 listopada 1862 w Bad Salzbrunn (dziś: Szczawno-Zdrój) Zm. 6 czerwca 1946 w Agnetendorf (Agnieszkowie; dziś: Jagniątków, dzielnica Jeleniej Góry) Najważniejsze dzieła: Przed wschodem słońca (1889); Tkacze (1892); Biedny Henryk (1902); Szczury (1911); Szaleniec boży Emanuel Quint (1910), Kacerz z Soany (1918); Dyl Sowizdrzał (1927); Czarna maska (1928); Magnus Garbe (1942) Związany z Dolnym Śląskiem niemiecki dramaturg i prozaik, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1912. Hauptmann urodził się w Szczawnie-Zdroju, gdzie jego rodzice prowadzili hotel. Dziadek pracował jako robotnik w fabryce włókienniczej w Malinniku, jednej z wielu w tym regionie. Rodowód z warstwy społecznej pracującej na swoje utrzymanie oraz rodzinne opowieści o wyzysku wobec pracowników przemysłu stanowią osobiste tło dla najbardziej znanego utworu dramatycznego Hauptmanna Tkacze, wystawionego po raz pierwszy w 1892 r. w Berlinie. Sztuka nawiązuje do zbrojnego buntu tkaczy śląskich z 1844 r., którzy domagali się podniesienia płac oraz poprawy warunków bytowych. Forma sztuki, stanowiącej montaż scen stanowiących dla siebie wzajemnie komentarz i uzupełnienie, ukazujących raczej panoramę sytuacji niż fabułę osnutą wokół losów bohaterów scenicznych, uznać można za zapowiedź estetyki właściwej filmowi. Natomiast treść i problematyka Tkaczy zadecydowała o umieszczeniu Hauptmanna na stałe wśród czołowych przedstawicieli nurtu naturalistycznego w teatrze. Nim zwrócił się ku literaturze, Hauptmann próbował różnych dróg. Pruski rygor oraz wyraźnie lepsze traktowanie kolegów z rodzin szlacheckich budziły w nim bunt i utrudniały edukację w szkole realnej we Wrocławiu, którą ukończył z trudem, powtarzając rok z powodu absencji uwarunkowanej kłopotami zdrowotnymi. Uczniowskie lata umilało mu jedynie bywanie we wrocławskim teatrze. W 1878 r. opuścił szkołę, by uczyć się prowadzenia gospodarstwa rolniczego u swego wuja w Łagiewnikach Średzkich, co jednakże porzucił po półtorarocznych staraniach w tym kierunku, znów z powodu stanu zdrowia (ujawniła się u niego choroba płuc). Brał pod uwagę karierę oficera armii pruskiej, lecz nie udało mu się zdać egzaminu. W latach 1880--1882 studiował na wydziale rzeźby w Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu (wówczas: Königliche Kunst und Kunstgewerbeschule, Breslau). W tym czasie napisał swój pierwszy utwór sceniczny, okolicznościową sztukę Liebesfrühling wystawioną w przeddzień wesela jego brata Carla. Wesele to było również o tyle przełomowe w życiu Gerharda Hauptmanna, że poznał na nim swoją przyszłą żonę, siostrę panny młodej, Marię Thienemann. Zanim pobrali się w 1885 r., narzeczona wspierała go finansowo. Umożliwiło mu to podjęcie studiów z zakresu filozofii i historii literatury na Uniwersytecie w Jenie, a następnie odbycie podróży nad Morze Śródziemne i do Rzymu, gdzie osiadł na jakiś czas, próbując swoich sił jako rzeźbiarz. Po powrocie do Niemiec podjął ponownie studia artystyczne w Dreźnie, a następnie historyczne w Berlinie, na Uniwersytecie Humboldta. Znów jednak jego uwagę bardziej zaprzątało życie teatralne niż nauka. Po podróży poślubnej, podczas której Gerhard i Mary Hauptmann pojechali na Rugię i odwiedzili wyspę Hiddensee, ich ulubione odtąd ustronie, para osiadła na kilka lat w Erkner, gdzie przyszli na świat ich trzej synowie. W roku 1885 Hauptmann związał się z awangardową grupą literacką "Durch" (Karl Bleibtreu, Wilhelm Bölsche i in.), nawiązującą do tradycji preromantycznego ruchu Sturm und Drang oraz idei ożywiających koła inteligenckie w przededniu Wiosny Ludów 1848 r.; była to kuźnia naturalizmu w sztuce: wczesne dramaty Hauptmanna zalicza się do sztandarowych przykładów tego nurtu. Interesowały go również charakterystyczne dla tego okresu na poły polityczne, na poły religijne prądy myślowe i grupy. W 1887 r. padł ofiarą pierwszych antysocjalistycznych ustaw pruskich i został pozwany przed sąd we Wrocławiu jako zwolennik ruchu ,,ikarian" (od imienia Ikara), odwołujących się do komunistyczno-chrześcijańskich idei Étienne'a Cabeta. Aby uniknąć procesu, Hauptmann salwował się ucieczką i zamieszkał na jakiś czas u swego brata w Zurychu, co okazało się niezwykle stymulujące intelektualnie. Tu spotkał neurologa, neuroanatoma i psychiatrę Augusta Forela, wyznawcę bahaizmu (monoteizmu podkreślającego duchową jedność całej ludzkości), socjalizującego pacyfistę, oraz wędrownego kaznodzieję Johannesa Guttzeita ożywionego duchem dionizyjsko-chrystianistycznym. Obaj byli zwolennikami abstynencji, a ich wpływ jest widoczny w sztuce Hauptmanna Przed wschodem słońca, podnoszącej problem alkoholizmu. Wczesne fascynacje Hauptmanna ideami socjalizmu utopijnego znalazły swoją kontynuację przez kontakty z poetą Gusto Gräserem, którego kilkakrotnie odwiedzał w 1919 r. w pacyfistyczno-artystyczno-nudystyczno-wegetariańskiej komunie i kooperatywie w Monte Verit (okolice Ascony w Szwajcarii). Kacerz z Soany, Szaleniec boży Emmanuel Quint oraz finalna część Dyla Sowizdrzała stanowią plon kontaktów Hauptmanna z niebanalnymi postaciami epoki. Ponadto w jednej z części wierszowanego eposu o Sowizdrzale znalazła odzwierciedlenie historia Hansa Paasche, pacyfisty i reformatora zabitego przez ultranacjonalistów w 1920 r. Podczas pobytu w Zurychu Hauptmann ostatecznie zdecydował się obrać drogę pisarską: zaczął tworzyć prozę (począwszy od opowiadania Dróżnik Thiel) i wystawiać sztuki (pierwszą była Przed wschodem słońca). Odtąd nieprzerwanie kontynuował działalność literacką, zmieniając miejsca zamieszkania i czerpiąc nowe inspiracje. W 1889 r. przeprowadził się z żoną do Charlottenburga w Berlinie, zaś 1891 r. osiadł w Szklarskiej Porębie, na pograniczu wielu kultur i języków. Na tym gruncie powstała najbardziej znana jego sztuka Tkacze, zapisująca w wersji oryginalnej niem. odmianę dialektu śląskiego. Po rozpadzie pierwszego małżeństwa związał się ze skrzypaczką Margarete Marschalk (Marszałek); zamieszkali razem w Jagniątkowie i pobrali się w 1904 r. Twórczość Hauptmanna łączy rozmaite środki literackie, obok rysów naturalistycznych zaznacza się w niej też np. fascynacja baśniowością i kulturą średniowiecza. Na przełomie wieków Hauptmen był twórcą rozpoznawalnym i nagradzanym. Chętnie pisał scenariusze, zachęcony popularnością ekranizacji Atlantydy z 1913 r. (fabułę filmu kojarzono z katastrofą Titanika, która miała miejsce w tym czasie). Trzykrotnie został nagrodzony austriacką nagrodą literacką im. Franza Grillparzera, w 1896, 1899 oraz (za dramat Biedny Henryk) w 1905 roku. Kilka uczelni przyznało mu honorowy doktorat: Worcester College, Oxford (1905), Uniwersytet w Lipsku (1909) i Columbia University (1932). Kolejne okrągłe rocznice pisarza były w Niemczech uroczyście świętowane. Z okazji 70. urodzin, w 1932 r., wiele miast przyznało mu honorowe obywatelstwo, obchodom towarzyszyły wystawy i inscenizacje jego dzieł przez wybitnych twórców teatru (m.in. sztuka Przed wschodem słońca została wystawiona z Maxem Reinhardtem w roli głównej). W 1942 władze nazistowskie uczciły 80. urodziny sztandarowego pisarza Niemiec akademiami i przedstawieniami oraz 17-tomowym wydaniem jego Dzieł Wszystkich. Hauptmann nie udał się na emigrację po wprowadzeniu reżimu hitlerowskiego i ustanowieniu III Rzeszy, w przeciwieństwie do niektórych pisarzy, takich jak Tomasz Mann, który, nawiasem mówiąc, uwiecznił kolegę po piórze, tworząc postać Pietera ,,Mynheer" Peeperkorna w Czarodziejskiej górze. Chciał do końca pozostać w swoim domu w ukochanych Karkonoszach, przy nim też chciał być pochowany. Zmarł już po zakończeniu wojny (znów dały znać o sobie słabe płuca), a zwłoki noblisty zostały przetransportowane w 1946 z przyłączonego do Polski Śląska na wyspę Hiddensee. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Bolesław Śmiały

Stanisław Wyspiański

„Bolesław Śmiały” to rapsod autorstwa Stanisława Wyspiańskiego, wydany po raz pierwszy w roku 1902. Utwór nawiązuje do wydarzeń związanych z Bolesławem Śmiałym, pierwszym królem Polski, który zabija biskupa Stanisława. Jest to do dziś aktualny problem konfliktu pomiędzy państwem a kościołem, w interpretacji Stanisława Wyspiańskiego.