Tamten świat

Marta Wyka

Najnowsza książka jednej z najbardziej znanych i docenianych polskich krytyków i badaczy literackich Eseje Marty Wyki są próbą spojrzenia na świat idei, osobowości i tekstów, które kształtowały się w rzeczywistości powojennej, obciążonej traumą niedawnych przeżyć oraz koniecznością dokonywania wyborów i poszukiwania własnych dróg rozwoju pokolenia wchodzącego w życie tuż przed wojną i po wojnie. Opisem świata, który choć pod wieloma względami różnorodny, wyrastał z tradycji kulturowej i czerpał ze wspólnego kanonu literackiego. W szkicach pojawiają się m.in. takie nazwiska jak: Aleksander i Ola Watowie, Janina Katz, Olga Scherer, Czesław Miłosz, Witold Gombrowicz, Jan Błoński, Sławomir Mrożek, Leopold Tyrmand, Tadeusz Konwicki, Paweł Taranczewski, Jerzy Pilch. Marta Wyka jest historykiem literatury, krytykiem literackim, profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmowała się literaturą Młodej Polski, dwudziestolecia międzywojennego i współczesną. Pisała m.in. o Stanisławie Brzozowskim, Leopoldzie Staffie, Czesławie Miłoszu. W Wydawnictwie Literackim opublikowała następujące książki: Brzozowski i jego powieści (1981), Krakowskie dziecko (1998), Punkty widzenia (2000), Przypisy do życia (2007), Przypomniałam sobie (2015), Napisane niedawno (2018).

Tam, za kasztanami, jest świat. Paul Celan. Biografia

Anna Arno

Pierwsza polska biografia wielkiego poety XX wieku Paul Celan Żyd, wieczny tułacz, rodem z Czerniowców, rubieży kultur i języków był jednym z najwybitniejszych poetów języka niemieckiego XX wieku. Jego biografia pióra Anny Arno pierwsza taka na świecie wydaje się niedościgłym kompendium wiedzy o nim. Zgromadzona niezwykła dokumentacja nie omija ani jednego elementu dramatycznego życia Celana z historią w tle: czerniowieckiej szczęśliwej młodości, tragicznego czasu wojennego, kilku lat w komunistycznym Bukareszcie, ucieczki na Zachód do Wiednia, a następnie do Paryża, wieloletniej miłości z inną wielką poetką, Ingeborg Bachmann, małżeństwa z francuską artystką Gisele Lestrange, związków z innymi kobietami, wreszcie udręk choroby psychicznej i dobrowolnej śmierci. Zespolenie indywidualnego losu Celana z historią XX wieku daje bardzo wyjątkowy w literaturze, niemal powieściowy obraz świata, którego już nie ma. Anna Arno nie omija też trudnej i nowatorskiej poezji Celana. Jej liczne tłumaczenia dokonane przez różnych autorów, w tym przez samą autorkę, są bezcennym wkładem do tej wyjątkowej biografii. ANNA ARNO (ur. 1984) ukończyła Sarah Lawrence College oraz historię sztuki w Institute of Fine Arts, New York University. Opublikowała m.in.: Kot. Opowieść o Konstantym A. Jeleńskim (Iskry, 2020), Niebezpieczny poeta. Konstanty Ildefons Gałczyński (Znak, 2013), Jaka szkoda. Krótkie życie Pauli Modersohn-Becker (słowo/ obraz terytoria, 2015), a także tomy opowiadań Ten Kraj (Wydawnictwo Literackie, 2018) oraz Ciało (Austeria, 2021). Tłumaczy z francuskiego i angielskiego (ostatnio Godziny włoskie Henry Jamesa). Współwłaścicielka wydawnictwa Próby.

Żółta tabletka plus

Anna Sakowicz

Żółta tabletka plus to zbiór kilkunastu opowiadań, w których dominuje czarny humor, groteska i absurd doprawione odrobiną surrealizmu i purnonsensu. Humoreski stają się doskonałym antidotum na nudę i zły humor. Łączą różne konwencje, zawierają aluzje literackie. Bohaterami zbioru są nietypowe postaci: zmutowany lis telepata, śmierć ze średniowiecznego dialogu, laleczka voodoo, anioł, samobójczyni czy redaktor na głodzie, których losy pobudzają do refleksji na temat ludzkiej natury. Koniecznie przechowywać w domowej biblioteczce!

Tatowanie. Jak zostałem lekko odklejonym ojcem

Krystian Hanke

Jak tatuje Krystian Hanke autor audycji Projekt Tata Nie jestem najlepszym ojcem na świecie pisze Krystian Hanke. I ta odwaga przyznania się do niedoskonałości, chwilowej bezradności, ciągłej nauki, odklejenia, czyni z jego książki niezwykłą lekturę. Ni to poradnik, ni dziennik fascynującej, czasem żmudnej, pełnej niebezpieczeństw, smutków i ekscytacji, upadków i wzlotów podróży przez życie w towarzystwie dziś już dziesięcioletniego Tośka, sześcioletniej Alicji i Jej mamy, partnerki, przyjaciółki, żony. Podróży, której ramy wyznaczają dwa koncerty Pearl Jam, pierwszy odwołany przez poród Antka, drugi przez pandemię. Zapis rodzących się wątpliwości i pytań, które spędzają sen z powiek niejednemu świadomemu ojcu. Dochodzenia do rozwiązań, może nie zawsze idealnych, ale w danej sytuacji najlepszych. Radzenia sobie z porażkami i wyciągania z nich nauki. Pozbawiona patosu, pełna humoru, niezwykle prawdziwa relacja z codziennych w czasach spokoju i czasach zarazy trudów tatowania, z którymi mierzy się autor i prowadzący radiowego cyklu Projekt Tata. Tatowanie. Podoba mi się to słowo, bo zdejmuje patos z ojcostwa. Pozwala być tatą i przypomina mi, że nie ma takich, którzy się nie mylą, więc kochaj i działaj. Przekazuj wiedzę, respektuj wolność. Bądź dla swoich dzieci tak dobry, żeby nigdy nie usunęły cię z grona znajomych na fejsie. Krystian Hanke niedoszły: fryzjer, kierowca autobusu, piłkarz, komentator sportowy, pianista, rock'n'rollowiec i ilustrator. Doszły: prawnik (z wykształcenia), dziennikarz (z zawodu), tata (z doświadczenia) i pisarz (na co dowodem jest Tatowanie). Pomysłodawca facebookowych Odklejek. Autor i prowadzący cieszącego się od lat olbrzymią popularnością cyklu Projekt Tata, emitowanego na antenie radiowej Trójki.

Tatry. Przewodnik dla dużych i małych

Barbara Gawryluk, Paweł Skawiński

Przygodę w Tatrach czas zacząć! Gdy raz wybierzecie się na wycieczkę w Tatry, obiecuję, że będziecie chcieli tam wrócić! zapewnia Paweł Skawiński i wie co mówi, bo sam spędził w tych górach niemal całe swoje dorosłe życie. A wszystko zaczęło się niewinnie, od wycieczki z rodzicami, z nocowaniem w schroniskach i burzą podczas wspinaczki. To dopiero przygoda! Teraz czas na was! Zapraszamy na wyprawę w najsłynniejsze polskie góry, do ostępów leśnych, jaskiń i góralskich chat. Spotkacie wilki, rysie, kozice, świstaki, a nawet niedźwiedzie. Dowiecie się, jak zachować się na szlaku. Skosztujecie góralskich specjałów. Poznacie szczyty, doliny, stawy i potoki. I nie bójcie się, bo z takim przewodnikiem jak Paweł Skawiński leśnik, taternik, ratownik górki, instruktor narciarski będziecie przygotowani na każdą okazję. Tatry to spisane przez dziennikarkę radiową i autorkę książek dla dzieci, Barbarę Gawryluk, pełne anegdot, cennych informacji, porad i przestróg, kompendium wiedzy dla małych odkrywców, na temat najsłynniejszych polskich gór, które opowieściami ubarwił wieloletni dyrektor Tatrzańskiego Parku Narodowego, a w wersji papierowej pięknymi ilustracjami ożywił Adam Pękalski. Audiobook jest słuchowiskiem dla całej rodziny w interpretacji Pauliny Holtz i Leszka Filipowicza. Barbara Gawryluk autorka książek dla dzieci, tłumaczka i dziennikarka radiowa. Laureatka Nagrody Literackiej im. Kornela Makuszyńskiego (2009) za książkę Zuzanka z pistacjowego domu, przyznawanego przez Polską Sekcję IBBY wyróżnienia za rozpowszechnianie czytelnictwa w audycji Książka na szóstkę (2010), oraz nagrody 112 Award (2014), od międzynarodowej organizacji EENA, za Małych bohaterów. Jej Dżok. Legenda o psiej wierności został wyróżniony w 2007 roku przez dziecięce jury Polskiej Sekcji IBBY, a pięć lat później, z okazji jubileuszu kampanii Cała Polska czyta dzieciom, trafił na listę 10 ważnych książek. Barbara Gawryluk przełożyła także na język polski wiele doskonałych tytułów szwedzkiej literatury dziecięcej, w tym wydaną przez WL serię o Komisarzu Gordonie. Od lat na antenie Radia Kraków prowadzi autorską audycję Alfabet. Prywatnie jest mamą i babcią. Mieszka w Krakowie. Paweł Skawiński były dyrektor Tatrzańskiego Parku Narodowego, przewodnik tatrzański od 50 lat i ratownik ochotnik z wieloletnim doświadczeniem. Leśnik z wykształcenia, taternik z zamiłowania. Instruktor narciarski. Na pierwsze wędrówki po Tatrach wyruszał z rodzicami i zawsze marzył o tym, że kiedyś będzie chodził w te piękne i niedostępne góry do pracy. Żeby to osiągnąć, postanowił zostać leśnikiem. Udało się! Z okien swojego domu w Zakopanem codziennie podziwia swoje ukochane góry. Adam Pękalski grafik, ilustrator; absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Tworzy ilustracje do książek, reklamy oraz prasy. Współpracował z takimi czasopismami, jak: Miś, Charaktery, Pani, Nasze Morze, Przekrój czy National Geographic Traveler. Zilustrował m.in.: książki Julian i Irena Tuwim dzieciom, Praktyczny pan autorstwa Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel oraz Mała historia kuchni. Dzieje się je pióra Łukasza Modelskiego.

Tatuaże. Gdy ciało staje się tłem

Zbiorowy

Interdysplinarne spojrzenie na tatuaże i fenomen ich popularności we współczesnym społeczeństwie i kulturze 

Terapeuci par. Historie z gabinetów

Marta Szarejko

W najnowszej książce Marty Szarejko nie otrzymasz przepisu na doskonały związek. Nie przeczytasz o tym, że każda terapia kończy się sukcesem. Zajrzysz natomiast do gabinetów prowadzonych przez znakomitych terapeutów par i znajdziesz odpowiedzi na mnóstwo bardzo ważnych pytań: Jak poprawić komunikację w związku? Dlaczego się ranimy? Czy pojawienie się dziecka może zniszczyć związek? Czy rozstanie może być celem terapii? Jak przeżyć w parze śmierć dziecka? Jak zbudować relację? Czy można kogoś kochać, nie ciekawiąc się nim? Co jest porażką dla terapeuty par? Według badań z Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych od 20 do 30% par doświadcza trudności, pomocy szuka 1020% z nich, a decyduje się z niej skorzystać jedynie 710% par. Ile z tych par zostaje razem, a ile decyduje się na rozstanie? Marta Szarejko dziennikarka, publicystka i autorka książek razem ze swoimi rozmówczyniami i rozmówcami odkrywa sekrety polskich gabinetów terapeutek i terapeutów par. Zadaje pytania, na które szukamy odpowiedzi, ale nie mamy kogo zapytać. Dla terapeutów nie istnieją błahe problemy. I ta książka świetnie to pokazuje. W rozmowach wzięli udział: Katarzyna Moneta-Spyra, Iwa Magryta-Wojda, Hanna Pinkowska-Zielińska z Bartoszem Zalewskim, Maria Zapolska-Downar z Maciejem Żurkiem, Anna Zarzycka, Maja Szpakiewicz, Joanna Michałowska, Karolina Pniewska, Agata Stola z Robertem Kowalczykiem, Agnieszka Pacyga-Łebek, Dorota Ziółkowska-Maciaszek, Michał Pozdał, Bernadetta Janusz, Magdalena Sękowska.

Terapia lasem w badaniach i praktyce

Katarzyna Simonienko

Dendroterapia i jej zalety - autorstwa lekarza psychiatrii

Terapia na życie. Rozmowy z Dominiką Dudek i Małgorzatą Skowrońską

Jerzy Aleksandrowicz

Częste leżenie na kozetce może zaszkodzić? Rozmowy z Jerzym Aleksandrowiczem wybitnym psychiatrą, lekarzem, filozofem i krakowianinem. Czy psychoterapia to moda? Jak dorasta się w cieniu wybitnego ojca? Jak powstawał pierwszy ośrodek psychoterapii w Krakowie? Czy hipnoza leczy? Czy taksówkarz to też psychoterapeuta? Dominika Dudek, lekarka psychiatra, i Małgorzata Skowrońska, dziennikarka, zadają prof. Jerzemu Aleksandrowiczowi trudne pytania. O życie, Holokaust, wiarę, psychoterapię. Profesor odpowiada szczerze i odważnie. Chętnie dzieli się zabawnymi anegdotami i co ciekawszymi przypadkami ze swojej wieloletniej praktyki. Opowiada o psychoterapeutycznym życiu towarzyskim w oparach dymu papierosowego i nad kieliszkiem wódki. O uczeniu się pracy z pacjentem od najlepszych Stefana Ledera i Antoniego Kępińskiego. O realiach pracy psychiatry w latach 60., 70. i 80. w komunistycznej Polsce. O pierwszym oddziale leczenia nerwic mieszczącym się w dawnej służbówce. Rozmowy przeprowadzono niedługo przed śmiercią prof. Aleksandrowicza, dlatego książkę tę można uznać nie tylko za barwną opowieść o polskiej psychiatrii, ale w pewnym sensie także za podsumowanie dorobku i całego bogatego w wydarzenia życia. Znacie dowcip o dwóch psychoanalitykach? Kawał z brodą, za młode jesteście, żeby go znać. Sytuacja jest taka: dwóch psychoterapeutów pracuje w tym samym budynku, na tym samym piętrze. Wychodzą po pracy o tej samej porze. Młodszy opuszcza gabinet z obłędem w oczach, powłóczy nogami, wygląda, jakby go walec przejechał. Drugi, choć o wiele starszy, po wielogodzinnych sesjach wychodzi rześki. Ten pierwszy pyta: Doktorze, jak pan to robi, że nie jest pan w ogóle zmęczony? Ja padam po tylu godzinach słuchania pacjentów. I słyszy odpowiedź: A, bo ty jeszcze słuchasz.... Żarty żartami, ale to naprawdę wykańczający emocjonalnie zawód. Możesz mieć setki pacjentów, którym pomogłeś, ale pamiętasz tych kilku, którym nie udało ci się pomóc, albo tych, którym zaszkodziłeś. Psychoterapeuci uczą się, jak sobie z tym radzić, jak nie obarczać się winą, a i tak zostaje w każdym z nich poczucie, że zrobiło się za mało albo nie to, co trzeba. Fragment książki

Testament

Witold Gombrowicz

Nieczęsto w literaturze zdarzają się tego rodzaju wspaniałe podsumowania własnej drogi życiowej i artystycznej. Ostatnia książka Witolda Gombrowicza stwarza możliwość poznania - z klarownie skonstruowanych rozmów francuskiego dziennikarza z naszym prozaikiem i dramaturgiem - prostego, przejrzystego i przystępnego wizerunku twórcy. Ukazuje konsekwentną jednorodność tego bogatego i wielowątkowego pisarstwa. Kolejny tom dzieł Witolda Gombrowicza w serii kolekcjonerskiej

The Krakow Ghetto Pharmacy

Tadeusz Pankiewicz

Historia krakowskiego getta opowiedziana przez polskiego aptekarza Tadeusz Pankiewicz patrząc na rozgrywającą się pod oknami apteki tragedię krakowskich Żydów uratował ich od niepamięci spisał wiernie dzieje getta. Książka opublikowana po raz pierwszy w 1947 r. Tadeusz Pankiewicz pracował i mieszkał przez dwa i pół roku w getcie. Przeżył wszystkie etapy jego istnienia: od zamknięcia bram i pierwszych szykan, poprzez wysiedlenia, coraz groźniejsze i okrutniej przeprowadzane, aż po zupełną likwidację. W ciągu tego czasu apteka Pod Orłem pełniła oprócz normalnych swych funkcji, które z czasem coraz bardziej się kurczyły rolę azylu i punktu kontaktowego dwu światów: zamkniętej w murach ludności żydowskiej i wolnej, żyjącej poza nimi; jej personel zaś stał się łącznikiem między tymi dwoma światami. Tu można było przeczytać ostatnie wiadomości z frontu, zapoznać się z treścią prasy podziemnej, znaleźć schronienie podczas nocnych aresztowań. Tu zostawiano listy i paczki dla osób mieszkających po stronie aryjskiej jak również odbierano od nich wiadomości i przesyłki. Ci nieliczni mieszkańcy getta, którzy zdołali przeżyć okrutny czas wojny, zachowali do dziś we wdzięcznej pamięci aptekę Pod Orłem i jej właściciela.

Tkanka

Natalia de Barbaro

Poezja Natalii de Barbaro zajmuje na tle dzisiejszej nowej poezji polskiej miejsce zupełnie osobne i wysokie. Tkanka to zbiór zbiór precyzyjnie, wyraziście skomponowany! świetnych, oryginalnych, mocnych i pięknych wierszy. Bronisław Maj Tkanka to drugi po świetnej, nagradzanej  Ciemni tom poetycki Natalii De Barbaro. Trzydzieści pięć wierszy, w których autorka (będąca również cenionym psychologiem społecznym) z niezwykłą precyzją konstruuje świat złożony z chwiejnych, na pół symbolicznych, na pół abstrakcyjnych znaczeń. Czytanie tych tekstów wywołuje wrażenie obcowania z kruchym absolutem, z czymś idealnie wyważonym. Może się wydawać, że zmiana jednego zaimka sprawi, że cała misterna konstrukcja runie. Sen, droga, ślady jako krótkotrwałe przejawy istnienia, przemijanie, zabliźnianie się, zamazywanie śladów, kwiaty, ogród jako przestrzeń afirmatywna to motywy, które dominują w tym tomie. Natalia de Barbaro podarowała nam wiersze tak osobiste, że stają się uniwersalne.

To ja, Judasz. Biografia apostoła

Tomasz P. Terlikowski

Najbardziej mroczna i niejednoznaczna postać Nowego Testamentu. Tajemnice i wszystkie twarze Judasza w książce Tomasza P. Terlikowskiego.   Sprzedawca pachnideł? Złodziej? Bojownik o wolność Izraela? Intelektualista z Judei pośród galilejskich rybaków? Kim był Judasz? Tomasz P. Terlikowski proponuje świeże biblijne, historyczne, literackie i psychoanalityczne spojrzenie na postać Judasza. Czy w ogóle istniał? Co o nim wiemy, a czego nie? Co jest pewne, a czego się domyślamy? Jak możemy rozumieć jego historię? Być może Judasz, zanim dołączył do grona apostołów, był zwykłym handlarzem. Jednak możliwe również, że był on, jak powiedzielibyśmy dzisiaj, terrorystą walczącym z bronią w ręku o wyzwolenie Izraela spod rzymskiego jarzma. Dlaczego uwierzył Jezusowi? Czy zdradził go z żądzy zysku, czy powodem było rozczarowanie i utrata wiary? Czy był niezbędnym elementem historii stanowiącej fundament chrześcijaństwa? Dlaczego jest tak ważny dla gnostyków? Ta książka ma również dla Terlikowskiego wymiar osobisty, rozliczeniowy: oto biografia Judasza napisana z pasją przez autora, którego przecież nieraz nazwano właśnie Judaszem, zdrajcą polskiego Kościoła.

To nie jest kraj dla starych ludzi

Cormac McCarthy

1980 rok. Na pustkowiu tuż przy granicy z Meksykiem pewien myśliwy znajduje dwa miliony dolarów. Niedawno w trakcie transakcji narkotykowej doszło tu do krwawej strzelaniny. Llewelyn przywłaszcza sobie gotówkę, marząc o rozpoczęciu nowego życia. Ale jego tropem podąża psychopatyczny morderca Filmową adaptację powieści w reżyserii Ethana i Joela Coenów (2007) nagrodzono aż 4 Oskarami.

Topografia żydowskiej pamięci. Obraz krakowskiego Kazimierza we współczesnej literaturze polskiej i polsko-żydowskiej

Izabela Suchojad

Co łączy Kraków i Jerozolimę? Ile bożnic znajdowało się przed wojną w dzielnicy żydowskiej? Czy na Kazimierzu studiowano kabałę? Kim był Ebe-Ebe? Gdzie w latach 30. XX wieku jadano czulent? Książka jest zaproszeniem do niezwykłej podróży w czasie. Autorka, kreśląc literacką mapę krakowskiego Kazimierza, przybliża jego burzliwe dzieje. Ze wspomnień i powieści opisujących dzielnicę wyłania się obraz miejsca pełnego sprzeczności. Kazimierz to legendarne centrum żydowskiego życia i obszar naznaczony tragedią Zagłady. Kazimierz to świadectwo zapomnienia o żydowskiej przeszłości i przestrzeń przywracania utraconej pamięci. Topografia żydowskiej pamięci sytuuje się na przecięciu trzech obszarów badań: studiów żydowskich, studiów nad pamięcią i jej kulturowymi mediami oraz urban studies. Książka wyrasta z przekonania, że literackie reprezentacje Kazimierza są niezastąpionym źródłem wiedzy na temat dzielnicy i mogą być impulsem do dyskusji nad jej współczesną tożsamością.

To tylko dżuma

Ludmiła Ulicka

Co się stanie, gdy w przededniu wojny w sercu reżimu totalitarnego wybuchnie epidemia, nie tylko strachu? Rok 1939. Mikrobiolog Rudolf Meier prowadzi w Saratowie badania nad patogenem dżumy. Przez nieostrożność zaraża się bakterią i przywozi chorobę do stolicy. Trafia do szpitala, zostaje poddany kwarantannie. Trwa stalinowski terror, a policja polityczna skrupulatnie namierza wszystkich, którzy mieli kontakt z chorym. Nic nie może przedostać się do opinii publicznej. Czarne furgonetki rozjeżdżają się po mieście. NKWD próbuje stłumić epidemię w zarodku, a do walki z nowym wrogiem wykorzystuje doświadczenie w inwigilacji rosyjskich obywateli. Zwieńczona wywiadem z autorką, porażająco aktualna opowieść, która stawia pytania o wolność jednostki w obliczu represyjnej władzy państwa. Jest wielu autorów, którzy piszą z talentem i zaangażowaniem, bezstronnie i z pasją, głęboko i wyrafinowanie, z wyczuciem ducha czasu i ponadczasowo A Ulicka pisze mądrze. ks. prof. Michał Heller Terror i czarna komedia w jednym. Financial Times Wyobraźnia Ulickiej jest niezwykle żywa, filmowa. Ta książka powinna być czym prędzej przeniesiona na ekran. Times Dzieło Ulickiej zadaje kluczowe pytania o epidemię i autorytaryzm. Economist

Tragedie

Wiliam Shakespeare

Nowe wydanie największych dzieł Williama Szekspira w przekładzie Macieja Słomczyńskiego Wydawnictwo Literackie w Światowym Roku Williama Szekspira przedstawia trzytomową edycję dzieł genialnego dramaturga w wybitnym tłumaczeniu Macieja Słomczyńskiego. W tomie I arcydzieła leżące u podstaw świadomości nowożytnego Europejczyka Tragedie Romea i Julii, Hamleta, Makbeta i Króla Leara. Życie jest cieniem ruchomym jedynie, Nędznym aktorem, który przez godzinę Pyszni i miota się po scenie, aby Umilknąć później na zawsze; jest bajką Opowiedzianą przez głupca, pełnego Furii i wrzasków, które nic nie znaczą. Tragedia Macbetha Maciej Słomczyński (1922-1998) jako pierwszy przetłumaczył na język polski wszystkie utwory mistrza ze Stratfordu.

Trans-Atlantyk

Witold Gombrowicz

Jedna z najważniejszych powieści Witolda Gombrowicza w doskonałej interpretacji Wojciecha Pszoniaka! Jedyny w swoim rodzaju utwór-wyzwanie, utwór-prowokacja, kapitalna rozprawa Gombrowicza z polskością, z podtrzymywanymi przez tradycję stereotypami narodowymi. Genialny humor i cudowny język, zadziwiające wykorzystanie przez pisarza form gawędy szlacheckiej, nie milknące pytania, które w każdym pokoleniu powinniśmy sobie zadawać.

Trans-Atlantyk

Witold Gombrowicz

Jedyny w swoim rodzaju utwór-wyzwanie, utwór-prowokacja, kapitalna rozprawa Gombrowicza z polskością, z podtrzymywanymi przez tradycję stereotypami narodowymi. Genialny humor i cudowny język, zadziwiające wykorzystanie przez pisarza form gawędy szlacheckiej, nie milknące pytania, które w każdym pokoleniu powinniśmy sobie zadawać.

Tristitia moderna. Pasja mitu tristanowskiego w nowoczesnej literaturze, filozofii i muzyce

Artur Żywiołek

Głównym zamysłem badawczym książki jest próba przedstawienia morfologii wyjątkowego momentu w dziejach modernizmu, jakim była „rewolucyjna” de facto zmiana estetyczna w zakresie „kultury oka” i „kultury ucha”, „wizualności” i „fonosystemu” w literaturze. Łaciński termin tristitia (smutek, melancholia) kojarzy się w tym zestawieniu z Tristanem, bohaterem celtyckiej legendy, a tristitia moderna to parafraza określenia „nowa pobożność” (devotio moderna), będącego tytułem dzieła Gerarda Groota. Rozprawa ta zapoczątkowała w przełomowym okresie przejścia od kultury średniowiecza do renesansu „rewolucyjny” ruch społeczno-religijny, propagujący ideały życia wspólnotowego, ubóstwa i miłosierdzia. Intensywnym przekształceniom kulturowych kodów i imaginariów patronował w tym czasie spopularyzowany przez Wagnera mit Tristana i Izoldy. Mit ten nie odnosi się wyłącznie do średniowiecznej opowieści, lecz przede wszystkim oznacza zjawisko, które – zdaniem Denisa de Rougemonta – ów mit „ilustruje i którego wpływ nie przestał się rozprzestrzeniać aż do naszych czasów”. Oddziaływanie owego mitu odbywa się z jednej strony poprzez łamanie konwencji i reguł mitycznych, z drugiej zaś ‒ poprzez „zwielokrotnioną intertekstualność” wyrażającą się w licznych repetycjach, przetworzeniach, wariacjach „na temat”, degradacjach pierwotnych (kanonicznych) wersji czy też rozmaitych stylizacjach. „Nowoczesne zasłony melancholii” wyznaczają więc pewien rytm powtórzenia: „regresywnego” (modernizm reaktualizuje archaiczną opowieść) i „progresywnego” (modernizm intensyfikuje awangardowe przemiany estetyczne w muzyce, filozofii, literaturze, filmie, sztuce).   Monografia Tristitia moderna to studium najwyższej próby, studium o smutku i melancholii, które zapoczątkowały zmierzch Zachodu pod koniec wieku dziewiętnastego i przeniosły go dalej niż myślano – nie tylko na cały wiek dwudziesty, ale i do dzisiaj. Co ważne: rozważania literackie, muzykologiczne i filozoficzne, jakie zostały w książce przedstawione, są niebywale aktualne i dzisiaj. prof. dr hab. Marian Kisiel   Artur Żywiołek (ur. 1963) – absolwent filologii polskiej UJ, dr hab., profesor w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na problematyce przełomów kulturowych, estetyki modernizmu oraz intelektualnej historii Polski i Europy. Opublikował m.in. Prze-pisane i za-pisane. Wybrane problemy współczesnej literatury polskiej (Częstochowa 2005; wspólnie z Agnieszką Czajkowską), Mesjański logos Europy. Mariana Zdziechowskiego i Stanisława Brzozowskiego dyskursy o kulturze Zachodu (Częstochowa 2012), Muzyka w czasach ponowoczesnych (Częstochowa 2013; wspólnie z Adamem Regiewiczem i Joanną Warońską), Polityczność mediów (Toruń 2015; wspólnie z Adamem Regiewiczem, Bogusławą Bodzioch-Bryłą i Grażyną Pietruszewską-Kobielą). Współredaktor tomów zbiorowych: Romantyczne repetycje i powroty (red. Agnieszka Czajkowska, Artur Żywiołek, Częstochowa 2010); Kulturowe paradygmaty końca: studia komparatystyczne (red. Józef Cezary Kałużny i Artur Żywiołek, Częstochowa‒Kraków 2012); Milczenie: antropologia – hermeneutyka (red. Adam Regiewicz i Artur Żywiołek, Częstochowa 2014); Mesjańskie imaginaria Europy (i okolic): studia komparatystyczne (red. Anna Janek, Adam Regiewicz i Artur Żywiołek, Częstochowa 2015); Szkiełko i oko: humanistyka w dialogu z fizyką (red. Adam Regiewicz, Artur Żywiołek, Warszawa 2017).

Tropy Prousta. Problemy recepcji literackiej w literaturze polskiej po 1945 roku

Anna Jarmuszkiewicz

„Zaprezentowana rozprawa otwiera proces zapełniania dotkliwej luki w polskim literaturoznawstwie, podejmując temat niesłusznie w badaniach pomijany. Anna Jarmuszkiewicz czyni to w sposób dojrzały, metodologicznie spójny, a co najważniejsze odzwierciedlający wielowątkowość rodzimych lektur prozy autora W stronę Swanna. Buduje w dysertacji nie tylko reprezentatywny i szeroki obraz polskiej recepcji Prousta po roku 1945, ale też odnosi interesujące ją zagadnienie recepcji do kluczowych trendów nowoczesnej humanistyki, z właściwą literaturoznawstwu tendencją do przechodzenia od badań literackich do badań kulturowych. Czytając tę wielce pożyteczną rozprawę możemy się zastanawiać na ile przedstawione interpretacje potwierdzają istotę owego przejścia, a na ile podpowiadają, że nie jest ono wcale tak radykalne, jak chcieliby nieraz sądzić teoretycy”. Z recenzji prof. dr hab. Agaty Stankowskiej (UAM)   „Muszę przyznać, że temat, którym zajęła się pani Jarmuszkiewicz wręcz domagał się opracowania. [...] jest on niewątpliwie ciekawy poznawczo (jak wiadomo książka Domagalskiego poświęcona obecności Prousta przed rokiem 1945 przysłużyła się do przetarcia szlaku jedynie w okresie wcześniejszym) i przede wszystkim wart wysiłku weń włożonego. Z recenzji prof. dr hab. Anny Łebkowskiej (UJ)   Anna Jarmuszkiewicz – literaturoznawczyni, doktor nauk humanistycznych, współautorka (z A. Smywińską-Pohl) książki Odkrywanie niedostępnego. Utwory osierocone w dorobku studentów pochodzenia żydowskiego z Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego (Kraków 2018) oraz kilkudziesięciu artykułów naukowych publikowanych m.in. w „Pamiętniku Literackim”, „Tekstach Drugich”, „Zagadnieniach Rodzajów Literackich”, „Bulletin Marcel Proust”, współredaktorka tomów naukowych Opus citatum. O cytacie w kulturze oraz Tradycja współcześnie – repetycja czy innowacja?. Zainteresowania badawcze: recepcja literacka, związki literatury i fotografii, badania nad obrazem, judaica. 

Trzeci dziennik. 7 maja 2017 - 15 lipca 2018

Jerzy Pilch

Ironiczny dystans i szczere wyznania, literatura i futbol, Wisła i Warszawa, sprawy bieżące i ostateczne Maj 2017. We Francji wybory prezydenckie wygrywa Emmanuel Macron, a co ważniejsze następnego dnia Cracovia ma zmierzyć się z Arką Gdynia (co zresztą zakończy się dwubramkowym tryumfem krakowskiej drużyny). A Pilch? Początek wyjątkowo zimnej wiosny zastaje go w rodzinnej Wiśle. Szybko okazuje się, że rozmowy z matką znacznie lepiej prowadzi się przez telefon niż face to face, trochę z powodu postępującej matczynej głuchoty, trochę ze względu na psy, które w domu czują się wyjątkowo swobodnie. Pilch przechadza się zatem po okolicy ze srebrną obrączką na palcu, która uchodzi uwagi jego matki a może raczej, której matka nie chce zauważyć Tak zaczyna się Trzeci dziennik Pilcha obejmujący czas od maja 2017 do lipca 2018 który zmienia reguły gry. O ile poprzednie tomy składały się z tekstów na bieżąco publikowanych, o tyle najnowszy od początku do końca powstawał w ukryciu. Wreszcie ta starannie skomponowana i w skrytości szlifowana literacka bomba wybucha czym nas zaskoczy?

Trzecie kłamstwo

Kazimierz Orłoś

Akcja Trzeciego kłamstwa rozgrywa się w latach 60., podczas rządów Władysława Gomułki (towarzysza Wiesława). Bohaterowie powieści inżynierowie, robotnicy, dyrektorzy, partyjni i bezpartyjni pracownicy priorytetowej budowy zapory i elektrowni na Sanie, w Bieszczadach (chociaż nazwy miejscowości autor zmienił) pozornie żyją w normalnym świecie. Są między nimi cynicy, cwaniacy, oportuniści. Ale są także ludzie przeciwstawiający się złu demaskujący kłamstwa propagandy, walczący z nieuczciwością. Zaledwie po to, aby, jak mówi jeden z bohaterów, móc spojrzeć bez wstydu w lustro. Autor zwraca także uwagę na społeczną niesprawiedliwość: na złe warunki życia robotników, wycieńczającą pracę pracy czy plagę pijaństwa. Ciemny lud traktowany był przez urzędników jako grupa gorszej kategorii, co jaskrawo kontrastowało z obowiązującą w PRL-u tezą o dyktaturze proletariatu i rządach robotników i chłopów. W 1973 roku Kazimierz Orłoś w proteście przeciwko zatrzymaniu przez cenzurę w kraju wydania powieści Cudowna melina opublikował ją w Instytucie Literackim Jerzego Giedroycia we Francji. W rezultacie poniósł surowe konsekwencje: wyrzucono go z pracy, był pod stałą opieką SB, a na jego nazwisko przez kilkanaście lat obowiązywał zapis cenzury. Nad swoją drugą powieścią, Trzecim kłamstwem (także wydanym później w Instytucie Literackim), Orłoś pracował w warunkach konspiracyjnych i opisał to w nocie odautorskiej zamieszczonej w obecnym, poprawionym wydaniu. Można powiedzieć, że każda władza autorytarna boi się prawdy i rządzi za pomocą kłamstw narzucanych społeczeństwu przez propagandę. Tym samym Trzecie kłamstwo nabiera dziś szczególnej aktualności. Jako powieść przypominająca i ostrzegająca.

Trzeci Rzym. Z dziejów rosyjskiego nacjonalizmu

Andrzej Andrusiewicz

Na czym polega istota rosyjskiego nacjonalizmu? Jakie idee przyświecały największym władcom rosyjskim od średniowiecza aż po współczesność? Andrzej Andrusiewicz, wybitny znawca dziejów Rosji, w barwny sposób prezentuje wybrane wydarzenia z jej historii oraz sylwetki najistotniejszych postaci tamtych wieków, nierzadko łącząc je w intrygujące intelektualnie duety: Zoe Paleolog Katarzyna Wielka, Filoteusz Iwan Groźny, Mazepa Piotr Wielki, Stalin Żdanow. Autor zastanawia się, jak kolejni przywódcy próbowali wykorzystywać i przetwarzać spuściznę poprzednich stolic świata, a przede wszystkim jakie były ich strategiczne cele. Pokazuje również Rosję w zetknięciu z obcymi, m.in. Polakami i Ukraińcami. Trzeci Rzym. Z dziejów rosyjskiego nacjonalizmu to 500 lat mało znanych dziejów Rosji w jednym tomie. Książka obowiązkowa dla miłośników wschodniego imperium i opowieści o jego wpływie na resztę świata.