Autentyczność i jej losy. Autorefleksja w twórczości Marka Bieńczyka, Doroty Masłowskiej, Andrzeja Stasiuka i Magdaleny Tulli

Piotr Jakub Wąsowski

Autentyczność stanowi jedną z podstawowych kategorii organizujących życie (po)nowoczesnej kultury. W zasięgu jej wpływów znajdują się bardzo różne praktyki: od ruchów rewolucyjnych, które rozwijają metafory jurydyczne, poprzez wielopostaciową mizantropię, różne formy eskapizmu i zwrotu ku naturze, po wywyższenie intymności. Piotr Wąsowski zakreśla bardzo szerokie pole badawcze, a następnie problematyzuje tytułowy termin, wychodząc od pism Rousseau i wydobywając z nich centralny paradoks: naturalności nie sposób osiągnąć poza obszarem kulturowej sztuczności. Korzysta on z rozmaitych słowników nowoczesnej humanistyki, by naświetlić powiązanie autentyczności ze szczerością i samostanowieniem podmiotu oraz jej konflikt z konwencjami społecznymi. W ten sposób przygotowuje grunt pod szczegółowe analizy, poświęcone odpowiednio melancholijnemu pisarstwu podróżniczemu Andrzeja Stasiuka, antyhipokrytycznej prozie Doroty Masłowskiej, post-utopijnej fantazji urbanistycznej Magdaleny Tulli oraz powieści Marka Bieńczyka, która transponuje te kwestie na teren refleksji o Zagładzie. Rozprawa łączy w sposób udatny dociekania literaturoznawcze z refleksją antropologiczną, socjologiczną i kulturoznawczą oraz proponuje intrygujące interpretacje najnowszej literatury polskiej. Z recenzji dr. hab. Jerzego Franczaka, prof. UJ Książkę Piotra Wąsowskiego czyta się z przyjemnością i pożytkiem poznawczym. Jest napisana eleganckim stylem o zacięciu eseistycznym. Autor proponuje refleksję nad nową literaturą polską (przede wszystkim z okresu dwudziestolecia 1989-2010) z użyciem kategorii mało obecnych w dotychczasowych badaniach i choć podejmuje się odczytań pisarzy posiadających spore już biblioteczki opracowań, pisarzy głośnych a wręcz modnych, to udaje mu się zająć w dociekaniach i interpretacjach stanowisko własne. Kompetencje filozoficzne autora są wyższe niż od literaturoznawcy można wymagać. Wszystkie rozdziały interpretacyjne demonstrują umiejętność tworzenia efektownych formuł krytycznoliterackich, takich jakich oczekujemy od dobrej recenzji lub szkicu krytycznoliterackiego, albo też właśnie eseju literaturoznawczego. Z recenzji dr. hab. Piotra Sobolczyka, prof. IBL

Autobiografia Nikoli Tesli

Nikola Tesla

Nikola Tesla wedle różnych podań miał przyjść na świat o północy, w trakcie letniej burzy z piorunami. Miał 63 lata, kiedy tekst tej książki ukazał się po raz pierwszy w czasopiśmie „Electrical Experimenter” w 1919 roku. Moje wynalazki. Autobiografia Nikoli Tesli to pozycja, którą wybitny konstruktor i wynalazca poświęcił w szczególności młodym pasjonatom inżynierii elektrycznej, dzieląc się z nimi wspomnieniami pasjonującej i trudnej drogi życia wynalazcy. Nie jest to klasyczna biografia, ale przepleciona wątkami biograficznymi, napisana w przystępny dla każdego sposób opowieść o wynalazkach i wydarzeniach, które poprzedziły ich powstanie. Jest kilka powodów, dla których „Moje Wynalazki. Autobiografia Nikoli Tesli” jest książką niezwykle wartościową zarówno dla młodych osób poszukujących drogi działalności naukowej bądź twórczej, jak i tych, którzy już tę drogę wybrali. Pokazuje ona prometeizm naukowca wierzącego w siłę ludzkiego umysłu oraz przeplatanie się chwil triumfu z chwilami gorzkiego rozczarowania. W niniejszej pozycji Czytelnicy będą mogli odnaleźć wiadomości, które pozwolą im wniknąć nie tylko w dorobek wybitnego wynalazcy, ale także w pewnym sensie podążyć jego śladem, w czym pomocna okaże się m.in. proponowana przez Teslę literatura oraz liczne opisy. Wartość tej książki kryje się w intencjach, które przyświecały genialnemu inżynierowi przy spisywaniu treści wywiadu adresowanego do młodych wynalazców. Może ona stać się źródłem inspiracji, motywacji i nośnikiem wiedzy, ale także być przestrogą przed dualizmem ludzkiej natury. Posiada potencjał dydaktyczny opatrzony dozą solidnej dawki informacji odnośnie tego, które ze swoich wynalazków dojrzały Nikola Tesla cenił najbardziej i dlaczego je wyróżnił.

Autobiografizm filmowy jako ślad podmiotowej egzystencji

Magdalena Podsiadło

Autobiografizm różnego rodzaju wypowiedzi filmowych jest niezaprzeczalnym faktem, a sposób, w jaki się przejawia, wymaga złożonych i precyzyjnych narzędzi badawczych. Tymczasem literatura przedmiotu jest nieliczna i niezupełnie satysfakcjonująca, co może dziwić, zważywszy, że zbliżone obszary tematyczne były eksplorowane wielostronnie i starannie. Mam na myśli problem autora, podmiotu i autotematyzmu. Wyłonił się zatem obszar niespenetrowany dostatecznie, dając tym samym pole do wykazania się inwencją oraz samodzielnością i oryginalnością. Powiedzmy od razu, że autorka nie zawodzi oczekiwań Czytelnika. Jej rozprawa jest interesująca, napisana z polotem i zarazem z respektowaniem reguł warsztatu naukowego, nie brak jej wartości stricte literackich.   Prof. dr hab. Alicja Helman (z rec. pracy)     Tematem rozprawy jest autobiografizm filmowy, próba jego zdefiniowania oraz wyznaczenia głównych nurtów, z których się wywodzi (kina awangardy, undergroundowego oraz nowofalowego). Analiza postawy autobiograficznej twórcy zawartej w dziele wskazuje, że realizuje się ona przez wielogłosowy status „ja” autobiograficznego, reprodukcyjny charakter obrazu, fabularyzację oraz kreację. Ślad-trop, który autor pozostawia w filmie, zwraca się jednocześnie ku niemu samemu. Powtarzające się tropy tworzą natomiast podstawę retoryki twórczości autobiograficznej, czyli katalog najczęściej powracających tropów-sygnałów wskazujących na rzeczywistą osobę autora filmowego. Odmienne sposoby zawierania z widzem paktu autobiograficznego pozwalają uporządkować twórczość autobiograficzną według trzech typów „ja” autorskiego, czyli „ja” empirycznego, porte-parole oraz „ja” sylleptycznego, które stały się podstawą analiz twórczości trojga autorów – odpowiednio: Jonasa Mekasa, Márty Mészáros oraz Jerzego Skolimowskiego.   Magdalena Podsiadło – adiunkt w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego.  

Autor jako marka. Literatura w kulturze audiowizualnej społeczeństwa informacyjnego

Dominik Antonik

Książka stanowi próbę opisu literatury, która powstaje i funkcjonuje w audiowizualnej kulturze społeczeństwa informacyjnego. Wnioski na temat współczesnego życia literackiego, specyfiki obiegu literatury i możliwości, przed jakimi stają pisarze, formułowane są na podstawie analizy twórczości Jacka Dehnela i Michała Witkowskiego, których twórczość w szczególny sposób korzysta z możliwości zapewnianych przez infrastrukturę technologiczną współczesnego typu kultury i charakterystycznych dla niego zachowań odbiorczych konsumentów. Powieści, publicystyka, marketing i szeroko pojęta aktywność pisarzy w sferze publicznej ukazane są jako rozproszone składniki transmedialnej przestrzeni autorskiej kreacji, którą interaktywny czytelnik może przemierzać w dowolnym kierunku. Kluczową figurą dla takiego modelu twórczości jest marka autorska, która wyłania się z serii medialnych przepływów i integruje rozproszoną przestrzeń literatury, nadając jej wartość i tożsamość. Dominik Antonik, doktorant w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, absolwent Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych UJ. Zajmuje się teorią literatury i kultury, bada najnowszą polską literaturę i jej związki ze sferą publiczną. Przygotowuje rozprawę doktorską o statusie i funkcji autora we współczesnej kulturze. Publikował m.in. w „Tekstach Drugich”, „Res Publice Nowej”, „Wielogłosie” i „Zagadnieniach Rodzajów Literackich”.  

Autostopem przez Galaktykę

Douglas Adams

Kultowa powieść science fiction, w której autor połączył wizyjną fantastykę ze zwariowanym brytyjskim humorem w stylu Monty Pythona W tej niezwykłej, pełnej fantazji i humoru książce opowiedziana została historia Arthura Denta i Forda Prefecta, którzy po zniszczeniu Ziemi udają się w galaktyczną podróż, posługując się przewodnikiem Autostopem przez Galaktykę. Pewnego dnia młody Ziemianin Arthur dowiaduje się z zaskoczeniem, że jego najbliższy przyjaciel Ford jest kosmitą, a Ziemia niemal za chwilę zostanie zniszczona, gdyż znajduje się na trasie planowanej międzygalaktycznej autostrady. Jak mu przekazuje beznamiętnie przyjaciel, informacja o tych planach została już dośc dawno wywieszona w jakimś galaktycznym urzędzie na planecie Alfa Centauri, tyle że Ziemianie ich nie oprotestowali, co oznacza że wyrażają zgodę. Unicestwienie ojczystej planety oraz zagłada całego ludzkiego gatunku to dla Arthura dopiero początek niesamowitych przygód, albowiem tuż przed katastrofą Ford zabiera go statkiem kosmicznym w podróż po Galaktyce, w trakcie której zbiera materiały do nowej edycji kompendium wszelkiej znanej wiedzy, czyli przewodnika Autostopem przez Galaktykę. W trakcie tej niekończącej się podróży, odbywanej między innymi w towarzystwie neurotycznego robota Marvina, Arthur spróbuje rozwiązać największą zagadkę kosmosu oraz spróbuje pojąć sens życia.

Autostopem przez Galaktykę. Edycja ilustrowana

Douglas Adams

Jubileuszowe wydanie kultowej książki Douglasa Adamsa, dla uczczenia 42. rocznicy pierwszej publikacji fenomenalnie zilustrowane przez wielokrotnie nagradzanego rysownika i autora książek dla dzieci, Chrisa Riddella. Pewnego dnia młody Ziemianin Arthur dowiaduje się z zaskoczeniem, że jego najbliższy przyjaciel Ford jest kosmitą, a Ziemia niemal za chwilę zostanie zniszczona, gdyż znajduje się na trasie planowanej międzygalaktycznej autostrady. Jak mu przekazuje beznamiętnie przyjaciel, informacja o tych planach została już dość dawno wywieszona w jakimś galaktycznym urzędzie na planecie Alfa Centauri, tyle że Ziemianie jej nie oprotestowali, co oznacza, że wyrazili zgodę. Unicestwienie ojczystej planety oraz zagłada całego ludzkiego gatunku to dla Arthura dopiero początek niesamowitych przygód, albowiem tuż przed katastrofą Ford zabiera go statkiem kosmicznym w podróż po Galaktyce, w trakcie której zbiera materiały do nowej edycji kompendium wszelkiej znanej wiedzy, czyli przewodnika Autostopem przez Galaktykę. W trakcie tej niekończącej się podróży, odbywanej między innymi w towarzystwie neurotycznego robota Marvina, Arthur spróbuje rozwiązać największą zagadkę kosmosu oraz odpowiedzieć na odwieczne pytanie o sens życia. Ekstremalnie śmieszna powieść Natchnione szaleństwo, które nie zostawia suchej nitki na niemal każdym frazesie rodem z science fiction. Washington Post Niezdarny bohater, Arthur Dent, przypomina bohaterów Vonneguta, a jego podróże to dzika satyra na istniejące instytucje. Chicago Tribune

Awantura o Basię

Kornel Makuszyński

Ile złego może przydarzyć się jednej osobie, w dodatku niewinnej dziewczynce? Wydaje się, że pięcioletnia Basia w swoim krótkim życiu doświadczyła już wystarczająco dużo tragedii - a jednak niesprawiedliwy los odbiera jej jeszcze ukochaną mamę... Na szczęście dziewczynka spotyka na swojej drodze ludzi o wielkim sercu. Nie obędzie się jednak bez zabawnych perypetii. Po raz pierwszy opublikowana w 1937 roku, Awantura o Basię bawi i wzrusza kolejne pokolenia młodych czytelników. Bohaterowie powieści niezmiennie uczą, jak dzięki miłości, solidarności i bezinteresownej pomocy można pokonać życiowe perturbacje i zmienić świat na lepsze. 2024 Wydawnictwo Błysk (Audiobook): 9788367739603

Ławeczka księżnej Daisy

Gabriela Anna Kańtor

Scena jak z bajki: młodziutka, urocza dziewczyna tańczy na balu z przystojnym księciem. Rozmawiają. Nieoczekiwanie on prosi ją o rękę, a ona – rezolutnie i odważnie, jak na owe czasy – odpowiada: – Ależ ja nie kocham pana! – Nie szkodzi – zapewnia ją niezrażony amant. – Miłość przyjdzie po ślubie. Śliczna tancerka to angielska arystokratka, Daisy West, najpiękniejsza wśród Debiutantek w tym sezonie, a on – to książę pszczyński Hans Hochberg, spadkobierca niemałej fortuny. Jest rok 1891, wiktoriański Londyn.   I druga scena, współczesna: dziennikarka Lenka Rejnicz w nieprzyjemnych okolicznościach traci pracę w warszawskiej redakcji. Rozżalona i wściekła wsiada w samochód i jedzie na południe, byle dalej, byle szybciej. Przypadkiem zatrzymuje się na płatnym parkingu w niewielkiej Pszczynie, idzie na pobliski, prześwietlony majowym słońcem rynek. Postanawia odpocząć, siada na Ławeczce księżnej Daisy i…   Tak rozpoczyna się ta opowieść.