Filozofia przypadku. Kosmiczna fuga z preludium i codą

Michał Heller

Jak oswoić przypadek? Czy jest on wyłomem w racjonalności, czy da się go jakoś ująć w matematyczne karby? Sformułujmy  problem kontrastowo: czy światem rządzi Bóg, czy czysty przypadek? Komu można zadedykować Filozofię przypadku? Michał Heller przyznaje, że sam mógłby ją zadedykować Richardowi Dawkinsowi i Williamowi Dembskiemu, którzy spierają się o to, czy biologiczna ewolucja jest „ślepym zegarmistrzem”, czy raczej świadczy o „Inteligentnym Projekcie”. W biologicznej ewolucji przypadek odgrywa rolę nadrzędną – jest źródłem zmienności gatunków. Autor Filozofii przypadku proponuje szersze spojrzenie. Odwołując się do historii pojęcia przypadku i jego ewolucji wskazuje miejsce, jakie przypadki zajmują w strukturze całego Wszechświata. A miejsca te są… nieprzypadkowe. Dlatego Filozofię przypadku można zadedykować i polecić każdemu, kto potrafi dostrzec głębię samego pytania o istotę przypadku. I ciekaw jest odpowiedzi.   „Na przedziwną symfonię Kosmosu możemy spoglądać z różnych punktów widzenia. Możemy, jak Richard Dawkins, tłumaczyć wszystko ślepym przypadkiem; możemy, jak zwolennicy Inteligentnego Projektu, w szczególnie misternych detalach kosmicznej struktury dopatrywać się interwencji Projektanta. Obydwie te próby są jednak chybione, trzeba niemałej intelektualnej ekwilibrystyki, by je utrzymać. Przypadki niczego nie wyjaśniają, bo same wymagają wyjaśnienia. Są tak subtelnie wplecione w strukturę Wszechświata, że bez niej tracą sens i nie mogą istnieć. W Kosmicznej Matrycy nie ma szczególnych miejsc; wszystko jest jedną Wielką Matrycą. Można by ją nazwać Inteligentnym Projektem, ale ta piękna nazwa została skompromitowana. Dlatego lepiej użyć określenia często powtarzanego przez Einsteina: The Mind of God – Zamysł Boga. Celem nauki jest odcyfrować ten Zamysł.” „Wyobraźmy sobie wszystkie prawa fizyki działające we Wszechświecie jako wielką siatkę lub sieć (…). W tę sieć są wkomponowane pewne „wolne miejsca” pozostawione na działanie przypadków. Bez nich cała struktura nie mogłaby funkcjonować. Co więcej, tych wolnych miejsc jest dokładnie tyle – ani mniej, ani więcej – by cała struktura mogła funkcjonować skutecznie”. „Bóg myśli matematycznie i nasze zmatematyzowane nauki nie są niczym innym jak tylko próbą odcyfrowania tego Zamysłu. Przypadki nie są wyłomami lub uszkodzeniami Zamysłu, są newralgicznymi punktami jego architektury” 

Filozofia rosyjskiego renesansu patrystycznego

Tereza Obolevich

 Synteza neopatrystyczna, czyli odrodzenie myśli Ojców Kościoła, w czasach współczesnych stanowi jeden z wiodących paradygmatów prawosławnej filozofii i teologii XX i XXI w. U źródeł tego programu stali emigracyjni rosyjscy myśliciele: o. Georgij Fłorowski, Włodzimierz Łosski oraz ich uczniowie. W swojej nowej książce Teresa Obolevitch rozważa następujące pytania: Na czym polega specyfika rosyjskiego renesansu patrystycznego wobec dotychczasowej tradycji myśli rosyjskiej? Co może wnieść zwrot patrystyczny dla rozwoju filozofii i problematyki relacji między nauką a teologią? Jakie są ograniczenia syntezy neopatrystycznej? s. Teresa Obolevitch – dr hab. filozofii. Kierownik Katedry Filozofii Religii Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, członek Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych, honorowy członek Towarzystwa Religijno-Filozoficznego im. W. Sołowjowa w Petersburgu. Autorka ponad 100 prac (w tym 5 książek) z zakresu historii filozofii, filozofii rosyjskiej, problemu relacji między wiedzą a wiarą, tłumaczka literatury filozoficznej.

Fizyka na tropie świadomości. Od zjawisk kwantowych przez sieci neuronowe po sztuczną inteligencję

George Musser

Jak się uczy sztuczna inteligencja? Czy może popełniać błędy? Czy kiedykolwiek będzie świadoma? Czym się różni wiersz napisany przez ChatGTP od wiersza, którego autorem jest człowiek? George Musser rozmawia ze znanymi fizykami zajmującymi się najbardziej śmiałymi teoriami i prowadzącymi intrygujące badania. Porusza tematy zjawisk kwantowych, sieci neuronowych, sztucznej inteligencji i, przede wszystkim, świadomości. Szuka tak pożądanej przez naukowców "teorii wszystkiego" wspólnie z najwybitniejszymi umysłami naszej epoki. A to nie takie proste! Fizycy bywają wszak ciekawscy, wścibscy i natrętni. Gdy zasną, śnią im się kolejne pytania, gdy się budzą, zaczynają z zapałem analizować, czy śnili świadomie. Gdy zobaczą kota na kanapie, zamiast zapytać, kto sobie tak słodko śpi, pytają, czy zrozumiałby rachunek różniczkowy. Gdy poprosisz trzech fizyków o wyjaśnienie jednego problemu, otrzymasz cztery różne teorie. Na szczęście, nikt nie potrafi z nimi rozmawiać tak jak wytrawny dziennikarz naukowy George Musser. Dzięki Fizyce na tropie świadomości nauczysz się tego, czego jeszcze nie umie żadna sztuczna inteligencja: umiejętności zadawania krytycznych pytań.

Foundations of Legal Negotiations. Studies in the Philosophy of Law vol. 8

Jerzy Stelmach, Bartosz Brożek

A collection of essays from the leading scholars in the field dealing with various dimensions of legal negotiations. The contributions concern the logical structure of legal negotiations, as well as the possible philosophical assumptions behind the process of negotiating. The collection covers also the problem of the economic mechanisms and the psychological underpinnings of negotiationg in the shadow of the law. The essays address both conceptual and practical  issues.

Game Theory in Jurisprudence

Wojciech Załuski

Game theory is a branch of mathematics which studies strategic interactions, i.e., interactions which involve more than one agent and in which each agent makes her decision while striving to predict the decisions of other agents. Game theory has been successfully applied in many areas of both the natural and social sciences, and it is the belief of this book’s author – Wojciech Załuski – that it can also be gainfully invoked in the area of legal philosophy. In this book, Załuski analyzes such legal-philosophical concepts as legal interpretation, justice, legal rights, contract, tort and property law through the lens of game theory. Since the book does not assume any previous knowledge of game theory, it appeals mainly to its conceptual rather than the technical side, and intertwines game-theoretical analysis with the philosophical, it will be accessible to a wider circle of readers interested in legal and moral philosophy.

Gdy porno przestaje być sexy. Pornografia oczami psychoterapeuty

Mateusz Gola

To książka dla każdego, kto zastanawia się, jaki wpływ pornografia może mieć na jego życie albo na życie bliskich mu osób: partnera, partnerki, rodzeństwa czy dziecka. Mateusz Gola, naukowiec i psychoterapeuta, zebrał w jednym miejscu wszystko, czego dowiedzieliśmy się na temat nałogowego korzystania z pornografii, mechanizmów, które do tego prowadzą, oraz zmian w mózgu i funkcjonowaniu uzależnionych osób. Gdy porno przestaje być sexy opowiada o korzystaniu z pornografii z trzech różnych perspektyw: 1)pacjenta; 2)psychoterapeuty, który stara się go zrozumieć; 3)naukowca, który bada i wyjaśnia mechanizmy korzystania z pornografii. A wszystko to w oparciu o prawdziwą historię uzależnionego od pornografii pacjenta, który występuje w książce jako pan X. Mam głęboką nadzieję, że po przeczytaniu tej książki będziecie potrafili zrozumieć osoby,u których rozwinęło się nałogowe korzystanie z pornografii lub inne kompulsywne zachowanie seksualne. Mateusz Gola

Gdy rozerwą się więzy czasu... Kazania krótkie

Michał Heller

Nawet krótki wypoczynek upycha się gdzieś między obowiązkami. Kazanie – wysłuchane lub może przeczytane – rozrywa ten napięty ciąg i kieruje myśl do obszarów, nad którymi czas nie ma takiej władzy. Temat czasu zawsze mnie fascynował – jako temat filozoficzny, egzystencjalny, głęboko teologiczny. Świadectwa tej fascynacji można znaleźć rozsiane we wszystkich poprzednich tomikach. Nawet w samych tytułach: „10.30 u Maksymiliana” – to przecież wyraźnie wskazana godzina na zegarze; „Zakład o życie wieczne” – to rozgrywka między czasem a wiecznością; a „Daj nam oczy widzące” – prośba o wzrok tak przenikliwy, by mógł wznieść się ponad czas. Gdy rozerwą się więzy czasu... prowadzi ten ciąg refleksji do momentu, w którym nasz czas się urwie, a trzy kropki zawieszą perspektywę na brzegu Nieznanego. Ta perspektywa jest perspektywą wszystkich rozważań w tym tomie. Michał Heller – uczony, kosmolog, filozof i teolog, który w matematycznych równaniach teorii naukowych potrafi dostrzec dzieła sztuki, a wielkich fizyków uważa za genialnych artystów, tworzących swe kompozycje z liczb i matematycznych formuł. Sam w swoich licznych książkach i artykułach naukowych z powodzeniem odnajduje się w obu rolach: naukowca-artysty i pisarza-uczonego.

Geniusz kobiet. Historie kobiet, które zmieniły świat nauki

Piergiorgio Odifreddi

W Geniuszu kobiet przedstawione zostały sylwetki dwudziestu czterech wybitnych przedstawicielek świata nauki. Pełen podziwu i uznania dla ich dokonań, Odifreddi odtwarza przebieg życia, napotkane trudności, genialne pomysły, absolutne poświęcenie i swobodę myśli takich postaci jak Rita Levi Montalcini, Marjam Mirzachani (pierwszy medal Fieldsa dla kobiety), Maria Skłodowska-Curie, astronautka Judith Resnik, niepokonana szachistka Judit Polgár i chińska farmaceutka Tu Youyou, laureatka nagrody Nobla w dziedzinie medycyny. A to tylko początek cudownego pokazu kobiecych możliwości, tak bardzo niedostrzeganych we współczesnych mediach tradycyjnych i społecznościowych. Lektura tej książki jest fascynującą podróżą po wszechstronności kobiecego umysłu, zdolnego osiągnąć najwyższe szczyty we wszystkich dyscyplinach i tym samym ułatwić postęp ludzkości. Jednocześnie może ona też posłużyć jako zachęta dla dzisiejszych kobiet, aby odważniej wkraczały do świata nauki. Piergiorgio Odifreddi – włoski matematyk, logik, filozof, eseista. Zajmuje się matematyką, popularyzacją nauki, historią nauki, filozofią, polityką, religią, egzegezą, filologią oraz tematami szeroko rozumianej kultury. Były profesor m.in. Columbia University, Uniwersytecie w Buenos Aires, czy w Chińskiej Akademii Nauk w Pekinie. Publikuje książki koncentrujące się na ukazaniu wpływu nauki, w szczególności matematyki, na kulturę humanistyczną.