Trzeba być cicho

Agnieszka Jelonek

Luna i Theo czują, że ich małżeństwo weszło w okres stagnacji. W nadziei na zmianę wprowadzają się do starego wiejskiego domu, nie sami jednak, lecz z przyjaciółką – przeciwieństwem Luny, kimś pomiędzy dzieckiem a szeptuchą. Pod jej wpływem w Lunie zaczynają odzywać się sekrety z dzieciństwa; domagają się ujawnienia. A przecież chciała tylko poudawać, że jest kimś innym, córką innego ojca, żoną innego męża. Pragnienie, żeby coś się w życiu zmieniło ziszcza się, ale nie tak, jak sobie wyobrażała. Należało marzyć ostrożnie. Życie dla siebie czy życie w relacji? Siostrzeństwo. Koniec męskości takiej, jaką znamy. Jak iść dalej, kiedy tak bardzo się boisz? Jak kochać, żeby to była miłość? Liryczność jak u Valerii Luiselli, zwroty akcji jak u Tarantino. Każda z postaci przeżywa tu swoje katharsis z wielkim wdziękiem. I uwielbiam, jak autorka puszcza do nas oko: bo Czechowowska strzelba nie jest tu żadną metaforą, naprawdę stoi oparta o ścianę. I zgadnijcie, czy wystrzela. Katarzyna Michalczak

Zła feministka

Roxane Gay

Te eseje są zabawne, wnikliwe i ostre jak brzytwa. Gay opowiada o swojej drodze do feminizmu, który nie wyklucza. Opowiada, w jaki sposób kultura, którą konsumujemy wpływa na to, kim jesteśmy. Zastanawia się, czym jest wybitna twórczość i jakie kryteria o tym decydują, przygląda się zarówno serialowi Dziewczyny, jak i fenomenowi Pięćdziesięciu twarzy Greya. Pyta, dlaczego feminizm przez duże F tak często porzuca kobiety o innym kolorze skóry niż biały, kobiety queer, kobiety trans… Jej teksty są polityczne i osobiste zarazem. Nie wszyscy są na nie gotowi. Oto głos Roxane! Roxane Gay to Twoja najlepsza przyjaciółka i najostrzejsza krytyczka. Jest prowokująca, zabawna, wkurzająca; a przede wszystkim warta czytania. „Time Magazine” Poruszające i ważkie teksty. Dla osób zainteresowanych krytyką kultury jest to pozycja obowiązkowa. „Newsweek” Zadziorne, mądre eseje o płci, seksualności i rasizmie. „Entertainment Weekly”

Mam przeczucie

Łukasz Krukowski

Paranoiczna powieść o końcu świata, jaki znamy. Artur jest hazardzistą – obstawia mecze, „inwestuje” ostatnie pieniądze w kryptowaluty. Choć mieszka w metropolii dość długo, dopiero teraz zauważa, jak szybko się ona rozrasta. Chyba nikt nad tym nie panuje, a wyrastające znikąd ogromne wieżowce budzą lęk i coraz gorsze przeczucia. Niepokój pogłębia zachowanie pewnego wykładowcy uniwersyteckiego, który wieszczy nieuchronny koniec cywilizacji. Artur po raz kolejny postanawia posłuchać intuicji. Wyjeżdża więc z miasta, by zostać preppersem – kimś przygotowanym na różne scenariusze, nawet na koniec świata. Stawia wszystko na jedną kartę.

Najskrytsza pamięć ludzi

Mohamed Mbougar Sarr

Powieść wyróżniona Nagrodą Goncourtów Diégane Latyr Faye, młody senegalski pisarz natrafia w Paryżu na trudno dostępną, legendarną powieść Nieludzki labirynt, która przed laty wywołała ogromy skandal. Diégane jest zafascynowany jej autorem, T.C. Elimanem. Postanawia dowiedzieć się, dlaczego po publikacji swojego dzieła w 1938 roku Elimane zniknął. Jak się okazuje, klucza do jego tajemnicy należy szukać nie tylko we Francji, ale też w Senegalu i Argentynie… Przemierzamy więc czasy i kontynenty – jest to podróż fascynująca, straszna i pouczająca zarazem. Lecz czy dotarcie do sedna jest w ogóle możliwe? Porywająca filozoficzna powieść pokazuje pisarską moc Sarra. Jego historia trafia do serc i umysłów. Nowy wyczekiwany literacki głos. „Publishers Weekly” Ta przywodząca na myśl XIX-wiecznych mistrzów powieść jest gęsta, trzymająca w napięciu i wspaniała. „Le Temps” Autor przenosi nas do Paryża, Dakaru, Amsterdamu i Buenos Aires, gdzie przyglądamy się apokalipsie XX wieku, spotykając Jorge Luisa Borgesa, Ernesta Sábato i Witolda Gombrowicza. Télérama

Parking

Bryan Washington

Jedna z 10 najlepszych książek roku New York Timesa! W mieście Houston - różnorodnym amerykańskim mikrokosmosie - syn czarnej matki i latynoskiego ojca dorasta pośród rozpadających się domów z wiecznie zapchaną kanalizacją. Pracuje w taniej rodzinnej restauracji, znosząc ciosy brata. Tęskni za starszą siostrą, która całymi dniami włóczy się po mieście, i która nie może go uratować. Z klimatyzatora cieknie woda, zdezelowany telewizor brzęczy. Matka patrzy na niego, jakby był przezroczysty. Wokół wszyscy borykają się z codziennością, żyją na marginesie. Odczuwają skutki huraganu, który spustoszył miasto, nie mają kasy. Dziewczyna z Jamajki wikła się w romans z białym chłopakiem, za co zostaje napiętnowana - jej facet planuje zemstę. Sex workerzy i sex workerki próbują przetrwać uwięzieni pomiędzy transakcją a czułością. Pewien diler rozpacza, że jego syn, który jakiś czas temu dostał się na studia, jest bezdomny. Świat teksańskiego miasta wibruje podejrzaną energią i nieskończoną tęsknotą ludzi nieustannie poszukujących prawdziwego domu. Ta książka od razu stała się klasykiem literatury o Teksasie, ale jest też czymś więcej - to pełna rzadko spotykanej empatii, zachwycająca artystyczna proza od młodego autora z ogromnym talentem. Jeden z najlepszych debiutów ostatnich lat. NPR Głęboki literacki namysł nad prawdziwą naturą międzyludzkich granic. The New York Times Book Review Fascynujący zbiór powiązanych ze sobą opowiadań o życiu amerykańskich prekariuszy. The Guardian

Piętnaście sekund. Żołnierze polscy na froncie wschodnim

Piotr Korczyński

Oparty na unikalnych relacjach polskich weteranów reportaż o walkach na froncie wschodnim. O Kościuszkowcach i zdobywcach Berlina. Nie zdążyli do armii Andersa, ale nieoczekiwanie otrzymali jeszcze jedną szansę wyrwania się z nieludzkiej ziemi. Przekraczając bramę obozu w Sielcach nad Oką, większość z nich nie miała wątpliwości, że oto stali się żołnierzami polskiego wojska. Pod Lenino otworzyły się przed nimi wrota piekła frontu wschodniego. Ci, którzy przeżyli – lub do 1 i 2 Armii zostali wcieleni później – doświadczyli jego kolejnych kręgów: desantów na Wiśle, przełamywania Wału Pomorskiego, zdobywania Kołobrzegu, forsowania Odry, walk na ulicach Berlina i rzezi pod Budziszynem. Ginęli tysiącami na pierwszej linii, natomiast na zapleczu frontu nie mogli zaznać spokoju przez osławioną Informację Wojskową lub NKWD...  fragment: Kościuszkowcy opuścili okopy plutonami i ruszyli z powrotem ku Mierei. Po drodze zabrali ze sobą kilku rannych, którzy przeżyli na pobojowisku. Kiedy żołnierze dopadli rzeki, zerwali hełmy z głów i zaczęli czerpać nimi wodę i pić. Podbiegli do nich oficerowie i wyrywali im „czerpaki” z rąk, strofując, że przecież rzeka jest pełna trupów. Kilometr za Miereją czekała na nich kuchnia polowa z gorącą kawą. Żołnierze rozsiedli się wokół kuchni i kiedy padła komenda „Przygotować się do wymarszu”, nikt nie wstał. Ludzie zapadli w jakieś senne odrętwienie. Musiało minąć pół godziny, nim pozbierali się do dalszej drogi – czekały na nich kolejne maszynki do mięsa

Gdzie zgłosić dzikie zwierzę

Katarzyna Michalczak

W jednym błysku łączą się wszystkie kropki. "Mam ADHD!". I co dalej? Uchwycić zwierzątko swojego umysłu i przyjrzeć mu się ze wszystkich stron. W jakie miejsca trafiają emocje? Co dają relacje? Czego nigdy nie dadzą? Jakimi drogami biega zainteresowanie i jak je złapać? Co jest w ADHD trudne i jak można przed tym uciec? I, najważniejsze, najbardziej ostateczne, a przez to zatrważające: czy da się? Zrobiłam sobie tą książką przemianę bohaterki na żywca.

Memorial Drive. Wspomnienia córki

Natasha Trethewey

Betsellerowe i wysoko oceniane przez krytyków wspomnienia laureatki Pulitzera. Gdy Natasha Trethewey miała 19 lat, jej matka została zamordowana przez byłego partnera. Po latach autorka wraca do tej tragedii, by w pełni zrozumieć swoje doświadczenie. Przygląda się życiu na dalekim Południu, rozstaniu rodziców, przemocy domowej, która ją spotkała ze strony ojczyma i nadchodzącej katastrofie, której nie mogła dostrzec. Opowiada swą rozdzierającą serce historię, która jest również wyznaniem miłości. Jedna z najlepszych książek roku m.in. według „Time'a”, „The New York Times”, „The Washington Post”, „NPR”, „Esquire”, „Electric Literature”, „Slate”, „The Los Angeles Times”, „USA Today”. Ten pamiętnik Wami wstrząśnie. Konstrukcja jest przemyślana, akcja rozwija się spokojnie. Powściągliwość jest po to, by w odpowiedniej chwili uwolnić napięcie – „The New York Times” Jednocześnie piękna i dewastująca – „The Washington Post” Pełne wdzięku, wzruszające wspomnienia… Subtelna proza o tragedii i żalu – „Kirkus”

Twoja kaczka jest moją kaczką

Deborah Eisenberg

Czasem przezabawne, czasem czarujące i zachwycające, czasem uroczyste i tajemnicze, opowieści Eisenberg oswajają nas z najtrudniejszymi prawdami o nas samych. To książka o naszych udrękach, szaleństwach, miłościach i o tych momentach, w których zdajemy sobie sprawę, że naprawdę jest już za późno. Poznajemy bohaterów, których nieustannie nawiedza przeszłość, i którzy obawiają się nieuchronnej przyszłości: dziewczynę, która trafia pod opiekę psychiatrów z powodu trudnych do wyjaśnienia krótkotrwałych omdleń; grupę hollywoodzkich aktorów rozdrażnionych publikacją o ich przeszłości czy malarkę, która przyjmuje zaproszenie do domu nad oceanem, gdzie miast pięknych krajobrazów ujrzy zwiastuny katastrofy. Każda linijka prozy Eisenberg przypomina nam o jej cnotach, o poczuciu humoru, szalonej inteligencji, wielkim sercu i wspaniałym, na wskroś ludzkim, dociekliwym głosie. Skoro nasza kultura zrodziła tak wspaniałą pisarkę, to chyba musi być w nas coś pięknego. George Saunders Eisenberg jest cudowna… Dziękuję niebiosom, że w coraz bardziej niebezpiecznym świecie zjawiła się pisarka tak inteligentna, zabawna – twórczyni o olśniewającym duchu i druzgocąco osobna. „New York Times Book Review” Doskonała i pociągająca książka. Eisenberg jest zabawna, ponura, zgryźliwa i mądra, ale zawsze subtelna, oddana służbie światom, które rozciągają się daleko poza stronami jej książek. Wirtuozerska w oddawaniu migotliwych gestów, za pomocą których ludzie jednocześnie się ukrywają i odsłaniają. Niekwestionowana mistrzyni krótkiej formy. „Publishers Weekly”

Kości, które nosisz w kieszeni

Łukasz Barys

Pod naszymi domami piętrzą się kości. Można po nie sięgnąć i schować je do kieszeni. Zmarli nie lubią siedzieć w grobach, księżniczka zamienia się w rzekę, włókniarki straszą w centrum handlowym albo opowiadają o dawnych czasach i niedostatku. Bohaterka zmaga się z rodziną, historią i codziennością pełną norm i zasad, do których nie sposób się dostosować. Łukasz Barys prowadzi nas przez cmentarze, szkoły i dzielnice prowincjonalnego miasta, ukazując dorastanie w sposób baśniowy, ale dojmująco prawdziwy. Żywioł liryczny, którym zalewa nas Barys, jest niesłychany. To znaczy, nie słyszałem jeszcze tak soczystych tonów, chociaż w nowej prozie dzieje się dużo. Jeszcze więcej dzieje się w poezji, a zwróćmy uwagę, że Barys debiutował wcześniej tomem wierszy. Tym razem sięgnął po powieść i mówi w niej brawurowo, mówi czternastoletnią dziewczynką. Jest nią naprawdę. Wszelkie uproszczenia związane z tak zwaną „subkulturą 500 plus” biorą w łeb. To właśnie ona przemawia tu pełnym i pięknym głosem wrażliwej nastolatki. I jak widać, słychać i czuć, żadna to patologia, a raczej coś głęboko ludzkiego, wstrząsającego i na swój sposób poetyckiego. W świetle tej książki bieda, niechęć i strach jawią się jako rzeczywista trójca święta katolickiej Polski. No i Pabianice mają wreszcie swój epos, może zbyt groteskowy i jednoznacznie proletariacki, ale jakże przekonujący i prawdziwy.  Karol Maliszewski Doskonała proza Łukasza Barysa działa na zmysły niczym najlepsze powieści Elfriede Jelinek. Barys stawia zasadnicze pytanie o to, co ostateczne, nieuniknione i przerażające: śmierć, która nadaje światu porządek i zarazem bezlitośnie go burzy. Maciej Libich, „Wizje”

West Farragut Avenue

Agnieszka Jelonek

Lata dziewięćdziesiąte. Para dzieciaków wyjeżdża do Stanów, żeby zarobić trochę pieniędzy. Może to będzie prawdziwy amerykański sen? Najpierw jest szczęście, miłość, wielka podróż, muzyka. Dwoje ludzi, którzy odnaleźli się przez przypadek i prawdziwe zakochanie, już na zawsze. Ameryka sprzyja miłości, nawet jeśli trudno o kasę, a skóra na dłoniach pęka od pracy. A jednak między bohaterami coś się wydarza. Pojawia się rysa. Narratorka wraca do Polski, a Drobny zostaje za oceanem. To rozstanie ma być tylko na chwilę, ale pewnego listopadowego dnia przychodzi wiadomość, po której czas zmienia się na bezpowrotnie zimowy. I jakoś będzie trzeba z tym żyć. Tylko czy to jest w ogóle możliwe? Po dwudziestu dwóch latach bohaterka wraca na West Farragut, by odnaleźć ślady Drobnego, które przecież mogą być wszędzie. Agnieszka Jelonek napisała książkę tren, książkę miłość, książkę skórę pachnącą dotykiem, słońcem, potem, koleją żelazną i seksem, książkę żałobę, książkę umysł, książkę białą kartę, książkę powidok, książkę światło. To wielka piękna powieść o niewyczerpanej radości życia, nieprzeżytej do końca miłości. I o przeżywaniu śmierci. Powieść tak napisana, że kocha się, umiera i żyje razem z bohaterami. Po wielokroć. Barbara Sadurska

Western Lane

Chetna Maroo

Finalistka Nagrody Bookera! Jedenastoletnia Gopi trenuje squasha od najmłodszych lat. Kiedy umiera jej matka, ojciec przygotowuje dla niej intensywny plan treningowy, a gra staje się całym jej światem. Dziewczynka powoli oddala się od sióstr, niknie, liczy się tylko rywalizacja, zbliżający się turniej. Ale Gopi na korcie nie jest sama, trenuje z chłopcem o imieniu Ged, który zaczyna być dla niej ważny. Tymczasem rosnąca presja krewnych, by zapomnieć o tragedii i żyć dalej, grozi rozbiciem rodziny. Najstarsza siostra Gopi, piętnastoletnia Mona, przejmuje obowiązki domowe, a trzynastoletnia Khush nocami próbuje skontaktować się ze zmarłą mamą... Western Lane to piękna i działająca na wyobraźnię powieść o żalu, dorastaniu, przegrywaniu i zwyciężaniu. Bohaterowie i miejsca z tej książki zostaną ze mną na długo. Sally Rooney Historia o siostrach obsesyjnie grających w squasha, która nabiera mocy i głębi, by wybrzmieć z wielobarwną mocą symfonii. Innymi słowy - WOW. Western Lane jest cudowna. Aravind Adiga Niewielka, ale potężna. Ta powieść pochłonie czytelników. "Publishers Weekly" Western Lane to książka, w której każda linijka zapiera dech. Jak bardzo utalentowana jest Chetna Maroo! Yiyun Li Mało kto potrafi pisać tak prosto, a jednocześnie tak intensywnie. "The Times" Dzieło pisarki, która wie, co chce osiągnąć i ma rzadką umiejętność, by faktycznie tego dokonać. "The Guardian"

Między kibolami

Bill Buford

Mają ksywy takie jak Barmy Bernie, Daft Donald i Steamin' Sammy. Lubią pić lagery (w ogromnych ilościach), atakować policję, wdawać się w bójki, sławić królową i kluby piłkarskie (zwłaszcza Manchester United). Są angielskimi kibolami. Kochają siebie i nienawidzą wszystkich innych, czemu dają wyraz wzniecając zamieszki i terroryzując miasta odwiedzane podczas „wyjazdów”. Bill Buford, redaktor prestiżowego czasopisma „Granta”, chce ich poznać i zrozumieć. Wkrada się do hermetycznego świata chuliganów i – z zaangażowaniem przywodzącym na myśl Huntera S. Thompsona – opisuje zarówno ich barbarzyństwo, jak i złowrogi urok. Genialna… jedna z najbardziej niepokojących książek, jakie kiedykolwiek przeczytacie. „Newsweek” Groteskowe, przerażające, odpychające. „Clockwork Orange” na faktach. John Gregory Dunne Ten wciągający reportaż Buforda o przemocy kibiców ukazuje nacjonalistyczną furię w przerażającym zbliżeniu. Doniosła książka o tym, jaki kierunek obiera świat. Don DeLillo Ważna, może nawet profetyczna książka. Naraz ekscytująca i smutna. „The New York Times Book Review”

Przechodząc przez próg, zagwiżdżę

Wiktoria Bieżuńska

Bohaterka tej książki nie należy do siebie. Nie ma imienia, prawa do własnego ciała, jej zdanie się nie liczy. Mała dziewczynka zepchnięta na margines spraw dorosłych bywa wciągana w środek rodzinnego dramatu jako narzędzie szantażu czy rekwizyt w teatrze pozorów. Mimo to bohaterka-narratorka opowiada. Odzyskuje podmiotowość dzięki językowi i wyobraźni, które dają napęd doświadczeniu – głównie cierpienia i bólu, ale też przyjemności i zdumienia światem. I nagle wyrósł wokół mnie świat upiornie zmysłowy, pachnący przetrawionymi piwem, smakujący zależałym ptasim mleczkiem, gryzący jak wełniany sweter, którego jednak nie chciałam zdjąć. Kiedy dotarłam do ostatniej strony, och, jak żałowałam.Dla mnie odkrycie na miarę Marieke Lucas Rijneveld. Aleksandra Zbroja

Koniec świata, umyj okna

Agnieszka Jelonek

Alicję zaczynają dręczyć ataki paniki. Wkrótce lęk całkowicie opanowuje jej życie. Nie rozumie, co się z nią dzieje; ma niepijącego męża, wystarczająco dobrą pracę i wspierającą rodzinę. Skąd zatem biorą się te stany? Alicja ukrywa swój koszmar, próbując żyć „normalnie”, w końcu jednak traci grunt pod nogami, a kto nie ma kontroli nad życiem, ten przestaje widzieć w nim sens. Szukając przyczyn zaburzeń, Alicja zaczyna dostrzegać to, co wcześniej umykało niezauważone. Alicja ma napady paniki. Skondensowanego lęku uderzającego znikąd, w różnych okolicznościach, tak potężnego, że człowiek wymiotuje, dostaje biegunki, nawiedzają go na przemian fale gorąca i przeraźliwego zimna. Reszta czasu upływa na lęku przed następnym atakiem, więc skutek jest taki, że człowiek boi się bez przerwy. Własna psychika może być izbą tortur w wewnętrznym więzieniu. W tej opowieści lękowcy odnajdą siebie, a ci, którzy miewają lęki w zwykłym człowieczym rozmiarze, poczują ulgę, że to nie na nich padło. Świetna, do głębi poruszająca proza. Michał Cichy „Jesteś z tym sama”, mówi Agnieszka Jelonek. „Strach to twój problem”. I w jakiś przedziwnie pozytywny sposób pokazuje, że dla dorosłej kobiety bycie samą wobec pewnych wyzwań to najkorzystniejsza pozycja, z jakiej może się z tym wyzwaniem zmierzyć. Wąż, któremu tylko my same możemy zdeptać głowę: dziękuję autorce, że jej piękna książka przypomina mi, że to możliwe i że nikt za mnie tego zadania nie wykona. Justyna Bargielska

Staniemy się tacy jak on

Maciej Pisuk

Ulica Brzeska przez lata była uznawana za najniebezpieczniejsze miejsce w stolicy. Nie zapuszczaj się w tamtejsze zaułki, mówiono. To mroczny fragment miasta, pełen nożowników, narkomanów, alkoholików i bandytów. Wokół Brzeskiej narosły stereotypy, a ludziom, którzy tam mieszkali odebrano głos. Nikt nie chciał mieć z nimi nic wspólnego - z piętnem przestępców, jakie nosili, a przede wszystkim z ubóstwem, którego nie dało się ukryć. Tymczasem potężne problemy, które występowały na warszawskiej Pradze, mówią coś nie tylko o tym konkretnym, zaniedbanym miejscu, lecz także o nas, jako o społeczeństwie. Maciej Pisuk mieszkał tam przez wiele lat. W 2003 roku zaczął prowadzić rodzaj fotodziennika. Dokumentował życie społeczne na podwórku swej kamienicy, robił portrety sąsiadów i znajomych, z którymi z czasem połączyła go silna więź, a w końcu poprosił, by opowiedzieli mu o swoim życiu. Bohaterowie tych wstrząsających historii zawsze byli świadomi, w jakim celu autor z nimi rozmawia; mówili otwarcie o trudnych i bolesnych doświadczeniach. Ta książka powstała, by oddać im głos. Nie ocenia i nie doradza. Traktuje o wykluczeniu. O katach i ofiarach, ale przede wszystkim o ofiarach. I o naszej wspólnej winie, bo zbyt łatwo o nich zapominamy, odwracając wzrok. Warto posłuchać mieszkańców Brzeskiej. Nieduża w rozmiarze książka Pisuka jest przepełniona ogromnym ładunkiem ludzkich losów, krzywdy i cierpienia. Jej chłodny, rzeczowy obiektywizm sprawia, że w uruchomionej empatii nie ma sentymentalizmu ani przesady. Jej bohaterowie otrzymali wolną , pozbawioną osądu przestrzeń, żeby opowiedzieć swoją historię. To ich głos i ich los, który przeplótł się z głosem i losem autora - przez pewien czas jednego z nich. Agnieszka Holland