Życie. Sposób użycia

Marian Pilot

Obszerny wybór prozy laureata Nike z 2011 roku. W skład tomu wchodzą nowele Tam gdzie much nie ma (1976), Bitnik Gorgolewski (1989) oraz opowiadania z 2002 roku Na odchodnym i W butach. Każdy z przypomnianych tu utworów Mariana Pilota, wirtuoza frazy i arcymistrza groteski, zachwyca i przeraża. To proza wielka i nadmierna, jak obfitość jadła i napoju dla wygłodzonego wędrowca, który trafił dokądś, ale nie wie, kto go gości i kiedy to miejsce opuści. I czy będzie to możliwe?! Marian Pilot (ur. 6 grudnia 1936) powieściopisarz i nowelista, autor słuchowisk, dziennikarz i scenarzysta filmowy, badacz kołtuna polskiego (plica polonica) i bojownik o rehabilitację polskich czarownic. Działacz ludowy, zaliczany jest do twórców nurtu wiejskiego choć z silną gombrowiczowską skłonnością do groteskowej deformacji i sugestywnych wyśnionych wizji. Laureat Nagrody NIKE za wydaną w WL-u powieść Pióropusz.

Kot niebieski

Martyna Bunda

Nowa powieść Martyny Bundy, autorki wielokrotnie nagradzanego debiutu Nieczułość Epicki rozmach, wyraziste postaci oraz trzymająca w napięciu akcja brawurowo rozpisana na siedem wieków historii Zaczyna się w tysiąc trzysta siedemdziesiątym dziewiątym roku od samotnej wędrówki przez kaszubską puszczę i mnicha pragnącego wybudować klasztor o najsurowszej na świecie regule. Zakonnik dotrze do miejsca, które wiele lat później zostanie nazwane Kartuzami, a wraz z jego przybyciem ten niewielki skrawek ziemi, wciśnięty pomiędzy kaszubskie jeziora, stanie się areną, na której przecinają się losy z pozoru jedynie zwyczajnych bohaterów. Targany obsesjami donator klasztoru, przeorysza Alma widziana w wielu miejscach jednocześnie, kat, który zatraca się w swojej roli, czy akuszerka budząca strach, fascynację, a w końcu nienawiść. Ich losom, od początku do końca, milcząco przyglądają się błękitne koty, które na kaszubską wieś przybyły wraz z mnichem w XIV wieku. Od siedmiu stuleci pojawiają się i znikają niczym symbol tajemniczej równowagi i ukrytej harmonii, znak powtarzania, gubienia i odzyskiwania wszystkiego w nie wiadomo którym pokoleniu, miejscu i czasie Martyna Bunda w mistrzowski sposób buduje i podtrzymuje napięcie między myśleniem magicznym i naukowym, między biologią a duchowością, tym co racjonalne a instynktowne. Kot niebieski to powieść intrygująca, wolna od oczywistych odniesień i ukazująca pełnię narracyjnego talentu autorki.

Cztery sztandary, jeden adres. Historie ze Spisza

Ludwika Włodek

Co miał wspólnego gazda w cyfrowanych portkach, przekonujący na konferencji w Wersalu prezydenta Wilsona do polskich roszczeń terytorialnych, z węgierskim paniczem, który zaproszenie na własny pogrzeb rozsyłał telegramem? Obaj byli Spiszakami. Podobnie jak polsko-słowacki burmistrz Kieżmarku, który swoje miasto wprowadzał do Unii Europejskiej przez euroregion Tatry, Niemiec uciekający najpierw przed Wehrmachtem, a potem przed NKWD, czy słynna cygańska pieśniarka, na której koncerty schodzą się wielbiciele muzyki folkowej z całej Polski. Na Spiszu mieszkali obok siebie Węgrzy, Słowacy, Polacy, Niemcy, Rusini, Żydzi i Cyganie. Dlatego uważa się o nim, że jest krainą siedmiu kultur, sercem Europy Środkowej. Spiszacy twierdzą, że mówią po nasymu, choć dla każdego to co innego znaczy. Wielu do dziś uważa się przede wszystkim za tutejszych, ale są też tacy, którzy daliby się pokroić za to, że ich przodkowie od setek lat byli Polakami albo Słowakami. Ludwika Włodek od dzieciństwa przygląda się temu pogranicznemu tyglowi. Spędzała na Spiszu wakacje. Potem wracała tam jako badaczka i reporterka. Zebrała relacje zaskakujące i nieoczywiste, w których ideologia przeplata się z codziennością, a wielkie wojny z małymi ludzkimi dramatami. Oddała głos samym Spiszakom, tym urodzonym na arystokratycznych zamkach i tym w chłopskich chatach. Bogatym i biednym, wesołkom i ponurakom, kobietom i mężczyznom. Opowiadają jej o swoich trudnych wyborach i zawiedzionych nadziejach, miłościach i goryczy porażek. Wyłania się z tych historii fascynujący portret regionu, stosunków sąsiedzkich i uniwersalnych ludzkich namiętności, tych prywatnych i tych politycznych.

Klangor

Urszula Kozioł

Dramatyczne treny po śmierci Ukochanego. Gwałtowna dotkliwość tej autorefleksji. Mistrzowska liryka, ukazująca słowa i wiersze jako najistotniejsze elementy wiążące podmiot liryczny utworów z żywiołem życia, ze światem, tak teraz niepełnym, okaleczonym, ubywającym. Czy to moja najostatniejsza książka? No nie wiem. Tyle milczeń, zamilczeń aż porobiły się z tego bryły i słupy tarasujące wyjście. Mogę poruszać się jedynie slalomem po tej przestrzeni, tak jak slalomem już poruszam się w mieszkaniu wśród całej sterty papierzysk czy w takich warunkach można się dogadać ze sobą! Urszula Kozioł

Podróżniczka

Ewa z Koziebrodzkich Dzieduszycka

Niezwykły pamiętnik polskiej podróżniczki Bogatym życiorysem hrabiny Ewy Dzieduszyckiej można by obdzielić co najmniej kilka nietuzinkowych postaci. Miłośniczka górskich wędrówek, zapalona globtroterka i pisarka. W czasach, kiedy wśród podróżników niewiele było kobiet, zwiedziła północną Afrykę, Indie, Palestynę, Grecję, Rumunię. To pierwsza Polka, która udokumentowała swoją podróż do Indii w formie książki (wydanej w 1912 roku). Europę miała w zasięgu ręki, jeździła na ważne przedstawienia do Lwowa i Wiednia czy wystawy do Paryża. Jej wspomnienia to nie tylko reminiscencje z tych wojaży, trafne obserwacje obyczajowe i fascynujący dokument minionej epoki. To także barwna galeria sławnych postaci, a także ekscentrycznych członków jej najbliższej rodziny. Na kartach książki pojawiają się takie nazwiska jak: Tytus Chałubiński, Adam Asnyk, Sabała, Pawlikowscy, Sarah Bernhardt, Karol Estreicher czy Karol Brzozowski z egzotyczną żoną. Ze sprawami dnia codziennego przeplatają się wielkie wydarzenia polityczne, zapis dawnych obyczajów, przenikliwe obserwacje i znakomite anegdoty wszystko to składa się na porywającą biografię. Zarówno miłośnicy urokliwych opowieści rodzinnych, jak i czytelnicy zainteresowani historią będą zachwyceni. Ewa z Koziebrodzkich Dzieduszycka - urodzona w 1879 r., córka Władysława, polityka i dramaturga, współzałożyciela Towarzystwa Tatrzańskiego. Wychowana w surowej, klasztornej dyscyplinie i kształcona przez prywatnych nauczycieli w zamożnym domu ciotecznej babki w Kozłowie pod Milatynem, gdzie trafiła po przedwczesnej śmierci matki. Jej mąż Władysław Dzieduszycki, ziemianin i polityk, prowadził w rodzinnym majątku w Jezupolu koło Stanisławowa sławną stadninę koni arabskich (które były przodkami janowskich arabów). Po najeździe Sowietów na Polskę w 1939 r. Dzieduszyccy zbiegli do Lwowa, gdzie Władysław został zamordowany przez Rosjan, a ich córka Aniela z dziećmi została wywieziona do Kazachstanu. Ewa cudem się uratowała. Po wojnie, zamieszkała z synem Wojciechem (znanym śpiewakiem kabaretowym) we Wrocławiu.

Deutsch dla średnio zaawansowanych

Maciej Hen

Do Marka Deutscha, niespełnionego warszawskiego plastyka, który u progu starości żyje na granicy materialnego przetrwania, zgłaszają się dwaj tajemniczy adwokaci z propozycją odzyskania kawałka ziemi na rumuńskiej Bukowinie, niegdyś ponoć należącego do jakiegoś jego dalekiego pradziada. W tym celu Deutsch musi jednak osobiście zdobyć dokumenty potwierdzające ciągłość jego rodowodu. Podróż śladami przodków przez Ukrainę do Rumunii ujawnia wiele zaskakujących szczegółów z historii rodziny Deutscha. Wszystkie jej nitki żydowskie, niemieckie, chłopskie i szlacheckie prowadzą do pewnej owianej posępną legendą postaci historycznej Po znakomicie przyjętej i uhonorowanej m. in. Nagrodą Literacką im. Gombrowicza powieści Solfatara, której akcja rozgrywa się w siedemnastowiecznych Włoszech i Francji, Maciej Hen porzuca kostium i sztafaż historyczny, aby przedstawić swoją wizję współczesnej Polski. Deutsch dla średnio zaawansowanych to przewrotna, nasycona autoironią i dyskretnie zaprawiona szczyptą magii quasi-faustowska opowieść o poszukiwaniu korzeni, odzyskiwaniu młodości i odnajdywaniu zagubionego sensu.

Kurs filozofii w sześć godzin i kwadrans

Witold Gombrowicz

Na dwa miesiące przed śmiercią Gombrowicz wygłasza trzynaście wykładów z filozofii dla Rity Gombrowicz i Dominika de Roux. Pierwsze wykłady o Kancie wspomina żona pisarza odbyły się w sypialni Witolda. Głowę opierał na łokciu, przed sobą trzymał plik pożółkłych notatek z czasów argentyńskich wykładów, ale nie zaglądał do nich, tylko mówił z pamięci, wyraźnie i powoli, żebyśmy zdążyli zanotować. Był wspaniałym profesorem, mówił z werwą, precyzyjnie, wydobywając, co najważniejsze. Siedzieliśmy naprzeciwko niego i notowaliśmy na kolanach każde jego słowo. Gombrowicz wykłada, że ból i cierpienie nie leżą po stronie rzeczy, lecz po stronie przeżywającego Ja, które przez to, co je czeka, może przejść tylko samo, bez nikogo, w samotności. Michał Paweł Markowski, fragment Wstępu Ale czym jest filozofia? Żaden system filozoficzny nie trwa długo. Dla mnie jednak filozofia ma tę oto najwyższą wartość, że porządkuje świat w ramach pewnej wizji. Witold Gombrowicz

Legiony Polskie 1914-1918

Andrzej Chwalba

Historia Legionów na stulecie odzyskania niepodległości 6 sierpnia 1914 roku. Pierwsza Kompania Kadrowa opuszcza budynki przy krakowskich Oleandrach i pod dowództwem Józefa Piłsudskiego wyrusza w kierunku granicy z Rosją. W Warszawie powstał już tajny Rząd Narodowy, który mianował go komendantem polskich sił zbrojnych. Przynajmniej tak twierdzi Piłsudski. Ale gdy legioniści docierają do Kielc, zamiast kwiatów witają ich zamknięte okiennice i wrogie spojrzenia. Tym razem legioniści nie wzbudzili entuzjazmu, ale to właśnie oni pod dowództwem Józefa Piłsudskiego, niezmordowanego awanturnika, po latach walki na frontach I wojny światowej powrócą do domów w wolnej Polsce, a wkrótce potem utworzą trzon armii, która odeprze bolszewików spod Warszawy. W roku jubileuszu stulecia odzyskania niepodległości Andrzej Chwalba proponuje książkę, jakiej przez dekady brakowało na polskim rynku: napisaną żywym językiem popularną syntezę dziejów Legionów Polskich i legionistów, którzy po 1918 roku stanowili istotną część elit politycznych II Rzeczypospolitej, współtworząc historię Polski. Andrzej Chwalba od lat uchodzi za historyka, którego książki czyta się jednym tchem. Nie inaczej jest i tym razem: militarne dzieje Legionów Polskich, broń i wyposażenie, zażarte spory między brygadami, posługi medyczna i duchowa, wreszcie wpływ legionowego etosu na popularyzację sportu, literatury i sztuki wśród Polaków kompletna legionowa historia i mitologia w jednym pasjonującym tomie.

Resztki nowoczesności

Przemysław Czapliński

Przemysław Czapliński z charakterystyczną dla siebie dociekliwością i błyskotliwością rozwiązuje zagadkę współczesnej polskiej kultury. Za zadanie stawia sobie odpowiedź na pytanie, czym jest "nowoczesność". Zaczyna od wyznaczenia etapów, które złożyłyby się na tak nazwany okres w kulturze. Od sporu z sarmatyzmem, otwierającym powszechniejsze mówienie o nowoczesności, przez etap przełomowy: Holocaust, po kryzys nowoczesności, związany z zanikiem myślenia utopijnego. Liczne przykłady z najnowszej polskiej literatury, filmu i teatru sprawiają, że rozważania uczonego są czymś więcej niż naukowym dyskursem to książka o nas i o naszej duchowości. Przemysław Czapliński (ur. 1962) - jeden z najwybitniejszych współczesnych polskich krytyków literackich, wykładowca Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, laureat Nagrody im. Kościelskich i Nagrody im. Kazimierza Wyki.

O historii nie dla idiotów

Andrzej Nowak

Odważne pytania, śmiałe hipotezy, wnikliwe analizy Wybitny historyk Andrzej Nowak pyta o Polskę Czy wyczerpała się zdolność historii do budowania spójnej i ważnej narracji tożsamości wspólnoty? Jaka ma być narodowa pamięć krytyczna czy monumentalna? Czy rządzą nami nieczułe, ponadnarodowe rynki, na które nie mają już wpływu decyzje podjęte w politycznych wspólnotach? Historia nie dla idiotów składa się z dwóch części: wywiadów i esejów. W pierwszej autor rozmawia ze znakomitymi eseistami oraz historykami: Piotrem Wandyczem, Andrzejem Sulimą Kamińskim, Romanem Szporlukiem, Tomaszem Łubieńskim, Andrzejem Walickim, Henrykiem Samsonowiczem, Antonym Polonskym i Andrzejem Paczkowskim. W rozmowach przewijają się pojęcia patriotyzmu, pamięci, zdrady i polityki. Przenikliwe i wielowarstwowe odpowiedzi rozmówców gwarantują czytelnikowi pogłębioną refleksję nad wspólnotą polityczną i najważniejszymi wartościami w życiu społecznym. W drugiej części książki profesor szuka odpowiedzi na pytania o polską tożsamość oraz pozycję w świecie od chrztu Polski po działalność IPN.

Ale z naszymi umarłymi

Jacek Dehnel

Do Europy tak, ale razem z naszymi umarłymi, pisała Maria Janion. Ta myśl stała się punktem wyjścia powieści Jacka Dehnela, w której trochę śmieszno, trochę straszno, a na pewno bardzo aktualnie. W pewnej krakowskiej kamienicy mieszka cały przekrój polskiego społeczeństwa. W tym Kuba i jego chłopak, Tomek. Kuba jest dziennikarzem. Wraz z ekipą telewizyjną trafia na cmentarz w Cikowicach pod Bochnią, skąd napływają informacje o napadach na groby i wykradzionych ciałach. Nie byłoby w tym może nic aż tak niezwykłego, gdyby nie jeden zagadkowy szczegół nagrobne płyty zostały rozbite od środka. I wtedy zaczyna się prawdziwe literackie szaleństwo! Kolejny cud nad Wisłą? Próba mająca zjednoczyć naród? Polska w ferworze! Medialna gorączka, polityczne oskarżenia i społeczne nastroje, od paniki po euforię. Tymczasem sytuacja stopniowo wymyka się spod kontroli Bo są na świecie rzeczy, o których nie śniło się czytelnikom. Audiobook w interpretacji Łukasza Garlickiego.

Tysiąc spokojnych miast

Jerzy Pilch

Entuzjastycznie przyjęta powieść Jerzego Pilcha pełna literackich odniesień, ironii, melancholii, a przede wszystkim groteski, w której dzieciństwo zderza się z siermiężną rzeczywistością, a liryczne opowieści z wątkiem sensacyjnym. Jest upalne lato 1963 roku, tajemnicze letniczki morfinistki taszczą w głąb lasów babilońską kołdrę, Jerzyk podąża śladem swojej pierwszej miłości, wiecznie pijany pan Trąba snuje domysły o jasności jako atrybucie Szatana, Arcymajster Swaczyna okazuje się najbogatszym człowiekiem świata. W tym czasie naczelnik poczty oraz pan Trąba w towarzystwie Jerzyka planują zamach na I sekretarza Władysława Gomułkę za pomocą chińskiej kuszy, w końcu zamachowcy docierają do stolicy i stają przed oknem I sekretarza Jeśli śmiech jest najlepszym lekarstwem, to szczęśliwi czytelnicy tej wspaniałej książki z pewnością cieszyć się będą doskonałym zdrowiem aż do końca swych dni komplementował powieść amerykański recenzent magazynu Kirkus Reviews.

Komunizm po polsku. Historia komunizacji Polski widziana z Kremla

Nikołaj Iwanow

Komunizm po polsku. Komunizacja Polski widziana z Kremla Skoro Churchill twierdził, że skomunizować Polskę to czyste szaleństwo, a Stalin miał powiedzieć, że komunizm pasuje Polsce jak siodło krowie, jak to możliwe, że PRL powstał i przetrwał niemal pół wieku? Jakimi metodami Stalin próbował podporządkować sobie Polskę i dlaczego jego polityka nie dała trwałych efektów? Dlaczego polska opozycja antykomunistyczna okazała się trwalsza od kolosa spod znaku sierpa i młota? Komunizm po polsku to książka ukazująca dzieje nieudanej, z perspektywy czasu, próby zdominowania Polski przez Związek Sowiecki: od stalinowskiej agresji aż po 1993 rok. Nikołaj Iwanow, polski historyk i były rosyjski dysydent, pisze o tym, jak postrzegano komunizm polski i problem sowietyzacji nasze go kraju w Moskwie. Analizuje, jak postrzegany jest w Polsce, a jak w Rosji fakt zajęcia terytorium RP przez Armię Czerwoną. Daje do myślenia i stawia pytania ważne również w kontekście aktualnej sytuacji politycznej na czele z tegoroczną ustawą dekomunizacyjną i reakcją Rosji na jej wejście w życie. Iwanow korzysta z nieznanych w Polsce dokumentów z archiwów rosyjskich. Jako historyk rosyjskiego pochodzenia ma bezbłędne wyczucie w analizie mechanizmów zniewolenia, jakie stosowali Sowieci poczynając od samego Stalina, jako bardzo ważnej w książce postaci, a kończąc na działaczach NKWD czy przedstawicielach różnych służb sowieckich u dołu hierarchii władzy, wcielających w terenie wytyczne swoich naczelników.

Jakbyś kamień jadła

Wojciech Tochman

Jak wielkiego nieszczęścia potrzeba, żeby świat w nie uwierzył? Wstrząsająca opowieść Wojciecha Tochmana o konsekwencjach wojny Zakończenie wojny w Bośni i Hercegowinie (1992-1995) ocalałym kobietom nie przynosi ulgi. Muszą odnaleźć swoich mężczyzn, którzy zaginęli. Pochować ich i opłakać. Bez pomocy dr Ewy Elwiry Klonowski byłoby to niemożliwe. Wojciech Tochman wielokrotnie powracał do Bośni. Brał udział w ekshumacjach masowych mogił i i scalaniu ludzkich szczątków. Jakbyś kamień jadła to dramatyczna opowieść o silnych kobietach, które mimo ogromu okrucieństwa, próbują przywrócić wartość życiu każdego człowieka. Książka znalazła się w finale Nagrody NIKE 2003 oraz prestiżowej nagrody Prix RFI Témoin du Monde. Wydana m.in. w Londynie i Nowym Jorku była rekomendowana czytelnikom przez English Pen. Lapidarność, z jaką Tochman opowiada o potwornościach wojny i jej toksycznych konsekwencjach, wywołuje potężny efekt właśnie dzięki oszczędności stylu: okrucieństwo mówi samo za siebie, nie potrzebuje opisu ani koloryzowania. The Times

Sekretarz dwóch papieży

Abp Mieczysław Mokrzycki, Krzysztof Tadej

Świadectwo świętości Jana Pawła II, kulisy życia za murami Watykanu Rozmowa jakiej jeszcze nie było! Wyjątkowa, szczera opowieść jedynego Polaka, który był osobistym sekretarzem dwóch papieży. O tym, co działo się za murami Watykanu: m. in. o morderstwie w Watykanie, abdykacji Benedykta XVI, reakcji Jana Pawła II na planowany, kolejny zamach na jego życie. Także o problemach katolików na Ukrainie. Problemach, o których tak wielu milczy Jaki sens mają rozmowy pozbawione szczerości?, pyta Mieczysław Mokrzycki, metropolita lwowski, na początku książki, w której odpowiada na dotychczas niezadane, zaskakujące pytania. To fascynująca i wzruszająca opowieść o życiu następców świętego Piotra widziana oczami najbliższego współpracownika skromnego, pełnego pokory Mietka, jak nazywali go papieże. Niegdyś osobisty sekretarz, dziś przewodniczący Konferencji Episkopatu Ukrainy, opowiada o codzienności Jana Pawła II i Benedykta XVI ich harmonogramie dnia, przyzwyczajeniach, rytuałach. O życiu w Watykanie, w którym nie uczestniczyli dziennikarze. To także bardzo poruszająca, osobista opowieść o ostatnich godzinach życia papieża Polaka, świadectwo jego świętości i pokory. Książka, która powstawała przez kilka lat w Watykanie, na Ukrainie i w Polsce, stanowi vademecum wiedzy o dwóch Namiestnikach Chrystusa oraz sytuacji katolików na Ukrainie. Całość dopełnia galeria unikalnych zdjęć z prywatnego archiwum abpa Mokrzyckiego, które po raz pierwszy ujrzały światło dzienne. Ksiądz arcybiskup Mieczysław Mokrzycki spotykał najważniejszych i najbardziej wpływowych ludzi świata. Widział świętość życia dwóch papieży codziennie, w najbardziej prywatnych sytuacjach. A później, w innym miejscu, zobaczył w ludzkich oczach przerażenie, strach i rozpacz. Dramat, jaki zawsze związany jest z wojną. Krzysztof Tadej

Pamięć operacyjna

Ewa Lipska

Poprzedni tomik Ewy Lipskiej nosił tytuł Czytnik linii papilarnych. W dwa lata po jego premierze wybitna poetka proponuje czytelnikom ponad dwadzieścia nowych wierszy zebranych w tom zatytułowany Pamięć operacyjna. Zestawiając te tytuły, można odnieść wrażenie, że autorka jest zafascynowana światem technologii lub też wiąże z nim jakieś szczególne obawy. Tak jednak nie jest. Najważniejsze miejsce w nowych wierszach Ewy Lipskiej zajmujemy jako źródło fascynacji jak i lęków my, ludzie. My, którzy zjadamy miłość, wypluwamy pestki, którym migocze lampka: boarding time, którzy, starając się nie drażnić historii, obserwujemy, jak nadchodzi awaria świata.